Εδώ και λίγες ημέρες η παγκόσμια κοινή γνώμη παρακολουθεί συγκλονισμένη τη συνέχεια των διαδοχικών αιματηρών τρομοκρατικών επιθέσεων, που έπληξαν αυτή τη φορά το Βέλγιο και κόστισαν τη ζωή σε δεκάδες συμπολίτες μας. Η Ευρώπη έχει εισέλθει σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, αναγγελία που σηματοδοτεί τόσο την εντατικοποίηση των μέτρων ασφαλείας κατά μήκος της ευρωπαϊκής επικράτειας όσο και την εφαρμογή μιας ενδεχόμενης συνοριακής περιχαράκωσης αρκετών ευρωπαϊκών κρατών.
Οι τυφλές βιαιοπραγίες, που εκτοξεύθηκαν εις βάρος του αμάχου πληθυσμού, στο βωμό του φανατισμού και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, προξένησαν ένα ακόμη καίριο πλήγμα στις θεμελιώδεις αξίες και τις αρχές του δημοκρατικού ευρωπαϊκού ιδεώδους. Η Ευρώπη οφείλει συνεκτικά να οχυρωθεί απέναντι στην κυριαρχία του εύλογου συναισθήματος του φόβου, προκειμένου να εμποδίσει την περαιτέρω «εκκόλαψη του αυγού» του εθνικισμού, της μισαλλοδοξίας και της ισλαμοφοβίας.
Η αποφυγή της εξίσωσης του Ισλάμ με τις τρομοκρατικές επιθέσεις συνιστά ένα ζήτημα μείζονος αξιακής και πολιτικής σημασίας. Η υιοθέτηση της εν λόγω γενικευμένης καταστροφολογίας θα συνέβαλε τόσο στην ανάδειξη και τη δικαίωση της ισλαμοφοβικής ατζέντας των ακροδεξιών κομματικών φορέων όσο και στην περαιτέρω διεύρυνση της εκλογική τους ισχύος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η έξαρση της τρομοκρατίας δημιουργεί πρόσφορο πολιτικό έδαφος για τα μορφώματα που εντάσσονται στο πεδίο της ευρύτερης ακροδεξιάς οικογένειας, καθώς επενδύουν στο φόβο και συνδέουν τη μετανάστευση με την ισλαμοποίηση της Ευρώπης.
Οι ενισχυμένες πολιτικά και εκλογικά ακροδεξιές δυνάμεις θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν περαιτέρω την προσφυγική κρίση αλλά και τις πολλαπλές τρομοκρατικές επιθέσεις. Έχοντας αφουγκραστεί τις ανεπιτυχείς εκκλήσεις της κοινωνίας, προς τα κατεστημένα κόμματα, για περιβολή πολιτικής μέριμνας γύρω από τα εν λόγω ζητήματα (demand side), η άκρα δεξιά έχει δημιουργήσει μία ανάλογη ατζέντα, η οποία παρέχει ελκυστικές και δημαγωγικές λύσεις προς την κοινωνία (supply side).
Οι κομματικές δυνάμεις του δεξιού άκρου του πολιτικού φάσματος καταρτίζονται από πάγιες ξενοφοβικές και αντιμεταναστευτικές θέσεις, ενώ παράλληλα αποβλέπουν στο κλείσιμο και στον έλεγχο των συνόρων, με σκοπό την απαγκίστρωση των εκάστοτε κρατών-μελών από τα δεσμά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα με το ιδεολογικό τρίπτυχο «μετανάστευση – ανεργία – εγκληματικότητα», επιδιώκει να καταδείξει τους μετανάστες ως υπεύθυνους, τόσο για τη διόγκωση της ανεργίας για το γηγενή πληθυσμό όσο και για την όξυνση των εγχώριων φαινομένων βίας και εγκληματικότητας.
Τα ακροδεξιά εθνικιστικά από τη μία πλευρά αλλά και τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα από την άλλη, τα οποία τοποθετούνται κατά μήκος του οριζόντιου πολιτικού άξονα αριστεράς/δεξιάς θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν τη ρευστή και ευάλωτη ευρωπαϊκή κατάσταση.
Τα πρώτα περιστρέφουν το πολιτικό τους πρόγραμμα γύρω από τις συνέπειες της μαζικής μετανάστευσης, ενώ τα δεύτερα γύρω από την αμφισβήτηση προς το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Παρόλα αυτά τα πιο επιτυχημένα εκλογικά ακροδεξιά μορφώματα διαπνέονται από τον ιδεολογικό συγκερασμό των εν λόγω διακυβευμάτων.
Ωστόσο η πολιτική τους συνταγή συνιστά τον κοινό τους παρανομαστή. Οι συγκεκριμένοι κομματικοί φορείς επενδύουν στο φόβο και την ανασφάλεια και σε συνδυασμό με τη διαχειριστική ανεπάρκεια των κατεστημένων κομμάτων να προσδώσουν λύσεις στα εν λόγω μείζονα ζητήματα, στοχεύουν στην εκμετάλλευση του ελεύθερου πολιτικού πεδίου, προκειμένου να επέλθει η πολιτική θεμελίωση των ακραίων τους προτάσεων.
*Η Τζένη Μαυροπούλου είναι Πολιτικός Επιστήμονας