Σε εντονότατο πρόβλημα με πολλαπλές διαστάσεις που εκτείνονται πολύ πέρα από τον τουριστικό κλάδο έχει μετατραπεί η δημοφιλής πλατφόρμα βραχυχρόνιων μισθώσεων Airbnb με αποτέλεσμα η λήψη μέτρων για τον περιορισμό της να καθίσταται επιτακτικότερη από ποτέ.
Πέρα από την υστέρηση στα έσοδα και την «ζημιά» που υπογραμμίζουν ότι δημιουργεί στον τουριστικό κλάδο οι αντίστοιχοι φορείς, η Airbnb κοστίζει ακριβά και στους πολίτες, οι οποίοι αδυνατούν να βρουν σπίτι προς ενοικίαση ή έρχονται αντιμέτωποι ακόμα και με εξώσεις από τις ενοικιαζόμενες κατοικίες τους, αφού οι ιδιοκτήτες έχουν πιστέψει στο όνειρο του «εύκολου κέρδους».
Όλο και περισσότερες καταγγελίες από πολίτες αναφέρουν ότι η εύρεση κατοικίας στο κέντρο των πόλεων της χώρας αποβαίνει άκαρπη αφού οι ιδιοκτήτες προτιμούν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις αντί των μακροχρόνιων. Η Μαρία Κοντογεώργου είναι φυσικοθεραπεύτρια και τα τελευταία 8 χρόνια μεταφέρει το καλοκαίρι την δραστηριότητά της στην Αμοργό.«Όταν μου ήρθε η ιδέα είπα το «τερπνόν μετά του ωφελίμου». Και θα κάνω διακοπές και θα βγάζω τα προς το ζην. Η Αμοργός φάνηκε ως το ιδανικό σπίτι, μου άρεσε το νησί και την πρώτη χρονιά νοίκιασα ένα σπίτι για τρεις μήνες. Ακολουθώντας την ίδια πρακτική τα επόμενα χρόνια η πελατεία αυξανόταν. Το πρόβλημα ξεκίνησε τρία χρόνια όπου δυσκολεύτηκα αρκετά να βρω σπίτι, πέρυσι έγινε εντονότερο παρότι ξεκίνησα νωρίτερα την αναζήτηση και φέτος παρέμεινε άλυτο αφού δεν μπόρεσα να βρω κάπου να μείνω. Τα περισσότερα, ανακαινισμένα και μη, είναι καταχωρημένα στην Airbnb. Ήρθα αποφασισμένη να μείνω στο camping της περιοχής, αλλά άντεξα μόνο ένα μήνα» αναφέρει στο insider.gr.
Η Ελεάνα Ρούντα από την άλλη είναι μια από τους καλοπληρωτές που παρόλα αυτά ήρθε αντιμέτωπη με την «έξωση», λόγω της έκτασης του φαινομένου της Airbnb. Όπως εξηγεί όντας αργυροχρυσοχόος αποφάσισε να αφήσει την πρωτεύουσα εν μέσω κρίσης. «Ένιωθα πως δεν είχα χώρο, ανάσα και φυσικά μέλλον μέσα στην κρίση. Κάπως έτσι επέλεξα την επαρχία όπου η ζωή είναι πιο φτηνή και οι ρυθμοί πολύ πιο χαλαροί, νιώθεις ότι η καθημερινότητα δεν σου ρουφάει όλη την ενέργεια. Τώρα βέβαια δεν ξέρω τι να κάνω γιατί το σπίτι που έμενα τα τελευταία τρία χρόνια στο Ρέθυμνο δεν είναι διαθέσιμο πλέον. Παρότι πλήρωνα το ενοίκιό μου κανονικά με την λήξη του συμβολαίου ο ιδιοκτήτης μου ξεκαθάρισε πως δεν ενδιαφέρεται, δεν μπορώ να μείνω στο σπίτι γιατί προτιμά να το νοικιάσει μέσω Airbnb. «Βγάζεις πολύ περισσότερα κι αφορολόγητα» όπως μου είπε. «Και το πρόβλημα δεν είναι η μετακόμιση, θα μπορούσε να το θέλει και για ιδιοκατοίκηση και να συμβεί κάτι αντίστοιχο. Δεν βρίσκω σπίτι, όλα έχουν γίνει Airbnb κι ας μένουν κλειστά το χειμώνα. Ακόμα και οι φοιτητές που παραδοσιακά γέμιζαν την πόλη του Ρεθύμνου δυσκολεύονται». Κι αυτές είναι μόνο δύο από τις πολλές μαρτυρίες που ακούσαμε στο πλαίσιο του ρεπορτάζ.
Το αυτό επιβεβαιώνει στο insider.gr ο δικηγόρος κ. Νικόλαος Σιαμάκης, ο οποίος έχει χειριστεί αντίστοιχες υποθέσεις. «Αρκετοί ιδιοκτήτες αποφάσισαν να στραφούν στη βραχυχρόνια ενοικίαση με αποτέλεσμα να κινούν τις διαδικασίες έξωσης σε βάρος σταθερών και μακροχρόνιων ενοικιαστών είτε καλοπληρωτών είτε κακοπληρωτών. Το φαινόμενο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, ωστόσο φέτος οι εξώσεις έχουν αυξηθεί ειδικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα αντιμετωπίζουμε περίπου 15%-20% περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις, ενώ στην Θεσσαλονίκη στην αρχή είχαμε αύξηση 10% και τώρα παρατηρείται μια απότομη ύφεση, γεγονός που αποδεικνύει ότι τα περισσότερα σπίτια έχουν καταχωρηθεί και οι σταθεροί ενοικιαστές έχουν «εκδιωχθεί». Στις περιοχές του κέντρου των Αθηνών δεν υπάρχει περίπτωση να ανανεωθεί μισθωτήριο. Υπάρχουν δε και περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες επιλέγουν να προχωρήσουν σε καταγγελία της μίσθωσης επωμιζόμενοι υψηλό κόστος – δίνοντας δηλαδή αποζημίωση σε καλοπληρωτές ενοικιαστές των οποίων το μισθωτήριο συμβόλαιο δεν έχει ακόμα λήξει. Στην περίπτωση της επαρχίας το φαινόμενο της έξωσης είναι περιορισμένο αλλά εκεί συναντάμε άλλο πρόβλημα, οι δεύτερες και τρίτες ιδιοκτησίες ακόμα και καλύβες καταχωρούνται ως σπίτια με πολύ χαμηλή τιμή, γεγονός που απογοητεύει και τους ίδιους τους τουρίστες» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Επιφυλακτικός σχετικά με την αύξηση των εξώσεων στέκεται ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), Σταύρος Παραδιάς, επισημαίνοντας στο insider.gr ότι ακόμα κι αν οι ιδιοκτήτες των ακινήτων δεν ανανεώνουν τα συμβόλαια με τους ενοικιαστές επειδή πιστεύουν ότι θα βγάλουν περισσότερα χρήματα μέσω Airbnb σύντομα θα διαψευστούν και η τάση θα αντιστραφεί. Στο όλο ζήτημα ο ίδιος βρίσκει κι ένα θετικό στοιχείο, το ότι έχε ανακαινιστεί το μεγαλύτερο μέρος του απαρχαιωμένου κτηριακού δυναμικού της πρωτεύουσας. Σύμφωνα με τον κ. Παραδιά το φαινόμενο της Airbnb ως παγκόσμια τουριστική τάση δεν θα πρέπει να απαγορευτεί αλλά να ληφθούν τα σωστά μέτρα και άμεσα ώστε να αποβεί θετικό για το σύνολο της κοινωνίας. Θα πρέπει άμεσα να ενεργοποιηθεί αυτή η πλατφόρμα που αναμένουμε τόσο καιρό».
.Σε τιμές… Κολωνακίου τα σπίτια στο Κουκάκι
Το πρόβλημα διογκώνεται αν σκεφτεί κανείς πως η αύξηση της ζήτησης μέσω Airbnb έχει εκτινάξει τόσο τις τιμές αγοράς όσο και ενοικίασης ακόμα και σε περιοχές που μέχρι και σήμερα θεωρούνται υποβαθμισμένες όπως ο Κολωνός. Ενδεικτικό είναι και το παράδειγμα με τα σπίτια στο Κουκάκι όπου πλέον κοστίζουν όσο στο Κολωνάκι.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του δικτύου spitogatos.gr το 2015 η μέση ζητούμενη τιμή στην περιοχή Κουκάκι – Μακρυγιάννη ήταν 8,64 ευρώ ανά τετραγωνικό. Μετά από μια τριετία συνεχούς αύξησης η τιμή διαμορφώνεται φέτος στα 12,78 ευρώ ανά τετραγωνικό. Την ίδια στιγμή η μέση ζητούμενη τιμή ενοικίασης στο Κολωνάκι βρίσκεται φέτος στα 13,17 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Αντιστοίχως αυξητικά κινούνται και τα ενοίκια. Τα ζητούμενα ενοίκια στο Κουκάκι έχουν αυξηθει κατά 47,92% το ίδιο διάστημα σε αντίθεση με το 26,39% που αυξήθηκαν τα ενοίκια στο Κολωνάκι.
Γενικότερα η αναζήτηση ενοικίασης κατοικίας στο κέντρο της Αθήνας σε οικονομικές τιμές είναι τιτάνιος άθλος αφού το «φαινόμενο Airbnb» έχει φουσκώσει σε υπέρμετρο βαθμό τις προσδοκίες των ιδιοκτητών ΄και κατ επέκταση τα ενοίκια χωρίς ωστόσο να έχουν αυξηθεί οι αποδοχές των πολιτών ή η πολυαναφερθείσα «έξοδος από τα μνημόνια» να έχει αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία.
Airbnb: Κερδίστε 947 ευρώ το μήνα νοικιάζοντας το σπίτι σας στην Αθήνα
Το φαινόμενο εντείνει και τα πολλά υποσχόμενα έσοδα της ενοικίασης μέσω τέτοιου είδους πλατφορμών. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ιστότοπος της Airbnb αν κάποιος αποφασίσει να νοικιάσει ένα σπίτι που μπορεί να φιλοξενήσει έως και τέσσερις επισκέπτες στην Αθήνα μπορεί να κερδίσει έως και 947 ευρώ μηνιαίως. Αντιστοίχως στην Θεσσαλονίκη μπορεί να κερδίσει 550 ευρώ το μήνα, 859 ευρώ αν το σπίτι είναι Κρήτη και 702 ευρώ αν βρίσκεται στην Πελοπόννησο. Ενδεικτικά και σύμφωνα πάντα με το διαφημιστικό μήναμα της πλατφόρμας ένας οικοδεσπότης μπορεί να βγάλει μηνιαίως:
2.246 ευρώ αν το σπίτι είναι στην Μύκονο,
2.623 ευρώ αν είναι στην Σαντορίνη,
922 ευρώ αν είναι στην Σκόπελο,
841 στην Λευκάδα
1.139 ευρώ αν είναι στην Πάρο και ούτως καθεξής…
Το πρόβλημα εξαπλώνεται
Το φαινόμενο φυσικά δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, καταγράφεται και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης οι οποίες έχουν την σφραγίδα του δημοφιλούς τουριστικού προορισμού.
Τρανό παράδειγμα των μαζικών διαστάσεων του προβλήματος η Βαρκελώνη όπου οι κάτοικοι αντέδρασαν με κινητοποιήσεις σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν την τουριστική «γκετοποίηση» της πόλης τους. Παρόμοια εικόνα και στο Άμστερνταμ αλλά και στο Βερολίνο, μια από τις πόλεις που έβαλαν σχετικά εγκαίρως «φρένο» στις δυνατότητες της πλατφόρμας, περιορίζοντας τις μέρες που μπορεί να νοικιάσει κανείς μέσω βραχυχρόνιας μίσθωσης το κατάλυμά του και επιβάλλοντας σκληρά πρόστιμα σε περίπτωση που εντοπιστεί να παραβαίνει τον κανονισμό.
Στην περίπτωση της χώρας μας και σε συνδυασμό με την συνεχώς αυξανόμενη τουριστική κίνηση το φαινόμενο έχει μεταφερθεί κι εκτός των τειχών της πρωτεύουσας με Θεσσαλονίκη, Ρέθυμνο, Χανιά και δημοφιλή νησιά του Αιγαίου – όπως η Μύκονος και οι φαβέλες της – να αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα.
Συνεχίζεται το αλαλούμ με το μητρώο
Παρά τα έντονα προβλήματα που δημιουργούνται οι καθ’ ύλην αρμόδιοι μοιάζουν να παραπέμπουν το θέμα στις καλένδες, με το ηλεκτρονικό μητρώο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων να παραμένει ανύπαρκτο ακόμα και σήμερα.
Να υπενθυμίσουμε ότι ο νόμος ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2016 και μέχρι τώρα παραμένει ουσιαστικά ανενεργός, καθώς η πλατφόρμα μέσω της οποίας οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα πρέπει να δηλώνουν τα στοιχεία για τα ακίνητά τους και τα εισοδήματα που εισπράττουν από τις μισθώσεις, δεν έχει ακόμα ενεργοποιηθεί. Σύμφωνα με πρόσφατη συνέντευξη του κ. Σπίρτζη θα έχει ενεργοποιηθεί μέχρι τέλος του τρέχοντος μήνα.
Ωστόσο πολλοί θυμούνται παρόμοιες προθεσμίες να έχουν παρέλθει. Το αρχικό σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών προέβλεπε ότι το Μητρώο θα είναι έτοιμο στα τέλη του 2017. Η ημερομηνία πέρασε και τίποτα δεν έγινε. Μετά ανακοινώθηκε ότι θα λειτουργήσει τον Μάρτιο. Άλλη μια ημερομηνία που παρήλθε άπρακτη. Εν μέσω θέρους η Κατερίνα Παπανάτσιου δήλωσε ότι είναι θέμα ημερών να τεθεί σε λειτουργία το περίφημο Μητρώο, η ημέρα όμως αυτή δεν έχει φτάσει ακόμα.
Λαμβάνοντας υπόψη την τουριστική έκρηξη που βιώνει η χώρα από άποψη αφίξεων αλλά και το ανενεργό μέχρι σήμερα μητρώο η φορολογική διοίκηση χάνει μια σημαντική ευκαιρία να εισπράξει φόρους από τον τουρισμό αλλά και οι ιδιοκτήτες να επωμιστούν τα αναλογούμενα έξοδα τα οποία μπορεί να τους κάνουν να αλλάξουν γνώμη σχετικά με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Να σημειωθεί ότι από την 1η Ιανουαρίου 2017 το εισόδημα που αποκτάται από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου μέσω ψηφιακής πλατφόρμας τύπου Airbnb θεωρείται εισόδημα από εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας και φορολογείται με συντελεστές 15% έως 45%, εφόσον τα ακίνητα αυτά εκμισθώνονται επιπλωμένα, χωρίς την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας πλην της παροχής κλινοσκεπασμάτων. Αν όμως παρέχονται και άλλες υπηρεσίες, όπως είναι η αλλαγή κλινοσκεπασμάτων, καθαριότητα κ.λπ., τότε το εισόδημα αυτό δεν θα φορολογηθεί με την κλίμακα των ενοικίων αλλά ως εισόδημα προερχόμενο από επιχειρηματική δραστηριότητα, δηλαδή θα φορολογηθεί με συντελεστές από 22% έως 45%.