Κοινωνικά δίκτυα, η άλλη άποψη
Τα κοινωνικά δίκτυα που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, με πιο δημοφιλή το Facebook, το Twitter και το Google+ δημιούργησαν αμφισβητήσεις όσον αφορά στο ρόλο τους. Οι εικονικές κοινότητες, οι οποίες δημιουργούνται μέσα σε αυτά τα δίκτυα, χρησιμεύουν για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των χρηστών, τη γνωριμία με νέους ανθρώπους, τη δημιουργία επαγγελματικού προφίλ και την επικοινωνία∙ à priori, παρουσιάζουν μόνο πλεονεκτήματα. Σχέσεις, στόχοι, οράματα, ιδέες, διεκδικήσεις μοιράζονται καθημερινά ανάμεσα σε εκατομμύρια χρήστες. Όσο, όμως, διασκεδαστικό μπορεί να είναι ένα κοινωνικό δίκτυο, άλλο τόσο επικίνδυνο ενδέχεται να αποδειχθεί. Στην πραγματικότητα, δεν είναι το δίκτυο αυτό καθαυτό που ελλοχεύει κινδύνους αλλά η αλόγιστη και μη προσεκτική χρήση του, η οποία εν πολλοίς εξαρτάται από την ίδια την προσωπικότητα του χρήστη, το οικογενειακό περιβάλλον και τις νέες κοινωνικές συνθήκες (απομόνωση, έλλειψη επικοινωνίας).
Η δημοσίευση φωτογραφιών, video, προσωπικών πληροφοριών – στοιχεία ιδιαίτερα ευαίσθητα της ιδιωτικής ζωής – μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν από τρίτους για μη θεμιτούς σκοπούς. Το διαδίκτυο προκαλεί εθισμό και συμπεριφορές εξάρτησης, ιδιαίτερα μεταξύ των εφήβων, επηρεάζοντας ακόμα και την ψυχολογία τους (μονομανία, παραμέληση άλλων ασχολιών, κοινωνική απομόνωση, κακή επίδοση στα μαθήματα κλπ.).
O διαδικτυακός κόσμος είναι πολύ διαφορετικός από τον πραγματικό και επειδή ακριβώς δεν υπάρχει προσωπική επαφή μεταξύ των χρηστών, φαντάζει αφελώς αθώος με αποτέλεσμα πολλοί χρήστες, κυρίως νέοι, να εμπιστεύονται προσωπικά δεδομένα, να επιδιώκουν συναντήσεις με αγνώστους, να ανταλλάσσουν υβριστικά μηνύματα έχοντας την εντύπωση ότι είναι παραγωγοί και όχι καταναλωτές περιεχομένου, παραχωρώντας, με αυτό τον τρόπο, και τα τελευταία ψιχία ιδιωτικότητάς τους.
Η επανάσταση των κοινωνικών δικτύων, όπως λέει ο συγγραφέας και επιχειρηματίας Άντριου Κιν, «μας διχάζει, μας μικραίνει και μας αποπροσανατολίζει». Είναι αλήθεια ότι οι ιστότοποι αυτοί, εκτός όλων των άλλων κινδύνων που ενέχουν, δημιουργούν και ένα υπερτροφικό εγώ.
Έχει αποδειχθεί, επίσης, ότι τα κοινωνικά δίκτυα στρεβλώνουν τη γλώσσα δημιουργώντας μια νέα, που επιχειρεί να βρει διέξοδο μέσω της συντομίας αλλάζοντας τους κώδικες επικοινωνίας.
Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν οι χρήστες, γεμάτο στερεότυπες εκφράσεις, παραγλωσσικά σύμβολα και συντμήσεις, και το οποίο μεταβάλλεται συνεχώς ανάλογα με τις επικοινωνιακές ανάγκες της στιγμής, αντανακλά την προσωπική και κοινωνική ταυτότητα του χρήστη καθώς και τις πολιτισμικές του επιρροές, πολλές φορές κάτω από την πίεση της γλωσσικής συμμόρφωσης με την παρέα.
Έχουν ίσως σχεδιαστεί για ένα πιο νεανικό κοινό και πολλοί ενήλικες «παλινδρομούν» μεταξύ αυτού που είναι και αυτού που πρέπει να είναι, μέσα σε ένα, ως επί το πλείστον, απαιτητικό και άκρως κριτικό κοινό.
Όμως η πραγματική ζωή υπάρχει εκεί όπου οι άνθρωποι κοιτάζουν ο ένας τον άλλον στα μάτια, όπου δεν χρειάζεται να αποδεχθείς ένα αίτημα για να ξεκινήσεις ή να διατηρήσεις μια φιλία και όπου τις ιδέες σου μπορείς να τις συζητήσεις χωρίς να δεχθείς επίθεση και ετικέτες, παθητικές-επιθετικές διαγραφές και λιβελλογραφήματα. Η φιλία, άλλωστε, είναι ιερή, δεν μπορείς να τη μοιράζεσαι με όλους. Κι αν δεν μπορείς να κάμεις τη ζωή σου όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς μην την εξευτελίζεις… Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την, γυρίζοντας κ’εκθέτοντάς την…
Ένας χρήστης:
«Ονειρεύομαι να γίνω παρακράτος όταν μεγαλώσω… Να γίνω η πουτάνα της εξουσίας… Η οδαλίσκη των ΜΑΤ, η σειρήνα των χαλκευμένων συνειδήσεων, η Σαλώμη των Πόντιων Πιλάτων, η Κίρκη των συντεχνιών, η Κασσάνδρα της κρίσης… Ονειρεύομαι έναν ήλιο πράσινο σαν το σμαράγδι, χωρίς ακτίνες, έναν κύκλο φωτεινό που θα με κλείσει μέσα του όπως η μήτρα της μάνας μου όταν ήμουν έμβρυο και όπου θα πλέω ευτυχισμένος και ανυποψίαστος σε μια γαληνεμένη θάλασσα από εμβρυακό υγρό.
Νοιώθω να εκμαυλίζομαι… Συμπαρασύρομαι στη δίνη των πολυδιαφημισμένων κοινωνικών δικτύων παρέα με έναν εσμό διαταραγμένων που μπήκαν να στεγάσουν τη μοναξιά και την ανία τους. Βρόχος ή απύλωτο στόμα, που τείνει να καταπιεί ό,τι άφησε άθικτο η λαίλαπα που την είπαν κρίση, δεν ξέρω. Τα κοινωνικά μίντια… Επίδοξοι μαστροποί της σκέψης και της ζωής μας, ένα άλλο είδος ναρκωτικού, που φαντάζει αθώο είναι, όμως, το ίδιο επικίνδυνο.
Εξαντλείς τις διαδραστικές δυνατότητες της τεχνολογίας πιστεύοντας ότι συμβάλλεις στην ενδυνάμωση του δημοκρατικού συστήματος… Ότι συνδιαμορφώνεις την πολιτική ατζέντα… Πόσο αφελής και γελοίος είσαι δεύτερε εαυτέ μου…
Να εκφράζεις λέει τα συναισθήματά σου… Να επικοινωνείς δυνητικά. Να εκθέτεις τη ζωή σου, να «ξεφλουδίζεις» την ψυχή σου, στην ουσία, σε αγνώστους και να φαντασιώνεσαι με άβαταρ και «πειραγμένες» φωτογραφίες, να ξυπνάς με χανγκόβερ χωρίς να έχεις πιει στάλα.
Νομίζεις ότι είσαι το κέντρο του σύμπαντος ή του παράλληλου, επικοινωνώντας με πεφωτισμένους ή ουτιδανούς που ξεχαρμανιάζουν πίσω από ένα μόνιτορ υποδυόμενοι ανύπαρκτους χαρακτήρες. Αυτόφωτοι και ετερόφωτοι διαγκωνίζονται ποιος θα «τσιμπήσει» τα περισσότερα Like, FAV και RT, βαθειά, ρηχά, μεσαία, βραχέα, ένας εικονικός κοινωνικός αχταρμάς που ονειρεύεται εξεγέρσεις, επαναστάσεις και κοινωνικές ανατροπές. Πολυπαιγμένο όμως το σενάριο και παρωχημένες οι ιδέες όσο και ανεφάρμοστες σε ένα συστημικό και βολεματικό παρόν. Ο κυβερνοακτιβισμός έχει πεθάνει πριν καν γεννηθεί.
Είμαι διχασμένος… Ο μισός μου εαυτός επιθυμεί βουλιμικά μια νέα κοινωνική επανάσταση κι ο άλλος μισός αδιαφορεί μη θέλοντας να γίνει το θύμα μιας κοινωνίας τελειωμένης από καιρό. Νοιώθω κατακερματισμένος σε άπειρες συνιστώσες που αντί να συγκλίνουν, συγκρούονται σε έναν αέναο αγώνα αλληλοεξόντωσης. Κοιτάζομαι στον καθρέπτη… Ο επίδοξος Ντόριαν Γκρέυ με παρατηρεί περιφρονητικά. Κοινωνικές επαναστάσεις, και πράσιν΄ άλογα. Μόνο με τη βία επανακαθορίζεις τα κοινωνικά οράματα, αδερφέ μου. Tι υποτονθορύζεις; Πιστεύεις ότι θα δημιουργήσεις νέο όραμα συγκρουόμενος με το κατεστημένο- ένα ιδεατό σε έναν κόσμο όμως όπου οι αξίες έχασαν πια το νόημά τους…
Η επανάσταση του καναπέ από τη μία, τα «πουτανάκια» της εξουσίας από την άλλη. Οι συνιστώσες μου «επανάσταση τώρα», βαυκαλίζονται ότι σπάζοντας και τα υπόλοιπα μάρμαρα της δύσμοιρης πλατείας θα ανοίξουν το δρόμο προς την τελική πτώση- και κατάπτωση- προσβλέποντας σε ένα ουτοπικό μέλλον. Οι Σκουριές ζουν, αυτές μας οδηγούν. Οι υπόλοιπες, ελπίζουν σε ένα αύριο που θα αργήσει πολύ να ξημερώσει. Σε ένα πολωτικό, διεφθαρμένο σύστημα η συνοχή της κοινωνίας είναι μηδενική. Ούτως ή άλλως όλα είναι φενάκη, το παρόν και το μέλλον, και μόνο το παρελθόν στέκει εκεί μη επιδεχόμενο αμφισβήτησης.
Παίρνω αγκαζέ τον Ντόριαν Γκρέυ μου και επιστρέφω στο σημείο απ΄ όπου ξεκίνησα. Δεν υπάρχουν ευκλεείς δρόμοι προσέγγισης της πραγματικότητας. Είμαστε υποχρεωμένοι να συμβιβαστούμε με όλους και μεταξύ μας, δεν υπάρχει άλλος δρόμος.
Ανοίγω το μόνιτορ, ανάβω τσιγάρο, παίρνω μια βαθειά ρουφηξιά και τσεκάρω τα DM μου.»
Κανή Καραβά (@PKarava)