Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Κατάρ: Η «ανατολή» και η «δύση» μιας αυτοκρατορίας

Τον Ιούνιο του 2013 το μικρό Εμιράτο του Κατάρ ξεκίνησε να συσφίγγει τις σχέσεις του στην περιοχή της Μέσης Ανατολής ενώ τα δισεκατομμύρια που κερδίζει από το φυσικό αέριο τα επενδύει σε αγορές εκτός της περιοχής.

Και στην κορυφή ο εμίρης Sheikh Hamad bin Khalifa al-Thani ανατάραξε την πολιτική ιεραρχία και παραιτήθηκε τον Ιούνιο του 2013 υπέρ του 33χρονου γιού του Tamim. Αυτή ήταν η τελευταία «πράξη» της κυριαρχίας του Κατάρ.

Μεταξύ των αυτοκρατόρων που υπάρχουν στις γειτονικές περιοχές, οι οποίοι συχνά θεωρούν ότι ο εμίρης είναι υπερβολικά εθνικιστής και επικίνδυνα θρασύς, η αντίδραση ήταν ανάμεικτη: υπήρχε σοκ και ανακούφιση. Σοκ επειδή είχε σπάσει την παράδοση και αποτέλεσε μια φωτεινή αχτίδα μεταξύ άλλων γερασμένων ηγετών οι οποίοι προσπαθούσαν να επικρατήσουν στον Κόλπο. Και ήταν και ανακούφιση επειδή ένας νεότερος ηγέτης ήταν πιο εύκολα διαχειρίσιμος.

Για κάποιο διάστημα, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είχαν θορυβηθεί από τις δημοκρατικές τάσεις που εμφανίστηκαν κατά την Αραβική Άνοιξη και τους ενθουσιώδεις επαναστάτες του Κατάρ στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν και οι Ισλαμιστές.

Ενώ το Κατάρ ήλπιζε κρυφά ότι οι επαναστάσεις θα διέσχιζαν όλες τις χώρες του Κόλπου, με την καθοδήγηση της πρωτοποριακής οργάνωσης Muslim Brotherhood, οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των εμιράτων κατέληξαν να εξαλείψουν την «ισλαμιστική φλόγα» προτού φθάσει στον Κόλπο. Μετά την εξάλειψη αυτού του ρεύματος άδραξαν την ευκαιρία και έφεραν στην εξουσία ένα νέο εμίρη στο Κατάρ.

H απόφαση αυτή την εβδομάδα δύο κρατών (μαζί με μερικά ακόμη) να διακόψουν διπλωματικές σχέσεις με τη Ντόχα, απομονώνει οικονομικά το Κατάρ και αποτελεί ένα σημάδι της παταγώδους αποτυχίας του Sheikh Tamim αλλά και της ξεροκεφαλιάς των γειτόνων του.

Διπλωματικοί κύκλοι αναφέρουν ότι ένας από τους λόγους της κρίσης είναι ότι το νέο καθεστώς στο Κατάρ ήταν «οφθαλμαπάτη». «Είναι το ίδιο Κατάρ και ο πατέρας εμίρης είναι αυτός που κινεί τα νήματα», αναφέρουν.

Ίσως. Αλλά ο Sheikh Tamim είναι γιος του πατέρα του και της εντυπωσιακής, αντικονφορμίστριας, Sheikha Moza, της πρώην πρώτης κυρίας του Κατάρ. Έχει κληρονομήσει το αντισυμβατικό τους πνεύμα και τη ροπή τους προς την αταξία. Θα ήταν πλάνη να πιστέψει κανείς ότι θα μπορούσε να προχωρήσει σε ρηξικέλευθες αλλαγές.

Είναι αλήθεια ότι για λίγο ο νεαρός Tamim έμοιαζε να έχει «εξημερωθεί».  Ύστερα από την πίεση που δέχθηκε το 2014 από Σαουδάραβες και άλλους αναδιπλώθηκε και αποστασιοποιήθηκε από τους Ισλαμιστές είτε ήταν μετριοπαθείς είτε εξτρεμιστές. Ωστόσο αυτή ήταν μια τακτική υποχώρηση. Το Κατάρ, σύμφωνα με πηγές, είναι ένα από τα κράτη τα οποία εξακολουθούν να επιθυμούν να υποστηρίξουν την Αλ Κάιντα η οποία έχει συνδέσμους με ομάδες στη Συρία, και η οποία κάποτε δεχόταν χρηματοδότηση από την περιοχή.

Ο Tamim δείχνει να μην έχει αντιληφθεί σωστά την αλλαγή των πολιτικών τάσεων στον Κόλπο. Από όταν ανέλαβε ο βασιλιάς Σαλμάν την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, το 2015, παραχωρώντας μάλιστα στον αγαπημένο του γιο Μοχάμεντ διευρυμένες εξουσίες, το βασίλειο επανακαθόρισε την ταυτότητά του ως κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη και αναζητώντας να απομονώσει τον αιώνιο εχθρό του, το Ιράν. Η στάση της Σαουδικής Αραβίας απέναντι στο Κατάρ ήταν όλο και πιο ερειστική ενώ η σ τήριξη που εξέφρασε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά το πρώτο του ταξίδι στου εξωτερικό ενίσχυσε περεταίρω την εμπιστοσύνη της Σαουδικής Αραβίας.

By