Είναι ένα ζήτημα που έχει επανειλημμένα προβληματίσει όλη την ανθρωπότητα.
Για χιλιάδες χρόνια, οι φιλόσοφοι συζητούν και αντιπαρατίθενται για το κατά πόσο η εν γένη καλή μας φύση διαφθείρεται από την κοινωνία ή αντίθετα αν η κακή μας φύση δεν εκδηλώνεται πλήρως λόγω κοινωνικών περιορισμών. Η ψυχολογία μας δίνει κάποια νέα στοιχεία που πλέκουν διαφορετικά αυτή την αιώνια συζήτηση.
Ένας τρόπος για να μελετήσουμε τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ανθρώπου είναι να παρατηρήσουμε τα μωρά. Το μυαλό των βρεφών είναι μία εξαιρετική βιτρίνα για την ανθρώπινη φύση. Είναι οι άνθρωποι με την ελάχστη πολιτιστική επιρροή, δεν έχουν πολλούς φίλους, δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο και σαφώς δεν έχουν διαβάσει ποτέ κανένα βιβλίο. Το μόνο πρόβλημα είναι το χάσμα επικοινωνίας. Όμως ευτυχώς η ομιλία δεν είναι ο μόνος έκφρασης.
Στο Yale University των Ηνωμένων Πολιτειών ερευνητές μελέτησαν τη συμπεριφορά τους και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι έχουν μια σημαντική αίσθηση του σωστού και του λάθους, και, επιπλέον, ένα ένστικτο να προτιμούν το «καλό» έναντι του «κακού».
Φανταστείτε ότι είστε ένα μωρό. Δεδομένου ότι έχετε ένα περιορισμένο εύρος προσοχής, το πείρασμα θα είναι σύντομο και πιο διασκεδαστικό από οποιοδήποτε άλλο ψυχολογικό τεστ. Σκεφτείτε μια σκηνή σ’ έναν καταπράσινο λόφο, στον οποίο υπάρχουν διάφορα κινούμενα γεωμετρικά σχήματα με φωτεινά χρώματα τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους σαν μαριονέτες, προσπαθώντας να σκαρφαλώσουν τον λόφο.
Παρόλο που όλοι αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για σχήματα, αποδίδουν όμως σκοπιμότητα στις κινήσεις τους, οι οποίες αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα τους.
Ποια θα ήταν η αντίδρασή σας; Τα βρέφη κατά τη διάρκεια του πειράματος, προσπάθησαν να βοηθήσουν τα γεωμετρικά σχήματα να σκαρφαλώσουν το λόφο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αυθόρμητη αυτή αντίδραση των παιδιών μεταφράζεται ως θεμελιώδες ένστικτο βοήθειας και προσφοράς.
Για πολλούς ένα τέτοιο γεγονός δεν δίνει απάντηση για την ανθρώπινη φύση. Μία κυνική θεώρηση θα ήταν ότι τα βρέφη είναι απλά ιδιοτελή αφού θα περίμεναν σε «αντίστροφους ρόλους», την ίδια βοήθεια και προσφορά.
Αναμφίβολα όμως βλέπουμε ότι κατά τη βρεφική νοητική μας ανάπτυξη, είμαστε σε θέση να συνδέουμε την κίνηση με τα κίνητρα καθώς και έχουμε φιλικές προθέσεις ως προς το περιβάλλον και τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε από αυτό.
Μήπως σε αυτές τις προθέσεις βασίζεται και χτίζεται η ανθρώπινη ηθική;