Mια σειρά εκθέσεων και μελετών που είδαν την τελευταία περίοδο το φως της δημοσιότητας καταγράφουν με τα πιο μελανά χρώματα τις θλιβερές πρωτιές που σημειώνει η χώρα μας σε μια σειρά από τομείς, από την ανεργία, την υποαμειβόμενη εργασία και την ανασφάλεια που κατατρύχει τους εργαζόμενους μέχρι τις δυνατότητες του επιχειρείν ή την απαισιοδοξία των πολιτών για τις προοπτικές εξόδου από την κρίση.
Μια απλή παράθεσή τους αρκεί για να διαπιστώσει κανείς το μέγεθος και το εύρος του προβλήματος. Σύμφωνα με την κωδικοποίηση της τελευταίας έρευνας του ΟΟΣΑ που έκανε ο ΣΕΒ, η Ελλάδα είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ με το ποσοστό να φτάνει στο 21,6% το β’ τρίμηνο του 2017. Από τους ανθρώπους σε εργάσιμη ηλικία 15-64 ετών, σε σχέση με τις χώρες του ΟΟΣΑ όπου 2 στους 3 εργάζονται (66,4%), στην Ελλάδα μόνο οι μισοί περίπου εργάζονται (50,8% το 2015, 53% το 2017). Ακόμη, το 16,1% των εργαζομένων αμείβονται με κάτω του 50% του διαμέσου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, με μέσο όρο ΟΟΣΑ 10,6%. Το 64,4% των εργαζομένων είναι καταπονημένοι (δουλεύουν πολύ με λίγα μέσα) και το 11,2% δουλεύει πάνω από 60 ώρες εβδομαδιαίως.
Αλλά και στο μέτωπο του επιχειρείν, της ευκολίας και των δυνατοτήτων που παρέχει η χώρα μας, αλλά και της ανταγωνιστικότητας, η Ελλάδα δεν σημειώνει και τόσο καλά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας τράπεζας για την ευκολία του επιχειρείν, στην οποία η χώρα μας βρίσκεται μόλις στην 67η θέση, πίσω από χώρες όπως η Αλβανία. Σημειώνεται ότι σε αντίστοιχη έκθεση που αφορούσε την ανταγωνιστικότητα, η οποία δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο, η χώρα μας καταλαμβάνει την 87η θέση ανάμεσα σε 137 χώρες (Global Competitiveness Report – World Economic Forum).
Αν στα παραπάνω προσθέσει κανείς και τις έρευνες κοινής γνώμης που σχετίζονται με τις υποκειμενικές αντιλήψεις για την κρίση, η εικόνα απαισιοδοξίας που δημιουργείται είναι πραγματικά αποκαρδιωτική. Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που δημοσιοποίησε τις προηγούμενες ημέρες η Public Issue. Σύμφωνα με το Πολιτικό Βαρόμετρο Οκτωβρίου της εταιρίας, 8 στους 10 πολίτες, 78%, πιστεύουν σήμερα, ότι η κρίση στην Ελλάδα θα κρατήσει τουλάχιστον 5 χρόνια ακόμη. Μάλιστα, το 47%, δηλαδή σχεδόν οι μισοί Έλληνες είναι πεπεισμένοι ότι η κρίση θα διαρκέσει ακόμη πάνω από μια δεκαετία!
Τραγική η θέση του ανέργου στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ με το ποσοστό να φτάνει στο 21,6% το β’ τρίμηνο του 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που κωδικοποιεί ο ΣΕΒ. Οταν ένας έλληνας μένει άνεργος χάνει το 32% του εισοδήματος του όταν στην Ισπανία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 26,6% στην Πορτογαλία 11,7% και ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 6,5%. Οι διαφορές αυτές ενσωματώνουν, αφενός τον κίνδυνο να χάσει κάποιος τη δουλειά του και τον αναμενόμενο χρόνο που θα παραμείνει άνεργος, και αφετέρου τη γενναιοδωρία του συστήματος καταβολής επιδομάτων ανεργίας. Η ανασφάλεια, που βιώνει ο Έλληνας εργαζόμενος είναι η μεγαλύτερη σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Από τους ανθρώπους σε εργάσιμη ηλικία 15-64 ετών, σε σχέση με τις χώρες του ΟΟΣΑ όπου 2 στους 3 εργάζονται (66,4%), στην Ελλάδα μόνο οι μισοί περίπου εργάζονται (50,8% το 2015, 53% το 2017), ή το 47,7% το 2015 εάν όλοι είχαν πλήρη απασχόληση. Οι έλληνες αμείβονται με 10,2 δολάρια ΗΠΑ την ώρα, όταν ο μέσος όρος ΟΟΣΑ είναι 16,5 δολάρια/ώρα, ενώ σε χώρες όπως η Τουρκία (5,6 δολάρια/ώρα), η Ρωσία (4,1 δολάρια/ώρα), η Πορτογαλία (8,6 δολάρια/ώρα), καθώς και πρώην κομμουνιστικές χώρες, οι αμοιβές των εργαζομένων είναι χαμηλότερες.
Το 16,1% των εργαζομένων αμείβονται με κάτω του 50% του διαμέσου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, με μέσο όρο ΟΟΣΑ 10,6%, όταν το εισοδηματικό όριο όσων αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ορίζεται στο 60% του διάμεσου εισοδήματος.
Το 64,4% των εργαζομένων είναι καταπονημένοι (δουλεύουν πολύ με λίγα μέσα) και το 11,2% δουλεύει πάνω από 60 ώρες εβδομαδιαίως, με μόνη την Τουρκία να είναι σε χειρότερη κατάσταση (76,2% καταπονημένοι με το 23,3% πάνω από 60 ώρες εβδομαδιαίως). Στη σειρά καταπόνησης εμφανίζονται χώρες όπως η Ισπανία (52,6% καταπονημένο με 3,9%, όμως, να εργάζονται πάνω από 60 ώρες), η Ιταλία (46,6% και 3,9% αντιστοίχως), η Γερμανία (45,5% και 3,3% αντιστοίχως), η Γαλλία (45,2% και 4,9% αντιστοίχως).
Η… δυσκολία του επιχειρείν
Σύμφωνα με την έκθεση Doing Business που καταρτίζει η Παγκόσμια Τράπεζα, η χώρα μας υποχώρησε στην 67η θέση ανάμεσα190 χώρες, στο θέμα της ευκολίας του επιχειρείν. Η Ελλάδα να σημειωθεί ότι στην προηγούμενη κατάταξη πέρυσι βρισκόταν στην 61η θέση και το 2016 στην 58η. Η νέα πτώση της χώρας φέρνει την Ελλάδα και κάτω από την Αλβανία, (65η θέση του δείκτη) ενώ εμφανίζει χάσμα με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Η Ισπανία βρίσκεται στην 28η θέση, η Πορτογαλία στην 29η και η Κύπρος στην 53η.
Για να βγει η κατάταξη της Ελλάδας όσον αφορά την ευκολία του επιχειρείν εξετάζονται 10 επιμέρους δείκτες.
Η κατάταξη της Ελλάδας στους 10 δείκτες:
– Εναρξη επιχείρησης: 37η θέση
– Αντιμετώπιση κατασκευαστικών αδειών: 58η θέση
– Ηλεκτροδότηση: 76η θέση
– Καταχώρηση ακίνητης περιουσίας: 145η θέση
– Λήψη πίστωσης: 90η
– Προστασία επενδυτών μειοψηφίας: 43η θέση
– Πληρωμή φόρων: 65η θέση
– Διασυνοριακό εμπόριο: 29η θέση
– Εφαρμογή συμβάσεων: 131η θέση
– Εφαρμογή πτωχευτικής διαδικασίας: 57η θέση
Υπενθυμίζεται ότι πριν από δύο περίπου μήνες, σε αντίστοιχη έκθεση που αφορούσε την ανταγωνιστικότητα, η χώρα μας σημείωσε επίσης πτώση, μίας θέσης, στην παγκόσμια κατάταξη των πιο ανταγωνιστικών οικονομιών για το 2017-2018. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση Global Competitiveness Report του World Economic Forum, η χώρα μας κατατάσσεται πλέον στην 87η θέση μεταξύ 137 χωρών, ενώ πέρσι στην ίδια έκθεση είχε καταλάβει την 86η θέση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η γειτονική Αλβανία είναι πιο ανταγωνιστική από τη χώρα μας καθώς βρίσκεται στην 77η θέση, ενώ στην πρώτη και στη δεύτερη θέση αντίστοιχα είναι η Ελβετία και οι ΗΠΑ. Οι παράγοντες που επιβαρύνουν τις επιδόσεις της Ελλάδας σύμφωνα με την έκθεση είναι οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, η αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, το φορολογικό καθεστώς αλλά και η αστάθεια του πολιτικού συστήματος.
Απαισιοδοξία από τους πολίτες
Σύμφωνα με το Πολιτικό Βαρόμετρο Οκτωβρίου της Public Issue, 8 στους 10 πολίτες, 78%, πιστεύουν σήμερα, ότι η κρίση στην Ελλάδα θα κρατήσει τουλάχιστον 5 χρόνια ακόμη. Μάλιστα, το 47%, δηλαδή σχεδόν οι μισοί Έλληνες είναι πεπεισμένοι ότι η κρίση θα διαρκέσει ακόμη πάνω από μια δεκαετία. Όπως εξηγεί στην ανάλυσή του ο Γιάννης Μαυρής, «η κυβερνητική ρητορική περί «τέλους της κρίσης» και ελληνικού «come-back» δεν φαίνεται να πείθει. Το success story της σημερινής κυβέρνησης, που εκφράζεται από το φαντασιακό τρίπτυχο «τερματισμός της κρίσης», «έξοδος από τα μνημόνια», «κοινωνικό μέρισμα για τους αδύναμους»), δεν διαφέρει καθόλου από εκείνο του προκατόχου της. Αντιθέτως, είναι εντυπωσιακά πανομοιότυπο».
Άλλωστε τους τελευταίους μήνες είναι μόνιμη επωδός του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ότι η κρίση τελειώνει και ότι το 2018 τα Μνημόνιο ολοκληρώνεται, όταν είναι γνωστό ότι η χώρα έχει υπογράψει δεσμεύσεις και έχει ψηφίσει προκαταβολικά μέτρα για τα επόμενα χρόνα. «Είναι, επομένως, ευρύτατα αποδεκτό κοινωνικά, ότι για το ορατό μέλλον, η κρίση θα αποτελεί, de facto, παγιωμένη και μόνιμη κατάσταση», σημειώνει ο Γ. Μαυρής και συμπληρώνει:
«Το εντυπωσιακό αυτό εμπειρικό εύρημα συνιστά μια ισχυρή ένδειξη για το γεγονός, ότι ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, που δημιούργησε η οικονομική και κοινωνική κρίση των τελευταίων επτά ετών. Έχει, δηλαδή, αποδεχθεί τη μεγάλη επιδείνωση των συνθηκών της ζωής του, που επέφερε το μνημονιακό πρόγραμμα, μέσω της ανεργίας που προκάλεσε, της συρρίκνωσης των κοινωνικών δαπανών, της απομύζησης των εισοδημάτων και της υφαρπαγής των ατομικών περιουσιών».
