Η ελληνική οικονομία εισέρχεται στο δεύτερο εξάμηνο του 2016 σε περίοδο θετικού ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ. Η ταχύτητα και το μέγεθος αυτής της ανακάμψεως θα εξαρτηθεί από τον περιορισμό των αβεβαιοτήτων, αναφέρει στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων η Alpha Bank.
Το βασικό χαρακτηριστικό της υπό διαμόρφωση πορείας προς την ανάκαμψη είναι η εκτιμώμενη υψηλή θετική επίδραση επί του ρυθμού αναπτύξεως που θα είχε, ceteris paribus, η επιστροφή των δεικτών εμπιστοσύνης και του περιθωρίου αποδόσεων των ελληνικών από τα γερμανικά ομόλογα σε επίπεδα που επιτρέπουν την πρόσβαση του ελληνικού Δημοσίου στις διεθνείς αγορές (εμπειρική διερεύνηση Δελτίο 29/11/2016).
Στο παρόν δελτίο εξετάζεται την δυναμική του ποσοστού ανεργίας καθώς η ελληνική οικονομία θα ανακάμπτει. Η ταχεία αποκλιμάκωση της ανεργίας αποτελεί την βασική πρόκληση στην άσκηση οικονομικής πολιτικής.
Συνιστά σημαντικό στοιχείο για την: (α) αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού που επλήγη στην περίοδο της κρίσεως, (β) την ισχυροποίηση της δυναμικής της ίδιας της ανάπτυξης, αφού τροφοδοτεί την ιδιωτική κατανάλωση όπως και (γ) τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος μέσω της αυξήσεως των εισφορών.
Η μείωση της ανεργίας αποτελεί, συνεπώς, αναγκαία και ικανή συνθήκη για την διασφάλιση ενός κοινωνικά αποδεκτού ύψους των συντάξεων σε μόνιμη βάση.
Αξίζει, επίσης, να μελετήσουμε την εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας των άλλων χωρών που ολοκλήρωσαν τα προγράμματα προσαρμογής και επέτυχαν θετικό ρυθμό αναπτύξεως.
Μετά την κορύφωσή της, η ανεργία μειώθηκε σημαντικά στην Ιρλανδία, την Ισπανία, την Κύπρο και την Πορτογαλία, υποστηριζόμενη από την ισχυρή άνοδο του ΑΕΠ.
Η χώρα μας είναι η μόνη στην οποία παρατηρείται μείωση του αριθμού των ανέργων ως ποσοστό στο εργατικό δυναμικό ενώ βρίσκεται σε καθεστώς, έστω και ηπιότερης, υφέσεως.
Όπως θα αναλύσουμε κατωτέρω, τούτο συνδέεται με τη μείωση κατά κύριο λόγο της διαρθρωτικής ανεργίας (που συνδέεται με την αναντιστοιχία ζητουμένων και προσφερομένων ειδικοτήτων) και λιγότερο με την αποκλιμάκωση της λεγόμενης κυκλικής ανεργίας (που συνδέεται με την ανεπάρκεια της ενεργού ζητήσεως). Η εμπειρία της τελευταίας τριετίας δείχνει ότι η στασιμότητα της οικονομικής δραστηριότητας συνδυάζεται με μία σημαντική μείωση της ανεργίας.
Πώς εξηγείται η υψηλότερη της αναμενόμενης, με βάση τον ρυθμό μεγέθυνσης της εγχώριας ενεργού ζήτησης, μείωση του ποσοστού ανεργίας;
Η εξήγηση του φαινομένου αυτού είναι ότι η μείωση της ανεργίας που παρατηρείται είναι ουσιαστικά μείωση της διαρθρωτικής και όχι της κυκλικής ανεργίας όπως υποδηλώνει ο νόμος του Okun. Συνδέεται δηλαδή περισσότερο με την αποδοχή, από την πλευρά των ανέργων, θέσεων εργασίας μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης μετά από μακροχρόνια αναζήτηση και όχι με αύξηση της ενεργού ζητήσεως.
Όπως ήδη έχουμε αναλύσει (Δελτίο 16/12/2016), το μερίδιο της μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης στις νέες συμβάσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας συνεχώς διευρύνεται σε βάρος των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης. Το γεγονός ότι η αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας δεν αφορά τη λεγόμενη κυκλική ανεργία επιβεβαιώνεται διαισθητικά από την καθοδική πορεία του λόγου του καθαρού αποθέματος κεφαλαίου ανά εργαζόμενο από το 2014 και μετά.
Συγκεκριμένα, στην περίοδο της κρίσης, η μείωση της απασχόλησης ήταν ταχύτερη ακόμη και από τη σημαντική μείωση των αποθέματος κεφαλαίου (ως αποτέλεσμα της επενδυτικής άπνοιας) με αποτέλεσμα ο λόγος εντάσεως κεφαλαίου ανά εργαζόμενο να ανέρχεται. Αντίθετα, από το 2014 και μετά, η απασχόληση σταδιακά αυξάνεται, ενώ η χαμηλότερη των αποσβέσεων λόγω συντελεστής υποδηλώνει ότι μια αύξηση του ετήσιου πραγματικού Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος κατά μια ποσοστιαία μονάδα προκαλεί πτώση του ποσοστού ανεργίας κατά περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες.