Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Η θυσία του Γρηγόρη Λαμπράκη

 Σαν σήμερα πριν μισό αιώνα το παρακράτος της Δεξιάς δολοφονούσε τον βουλευτή της ΕΔΑ

λαμπράκηςΈγινε ήρωας με τον πιό τραγικό τρόπο: Με το αίμα του. Έγινε σύμβολο ειρήνης, τραγούδι, ταινία, ακόμη και καταλύτης πολιτικών εξελίξεων με το θάνατο του. Μέρα Μαγιού, σαν σήμερα πριν από 50 χρόνια, στις 22 ΜΑΐου του 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης έχανε την άνιση πάλη με το θάνατο, χτυπημένος στο κεφάλι, από τους παρακρατικούς της Δεξιάς.

«Σύμβολο ειρήνης και αλληλεγγύης», «ένας μάρτυρας για την αριστερά, για το λαϊκό κίνημα» είναι ενδεικτικά οι τίτλοι με τους οποίους έχει συνδεθεί ο Λαμπράκης. Σήμερα, 50 χρόνια μετά τη δολοφονία του, η δράση του και το χρονικό της δολοφονίας του, μπορούν ακόμα να μας διδάξουν πολλά.

Το ιστορικό της ταραχώδους και μελανής εκείνης σελίδας της ελληνικής ιστορίας έχει ως εξής:

Στις εκλογές «της βίας και της νοθείας» του ’61 εκλέγεται βουλευτής Πειραιά με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος) και τον ίδιο χρόνο δραστηριοποιείται στο ειρηνιστικό κίνημα, ενώ με δική του πρωτοβουλία ιδρύει την «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».

Στις 21 Απριλίου 1963, η ΕΕΔΥΕ διοργανώνει Πορεία Ειρήνης από τον Μαραθώνα στην Αθήνα, η αστυνομία την απαγορεύει και προχωράει σε συλλήψεις διαδηλωτών, μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο Λαμπράκης πραγματοποιεί την πορεία κρατώντας ένα πανό με το σύμβολο της ειρήνης και συλλαμβάνεται παρά τη βουλευτική του ασυλία.

λαμπρακης πορείαΣτις 22 Μαΐου ο Γρηγόρης Λαμπράκης συμμετέχει και μιλά στην εκδήλωση που διοργανώνει η  «Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» στη Θεσσαλονίκη, παρά τον μικρό τραυματισμό του στο κεφάλι με ρόπαλο από παρακρατικό, κατά την είσοδό του στην αίθουσα της εκδήλωσης.

Οι αστυνομικές δυνάμεις που έχουν καταλάβει και αποκλείσει τους γειτονικούς δρόμους αγνοούν επιδεικτικά τόσο την έντονη παρουσία παρακρατικών και τους προπηλακισμούς, όσο και τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη, και αποκλείουν στο κοινό της εκδήλωσης την έξοδο από την αίθουσα.

Η εκδήλωση ολοκληρώνεται, ο Γρηγόρης Λαμπράκης αποφασίζει να μεταβεί στο ξενοδοχείο του, συνοδευόμενος μόνο από δύο συντρόφους του και δολοφονείται κατά την έξοδό του από το κτίριο.

Από τους αποκλεισμένους από την αστυνομία δρόμους εμφανίζεται ανεμπόδιστα ένα τρίκυκλο με ιλιγγιώδη ταχύτητα το οποίο χτυπάει τον Λαμπράκη και τον ρίχνει στο έδαφος.

Αιμόφυρτος και αβοήθητος από τους αστυνομικούς, ο Γρηγόρης Λαμπράκης έχει δεχθεί ένα δολοφονικό χτύπημα από λοστό στο κεφάλι, στη συμβολή των δρόμων Ερμού και Ελ. Βενιζέλου.

Φίλοι του κυνήγησαν το τρίκυκλο και συνέλαβαν τους παρακρατικούς ακροδεξιούς, Σπύρο Γκοτζαμάνη και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη.

λαμπράκης νεκρόςΟ Λαμπράκης πάλεψε, αλλά στις 27 ΜΑΐου άφησε την τελεταία του πνοή, σε ηλικία μόλις 51 ετών. Μισό εκατομμύριο άνθρωπο τον συνόδευσαν την επομένη στο Α” Νεκροταφείο.

Μια πορεία που μετατράπηκε σε κατακραυγή κατά του παλατιού, της κυβέρνησης Καραμανλή και του παρακράτους. Στους τοίχους της Αθήνας άρχισε να «φυτρώνει» κατά χιλιάδες το έκτο γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου: Ζ. Από το «Ζει».

Δύο δικαστικοί λειτουργοί, ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο ιδιόρρυθμος, ανεξάρτητος και επίμονος ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης ανακάλυψαν τις σχέσεις των δολοφόνων με παρακρατικές οργανώσεις της Δεξιάς.

Οι φυσικοί αυτουργοί του εγκλήματος καταδικάστηκαν και αθωώθηκαν επί χούντας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής φέρεται να εκστόμισε το περίφημο ρητορικό ερώτημα «ποιός κυβερνά αυτό τον τόπο;» και παραιτήθηκε, αποσυρόμενος στο Παρίσι.

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης είχε επιταχύνει τις πολιτικές εξελίξεις με τη «θυσία» του ενώ άφησε και παρακαταθήκη: Χιλιάδες νέοι, που εμπνεύστηκαν από τον αγώνα του, ίδρυσαν την «Νεολαία Λαμπράκη» προεξάρχοντος του Μίκη Θεοδωράκη.

Ο Βασίλης Βασιλικός έγραψε το περίφημο βιβλίο «Ζ: Φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος» (εκδόσεις Λιβάνη).

Από εκεί εμπνεύστηκε και ο παγκοσμίου φήμης σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς που από το Παρίσι όπου ζούσε το μετέφερε στον κινηματογράφο και γνώρισε τεράστια επιτυχία.


By