Με μεγάλη προσοχή παρατηρούν κυβερνητικά στελέχη τις εξελίξεις στην πΓΔΜ μετά το δημοψήφισμα και την “πύρρειο” νίκη του “Ναι” λόγω της πολύ χαμηλής συμμετοχής.
Ο προβληματισμός του Μαξίμου αλλά και του υπουργείου Εξωτερικών εκφράστηκε αρχικά με τις δύο τοποθετήσεις που έγιναν: την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών το οποίο έκανε λόγο για “αντιφατικό αποτέλεσμα”, υπογραμμίζοντας με νόημα τον μη δεσμευτικό χαρακτήρα του δημοψηφίσματος και τις δηλώσεις που έκανε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στις οποίες εξέφρασε τον προβληματισμό του για την χαμηλή συμμετοχή και την διαπίστωση ότιξ το λόγο έχει τώρα Βουλή των Σκοπίων.
Σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ το βράδυ της Δευτέρας, ο κ. Κοτζιάς επανήλθε στο θέμα και εμφανίστηκε πιο αισιόδοξος. Κατ’αρχάς, υποστήριξε πως «το ναι πήρε το μέγιστο που μπορούσε να πάρει, είναι απόλυτη πλειοψηφία στο πραγματικό εκλογικό σώμα, αλλά εμφανίζεται μικρότερο στους εκλογικούς καταλόγους, που δεν έχουν εκκαθαριστεί». Ενώ αναφερόμενος στο σενάριο των εκλογών, εκτίμησε ότι, στην πιθανότητα πρόωρων εκλογών στα Σκόπια, ο Ζόραν Ζάεφ πιθανότατα θα τις κερδίσει, όπως προκύπτει από την ποιοτική ανάλυση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος. «Μετά τις εκλογές, θα ακολουθήσει στη πΓΔΜ μια διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης που ίσως και να τραβήξει μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου-αρχές Μαρτίου, αλλά ειμαι σίγουρος πως όταν τελειώσει αυτό, κατόπιν η συμφωνία θα κυρωθεί και στην Ελλάδα από την παρούσα Βουλή» είπε χαρακτηριστικά.
Τα 2+1 σενάρια
Είναι προφανές πως ο αρχικός προβληματισμός της Αθηνας εδραζόταν κυρίως στο αν το πολιτικό ρίσκο που φαίνεται να πήρε μετά το δημοψήφισμα ο Ζάεφ τελικώς θα του βγει. Αν δηλαδή θα καταφέρει να “δαμάσει” το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας του και να συνεχίσει με την εφαρμογή της συμφωνίας.
Ας δούμε, όμως, με βάση τα παραπάνω, τα τρία σενάρια που φαίνεται να είναι τα πιθανά για το μέλλον της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο σε ένα από αυτά η συμφωνία καταλήγει στον “κάλαθο των αχρήστων”.
Σενάριο πρώτο – Η συμφωνία ψηφίζεται στη Βουλή
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ήδη από την Κυριακή το βράδυ ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ, μετά την επικράτηση του “Ναι”, παρά την πολύ χαμηλή συμμετοχή θα προχωρήσει τις διαδικασίες για τη συνταγματική αναθεώρηση στη Βουλή. “Οι διαδικασίες δεν μπορούν να μείνουν στάσιμες, τα πράγματα πρέπει να προχωρήσουν” είπε χαρακτηριστικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κυβέρνηση του Ζάεφ, η οποία δεν διαθέτει την απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3 που προβλέπει η αναθεωρητική διαδικασία, θα πρέπει να βρει “πρόθυμους” από την αξιωματική αντιπολίτευση του VMRO. Σημειώνεται ότι η συμφωνία των Πρεσπών κυρώθηκε από 69 βουλευτές του Κοιινοβουλίου των Σκοπίων, όταν ο συνολικός αριθμός των βουλευτών είναι 120. Άρα, η κυβέρνηση της πΓΔΜ αναζητεί 11 βουλευτές.
Στη βάση αυτή, όπως έγινε γνωστό, οι συνομιλίες με την αντιπολίτευση θα ξεκινήσουν την Τρίτη και θα διαρκέσουν 7 έως 10 ημέρες. Όπως είναι προφανές, οι ευρωπαϊκές και οι αμερικανικές πιέσεις που θα ασκηθούν προς το VMRO θα είναι ιδιαίτερα έντονες, καθώς η Δύση θεωρεί στρατηγική της προτεραιότητα την ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ προκειμένου να ανασχεθεί η ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια. Ακόμη, όμως, και εάν δεν υπάρξει συμφωνία σε επίπεδο κομμάτων, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο ατομικά κάποιοι βουλευτές της αντιπολίτευσης να αποφασίσουν ότι θα στηρίξουν την αναθεώρηση.
Σενάριο δεύτερο – Πρόωρες εκλογές και νίκη του Ζάεφ
Εάν τελικώς δεν συγκεντρωθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία για τη συνταγματική αναθεώρηση τότε, όπως δήλωσε και ο ίδιος ο Ζάεφ, η χώρα θα πάει σε πρόωρες εκλογές. Και εδώ τα πράγματα αρχίζουν να αποκτούν επιπρόσθετο πολιτικό ενδιαφέρον, καθώς η προσφυγή σε νέα κάλπη δεν συνεπάγεται αυτομάτως και “θάνατο” της συμφωνίας των Πρεσπών. Τουναντίον μπορεί να επιφέρει την ταχεία και αναπάντεχη αναζωογόνησή της.
Στην περίπτωση πρόωρης κάλπης, ο Ζάεφ θα ρίξει την ευθύνη στην αντιπολίτευση του VMRO και θα επιχειρήσει να θέσει σκληρά διλήμματα στην προεκλογική εκστρατεία με επίκεντρο την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, προϋπόθεση της οποίας είναι η συνταγματική αναθεώρηση στη βάση της συμφωνίας των Πρεσπών. Και σε αυτήν την μάχη, όλα είναι ανοιχτά.
Όπως σημειώνουν αρκετοί αναλυτές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, στο δημοψήφισμα της Κυριακής δεν συγκρούστηκε το “Ναι” και το “Όχι”, αλλά το “Ναι” και η αποχή. Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό του “Ναι” μπορεί να καταγράφηκε, εκείνο όμως του “Όχι” δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί. Η αντιπολίτευση στα Σκόπια, αντιλαμβανόμενη ότι δύσκολα θα κέρδιζε μια μετωπική σύγκρουση στην κάλπη, επέλεξε την τακτική του μποϊκοτάζ των εκλογών και της αποχής, μια τακτική που εκ του αποτελέσματος φαίνεται να λειτούργησε. Αντί, δηλαδή, να αναμετρηθεί ανοιχτά στην κάλπη, αποφάσισε να “εξουδετερώσει” το δημοψήφισμα, μέσα από μια προσεκτική διγλωσσία: Ανοιχτά τασσόταν υπέρ της ψήφου κατά συνείδηση και σιωπηρά καλούσε σε μποϊκοτάζ του δημοψηφίσματος.
Απομένει, λοιπόν, να φανεί τι θα γίνει εάν υπάρξει μια μετωπική εκλογική σύγκρουση όπου κυβέρνηση και αντιπολίτευση θα τάσσονται η μία υπέρ και η άλλη κατά της συμφωνίας με ό,τι αυτο συνεπάγεται. Εάν εκλεγεί ο Ζάεφ και συγκεντρώσει μαζί με τα συνεργαζόμενα κόμματα τον μαγικό αριθμό των 80 βουλευτών, η συμφωνία των Πρεσπών είναι πιθανό να αναβιώσει και να προχωρήσει η εφαρμογή της.
Σενάριο τρίτο – Το τέλος της συμφωνίας
Στην περίπτωση που εκλεγεί ο Ζάεφ χωρίς ωστόσο να συγκεντρώνει (μαζί με τα συνεργαζόμενα κόμματα) την απαραίτητη πλειοψηφία των 2/3, ή εάν εκλεγεί η νυν αντιπολίτευση του VMRO τότε τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ για τους υπέρμαχους της συμφωνίας.
Και τούτο διότι το εκλογικό σώμα θα έχει τοποθετηθεί ανοιχτά και δεσμευτικά για το θέμα, σε μια εκλογική αναμέτρηση όπου το διακύβευμα θα είναι εκπεφρασμένα και αποδεκτά από όλους τους υποψηφίους αυτό. Σε μια τέτοια περίπτωση, η συμφωνία των Πρεσπών θα περάσει πιθανότατα στην ιστορία και μαζί με αυτήν και η άμεση ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής χώρας.