Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του Κ.Τσουκαλά
Ένας από τους μύθους που έπεσε εξαιτίας της κρίσης των τελευταίων χρόνων είναι και το ότι οι πνευματικοί άνθρωποι του τόπου μπορούν να δώσουν λύσεις ή τουλάχιστον να επεξεργαστούν αποτελεσματικά ή μη τα δεδομένα που μας οδήγησαν εδώ , τη στάση που πρέπει να τηρήσουμε ή ακόμα και το ποιες διεξόδους και λύσεις έχουμε ως επιλογές δράσης.
Ένας από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους, ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, έγραψε πρόσφατα ένα βιβλίο με τίτλο «Ελλάδα της λήθης και της αλήθειας», σε μια προσπάθεια να μας κάνει κοινωνούς της σκέψης του.
Πήγα λοιπόν, με τον σύντροφό μου , στην παρουσίαση του βιβλίου του που έγινε στο Μέγαρο Λόγου και Τέχνης της Πάτρας το βράδυ της Παρασκευής 22 Μάρτη.
Πάω από 150 άτομα όλων των ηλικιών βρίσκονταν στο χώρο. Οι πιο πολλοί ήταν συγγενείς των δυο ομιλητών που ανέλαβαν την παρουσίαση του βιβλίου. Αυτό φάνηκε πεντακάθαρα από το ότι μόλις τέλειωσαν οι δυο μακροσκελέστατες αλλά ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις, οι μισοί τουλάχιστον έφυγαν θορυβωδώς , πριν ο συγγραφέας απαντήσει στις ερωτήσεις.
Πρέπει να ομολογήσω ότι πολλά από όσα ειπώθηκαν μου φάνηκαν εντελώς αντιεπιστημονικά και αστήριχτα με τεράστια λογικά άλματα και αντιφάσεις που φανερώνουν έλλειψη κατανόησης της πραγματικότητας.
Ποτέ δεν έκρυψα την αναρχική ιδεολογία μου και ποτέ δεν σταμάτησα να παρεμβαίνω δείχνοντας και επισημαίνοντας τα κενά και τις υποκρισίες της αστικής σκέψης και στην συγκεκριμένη εκδήλωση είχα πολλά ερεθίσματα και αφορμές να παρέμβω.
Θα σας απαριθμήσω τις σημαντικότερες ενστάσεις μου σε αυτά που είπε ο Κ.Τσουκαλάς.
1)Είπε ο συγγραφέας ότι η κρίση και η πορεία του παγκόσμιου συστήματος ακυρώνει κατακτήσεις αιώνων.
Εγώ πιστεύω ότι δεν ακυρώνονται κατακτήσεις , αλλά ότι απλά , η ηθική του συστήματος εξελίσσεται.
Ηθική είναι το τι συνηθίζουν να κάνουν οι κοινωνίες (ηθική-ήθος-έθος=συνήθεια).
Αυτά που »συνηθίζονται» (είναι ηθικά) καθορίζονται από τον συσχετισμό δυνάμεων, ανάμεσα στους δυνατούς και στους αδυνάτους.
Όσο καιρό οι δυνατοί προσπαθούσαν να εδραιώσουν την θέση τους, καλόπιαναν τους αδύνατους και δίνοντάς τους δικαιώματα και παροχές, υπέσκαπταν τις βάσεις της κοινωνικής συνοχής.
Τώρα που οι πλούσιοι θεωρούν ότι έχουν την δύναμη να πάρουν τα πάντα, άλλαξαν και οι συνήθειές (ηθική) τους .
Έτσι, ακόμα και οι θεσμοί ( που δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι δικλείδες ασφαλείας της εξουσίας των πλουσίων) ακολουθούν νέες συνήθειες (ηθικές).
Νόμοι, συντάγματα, κοινωνικές παραδοχές, μεταλλάσσονται και έρχονται πιο κοντά στις ανάγκες των δυνατών και απομακρύνονται από την προστασία των δικαιωμάτων των πολλών.
2) Μίλησε ο συγγραφέας για το ότι σήμερα γίνονται εμφανή τα συστημικά αδιέξοδα.
Εγώ δεν πιστεύω ότι υπάρχουν συστημικά αδιέξοδα, γιατί απλούστατα το σύστημα έχει την δυνατότητα να αλλάξει ή και να καταργήσει όλα όσα το εμποδίζουν ή και το ενοχλούν.
Τα συστημικά αδιέξοδα που επικαλούνται αρκετοί καλύπτονται από την παραδοχή ότι δεν εφαρμόζονται κατά γράμμα οι επιταγές της κυρίαρχης ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού.
Έτσι η προώθηση της κυρίαρχης ιδεολογίας γίνεται αυτοσκοπός και η καθαρότητα εφαρμογής της, προσπαθούν να μας πείσουν, ότι είναι η ασφαλιστική δικλείδα που θα αποτρέψει κάθε λάθος και θα μας οδηγήσει μακριά από αδιέξοδα.
Άρα οι δυνατοί μας οδηγούν στο να πεισθούμε ότι όλα είναι μονόδρομος και ότι για να φτάσουμε γρηγορότερα και ασφαλέστερα στο στόχο μας είναι απαραίτητο να δεχτούμε – χωρίς αμφισβήτηση – την μία και μοναδική αλήθεια, την αλήθεια που προστατεύει το συμφέρον τους.
3) Μίλησε ο συγγραφέας για το ότι σήμερα εμφανίζεται το «ενοχικό δίκαιο» που μας καθιστά υπεύθυνους για ο,τιδήποτε συμβαίνει, με κύριο εκφραστή τον Πάγκαλο και την φράση του «Μαζί τα φάγαμε».
Η άποψή μου είναι ότι πάντα συνέβαινε αυτό, απλά δεν είχε επισημανθεί πλήρως.
Η απόψεις ότι η συλλογική ευθύνη είναι καθοριστικό στοιχείο της κάθε κοινωνίας είναι γνωστές από την αρχαιότητα.
Οι «δημοκράτες Αθηναίοι» , οι «στρατοκράτες Σπαρτιάτες» , οι «Έλληνες που φιλοσοφούν» , η «χριστιανική Ευρώπη» , οι «διεκδικητικοί Εγγλέζοι», οι «Γάλλοι που επαναστατούν», οι «Γερμανοί της τάξης» και ένα σωρό άλλες γενικεύσεις και ομαδικοί χαρακτηρισμοί , με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι «συλλογική ευθύνη» και «ενοχικό δίκαιο» είναι το εργαλείο των δυνατών να αυτοπεριορίσουν τους αδύναμους και να τους δημιουργήσουν τύψεις και άρα πιέσεις ώστε να αποδεχθούν ακόμα και αυτό που δεν είναι ! ! !
Σε καμιά περίπτωση, λοιπόν, δεν μπορώ να αποδεχτώ καμιά συλλογική ευθύνη, παρά μόνο την ατομική ευθύνη του καθενός και αυτή κάτω από το πρίσμα των συγκεκριμένων καταστάσεων που οδήγησαν το άτομο να πράξει ή να μην πράξει κάτι.
Σε κάθε περίπτωση, το ενοχικό δίκαιο και η συλλογική ευθύνη, είναι οι προπάτορες του φασισμού – ναζισμού.
4) Μίλησε ο συγγραφέας για το ότι έχει διασωθεί η έννοια της αλληλεγγύης και ότι αυτό αποτελεί ελπίδα. . .
Εγώ πιστεύω ότι ΜΟΝΟ πρωτόγονες κοινωνίες είναι ικανές να διαχειριστούν την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών τους.
Δεν πιστεύω ότι τον ισχυρό τον αγγίζει η έννοια της αλληλεγγύης.
Αλληλεγγύη επικαλείται μόνο αυτός που βρίσκεται σε δεινή θέση και ζητιανεύει ψίχουλα κατανόησης ή βοήθειας.
Εξάλλου και η χριστιανική θεώρηση είναι πιο ειλικρινής και χρησιμοποιεί ξεκάθαρα τον όρο φιλανθρωπία.
Για “μένα η αλληλεγγύη είναι μια λεκτική υποκρισία που χρησιμοποιείται για λόγους καθαρά συστημικής κοινωνικής συνοχής.
5) Μίλησε ο συγγραφέας για »κοινωνικό δαρβινισμό» που παρατηρείται στην εποχή μας.
Εδώ θα συμφωνήσω μαζί του, με την προυπόθεση ότι ο κοινωνικός δαρβινισμός θα ταυτιστεί με την έννοια του νεοφιλελευθερισμού.
6) Μίλησε ο συγγραφέας για μια αμηχανία που τον διακατέχει , μπροστά στα όσα συμβαίνουν γύρω μας.
Και εγώ ρωτώ: Αμηχανία γιατί χάνεται ο κόσμος του (έτσι όπως τον αντιλαμβάνεται);
Το να αισθάνεται κάποιος αμηχανία, σημαίνει ότι δεν αποκωδικοποίησε σωστά τα δεδομένα και άρα βρίσκεται μπροστά σε καταστάσεις που ξεπερνούν την αντίληψή του.
Εδώ τοποθετώ και το αδύναμο σημείο της σύγχρονης και της παλαιότερης διανόησης. Θεωρεί αξιώματα και παραδοχές χωρίς επαρκείς απόδειξη ως βάση του οικοδομήματος με αποτέλεσμα όλα να στηρίζονται σε έωλες υποθέσεις και το τελικό συμπέρασμα να είναι ολοκληρωτικά διάτρητο.
7) Ανέφερε ο συγγραφέας ότι δεν είναι δουλειά του να προτείνει λύσεις.
Απορώ, είναι θέμα κατάλληλης δουλειάς να προτείνει κάποιος λύσεις ;
Υπάρχει εργασιακός ή κοινωνικός διαχωρισμός σε αυτούς που προτείνουν λύσεις και σε αυτούς που δεν δικαιούνται να προτείνουν ;
Να αφήσουμε τα κοινωνικά προβλήματα στα χέρια των ειδικών ;
Ποιοι είναι αυτοί οι ειδικοί που θα αποφασίσουν και με ποια κριτήρια θα καθοριστούν ;
Εγώ πιστεύω ότι όλοι έχουμε άποψη, άρα και ικανότητα να προτείνουμε αυτά που θεωρούμε σωστά και εφαρμόσιμα.
Το σύστημα δεν θέλει να υπάρχουν προσωπικές απόψεις, παρά μόνο αποφάσεις ειδικών για όλα τα ζητήματα, ακόμα και για καθαρά προσωπικά προβλήματα.
8) Ο συγγραφέας μίλησε για την πρόοδο που αποτελεί το βασικό επιχείρημα του σύγχρονου κόσμου. Είπε ότι παλιά οι κοινωνίες ήταν κυκλικές (καλή σοδειά – κακή σοδειά), ενώ σήμερα είναι γραμμικές (διασφάλιση συνεχών επιτυχιών και συνεχούς ευημερίας!). Είπε ότι οι αξίες του διαφωτισμού, όπως η ελευθερία, η ισότητα και η αδελφότητα, αντικαταστάθηκαν από τους όρους Ανάπτυξη – Πρόοδος – Επενδύσεις.
Σε αυτό συμφωνώ, αλλά διαφωνώ στην βάση της σκέψης του που θεοποιεί τον διαφωτισμό.
Η παρέμβαση του συντρόφου μου ήρθε ακριβώς σε αυτό το σημείο.
Επεσήμανε στον συγγραφέα, ότι ο διαφωτισμός δεν είναι παρά η καταγραφή των ανθρώπινων κοινωνικών συμβάσεων και πως ό,τι καταγράφεται, μοιραία αποτελεί και αντικείμενο διαπραγμάτευσης και παζαριού.
Έτσι η ιδιοκτησία αναγνωρίζεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο όμως μπορεί να περιοριστεί ή ακόμα και να καταργηθεί έπειτα από μια σειρά κανονιστικών νομικιστικών προϋποθέσεων.
Το ίδιο ισχύει και για την ελευθερία έκφρασης και σκέψης, ακόμα και για το δικαίωμα στην ζωή!
Ο συγγραφέας απέρριψε χωρίς συζήτηση την αμφισβήτηση του διαφωτισμού και στην επισήμανση του συντρόφου μου ότι την ίδια κουβέντα την είχαν ξανακάνει πίσω στο μακρινό 1988, τρώγοντας στο περίφημο Όλυμπος Νάουσα της Θεσ/νίκης , απάντησε ότι την ίδια κουβέντα θα την ξανακάνουν και στο μέλλον χωρίς κάποιος από τους δυό να αλλάξει γνώμη!
Μια φίλης μας ψυχολόγος, πέρασε από μπροστά μας και είπε ότι δημιουργήματα του διαφωτισμού είναι και ο φασισμός – ναζισμός και ο νεοφιλελευθερισμούς. Αυτό με κάλυψε.
Η τελική ερώτησή μου προς τον Κ. Τσουκαλά ήταν αν πιστεύει ότι σήμερα πρέπει να ενδοσκοπούμε θεωρητικά για λήθη και αλήθειες ή μήπως έφτασε η ώρα για δράση; και όταν λέω δράση δεν εννοώ την «θεωρητική δράση»!
Η απάντησή του ήταν ότι δεν μπορεί να προτείνει και πως αυτό είναι ένα προσωπικό θέμα του καθενός, που θα το διαχειριστεί ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες και το επίπεδό του.
Αυτή ακριβώς η απάντηση δείχνει και την εγγενή δυσκολία του πνευματικού κόσμου να προτείνει ξεκάθαρες, τολμηρές και πρακτικές λύσεις.
Οχυρώνονται οι πνευματικοί «ταγοί» μας πίσω από θεωρία και το μόνο που προτείνουν είναι να συνεχίσουμε να ασχολούμαστε με θεωρητικά ζητήματα, με αποτέλεσμα αυτά να μην γίνονται ποτέ πρακτικά εφαρμόσιμα.
@MPOUZOUKAKI[space size=»30″]