Στην Λεμεσό, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κύπρου, οι πινακίδες που είναι γραμμένες με κυριλλικό αλφάβητο είναι περισσότερες από αυτές που είναι γραμμένες στα ελληνικά.
Η ολοκαίνουργια μαρίνα της πόλης είναι γεμάτη από πολυτελή ιδιωτικά γιοτ με ρωσικά ονόματα, ενώ αμέσως μετά τα γραφεία του ραδιοφωνικού σταθμού Russkaya Volna, τα εστιατόρια που βρίσκονται στην παραλία σερβίρουν ρωσικά πελμένι, φυσικά μαζί με βότκα.
Αυτή η μικρή Μόσχα-στην-Μεσόγειο έχει ανθίσει οικονομικά καθώς οι Ρώσοι και τα χρήματά τους συρρέουν στο μικρό νησί για να σταματήσουν, υπό μια έννοια, να είναι Ρώσοι. Η Κύπρος γνωστή ως προορισμός για τα ρωσικά χρήματα που προσελκύει εδώ και χρόνια βρήκε έναν καινούργιο τρόπο να κρύψει αυτά τα κεφάλαια, ο οποίος πάει κάπως έτσι: Αν δεν μπορείς να ξεπλύνεις τα ρώσικα χρήματα, ξέπλυνε τον ίδιο τον Ρώσο.
Το κύμα Ρώσων επενδυτών ξεκίνησε όταν η κυβέρνηση εγκαινίασε το πρόγραμμα «χρήματα για διαβατήρια» προκειμένου η χώρα να ξεπεράσει την κατάρρευση του τραπεζικού της συστήματος το 2013 και την ύφεση που ακολούθησε. Πλέον ξένοι μπορούν να γίνουν πολίτες της Κύπρου σε διάστημα μικρότερο των έξι μηνών επενδύοντας το πόσο των 2 εκατ. ευρώ για να αγοράσουν ακίνητα ή των 2,5 εκατ. ευρώ για την αγορά κρατικών ομολόγων και εταιρειών.
Από τότε, η Κύπρος έχει βγάλει περίπου 2.000 διαβατήρια μέσω αυτού του προγράμματος, τα μισά εκ των οποίων έχουν πάει σε Ρώσους σύμφωνα με εταιρείες συμβούλων όπως η PricewaterhouseCoopers. Τα αποτελέσματα στην οικονομία της χώρας είναι εμφανέστατα αφού μόνο πέρσι εισέρευσαν 4 δισ. ευρώ από ξένες επενδύσεις. Ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο περίπου ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Κύπρου.
Παρότι οι πλούσιοι αυτού του κόσμου έχουν πολλές επιλογές για διαβατήρια και άδειες παραμονής, από νησιά της Καραϊβικής έως και την διπλανή Μάλτα, η Κύπρος έχει το πιο γρήγορο και απλό σύστημα, σύμφωνα με τους συμβούλους. Το γεγονός, μάλιστα, ότι η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνει το διαβατήριο της ένα «μαγικό εισιτήριο» που ανοίγει πόρτες σε 147 χώρες (μεταξύ των οποίων η Βρετανία και η Ιαπωνία) στις οποίες μπορεί κάποιος να ταξιδέψει χωρίς βίζα.
Η πώληση της ευρωπαϊκής υπηκοότητας έχει προκαλέσει αντιδράσεις από τους υπέρμαχους της καταπολέμησης της διαφθοράς που λένε ότι η πρακτική αυτή ανοίγει «πίσω πόρτες» για το μπλοκ των 28 χωρών. Το 2014 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέρασε μια μη δεσμευτική απόφαση που ανέφερε: «Η ιδιότητα του πολίτη της ΕΕ δεν θα πρέπει να γίνει ποτέ διαπραγματεύσιμο εμπόρευμα».
Ευκαιρίες φοροδιαφυγής
Ένας βασικός λόγος για τον οποίο οι Ρώσοι επιλέγουν να αποκτήσουν άλλη υπηκοότητα είναι για να προστατεύσουν τα χρήματα τους. «Η Ρωσία είναι εξαιρετικά ασταθής πολιτικά και ένας πλούσιος Ρώσος μπορεί να δει ξαφνικά τα χρήματα του να κατάσχονται, ενώ ο ίδιος μπορεί να καταλήξει στην φυλακή μια ημέρα», αναφέρει χαρακτηριστικά η Σβετλάνα Λεντιέβα, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Aalto της Φινλανδίας.
Ένας άλλος λόγος είναι βέβαια το ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό ενός Ρώσου που μίλησε στο Bloomberg, ο οποίος αγόρασε δύο βίλες στην Κύπρο για να αποκτήσει διαβατήριο και για αυτό τον λόγο απολαμβάνει εξαίρεση από την φορολογία για 17 χρόνια. Κανονικά δεν θα έπρεπε, επειδή όμως ο ίδιος έχει δηλώσει την φορολογική του κατοικία στην Κύπρο οι αρχές της χώρας δεν είναι υποχρεωμένες να αναφέρουν τα κέρδη του στην Μόσχα.
Αυτό σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος πλούσιος Ρώσος μετακόμισε πραγματικά στην Κύπρο; Όχι ακριβώς, απαντά ο ίδιος χαμογελώντας. Για να έχεις φορολογική κατοικία θα πρέπει να περνάς τουλάχιστον 183 ημέρες τον χρόνο στην Κύπρο αλλά «κανείς δεν μπορεί να σε ελέγξει», σημειώνει χαρακτηριστικά.