«Φρένο» στην έκδοση ψηφιακού χρήματος έβαλαν οι Ελβετοί, στηρίζοντας έτσι το τραπεζικό σύστημα που αποτελεί παραδοσιακά τη ραχοκοκαλιά της ελβετικής οικονομίας.
Στο δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή, το 74% των ψηφοφόρων είπε «όχι» στην έκδοση ψηφιακού ελβετικού φράγκου και μόνο το 24% τάχθηκε υπέρ. Οι Ελβετοί, στο πρώτο ανάλογο δημοψήφισμα που διενεργείται παγκοσμίως, απέδειξαν ότι δεν θέλουν η κεντρική τράπεζα να ελέγχει όλη την κυκλοφορία του χρήματος και ψήφισαν υπέρ της… περπατημένης.
Αυτό που πρότεινε το Vollgeld Initiative είναι η κεντρική τράπεζα να μπορεί να εκδίδει χρήμα και σε ψηφιακή μορφή. Αυτό που συμβαίνει σήμερα σε όλες τις οικονομίες του κόσμου είναι ότι η κεντρική τράπεζα εκδίδει το χρήμα σε φυσική μορφή (χαρτονομίσματα και κέρματα) και το χρήμα αυτό μοχλεύεται μέσω των εμπορικών τραπεζών.
Ουσιαστικά, δηλαδή, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να διατηρούν ένα πολύ μικρό ποσοστό των χρημάτων που καταθέτουν οι πελάτες στα ταμεία και το υπόλοιπο μπορούν να το δανείζουν, δημιουργώντας έτσι ρευστότητα στην αγορά. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν μέχρι σήμερα οι οικονομίες.
Σύμφωνα με τους αναθεωρημένους όρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που ίσχυσαν από το 2012, οι εμπορικές τράπεζες υποχρεούνται να διατηρούν μόλις το 1% του φυσικού χρήματος στην κεντρική τράπεζα –τα λεγόμενα ελάχιστα αποθηματικά.
Τι υποστηρίζει η πρωτοβουλία «Κρατικό Χρήμα»
Η πρωτοβουλία «Sovereign Money» (Κρατικό Χρήμα), όπως είναι επίσης γνωστή η ελβετική πρωτοβουλία, ισχυρίζεται ότι αυτός δεν είναι ένας ασφαλής τρόπος να διακινείται το χρήμα και θα πρέπει η κεντρική τράπεζα να έχει τον πλήρη έλεγχο της ποσότητας του χρήματος. Έτσι, οι εμπορικές τράπεζες δεν θα μπορούν να δημιουργούν «αέρα» μοχλεύοντας τις καταθέσεις.
Μια πολύ σημαντική ωφέλεια του ψηφιακού νομίσματος είναι ότι σε περίπτωση μιας τραπεζικής κρίσης, όπως συνέβη για παράδειγμα με τη Lehman Brothers στο 2008 στις ΗΠΑ, και δεν θα υπάρχει ο κίνδυνος του «τραπεζικού πανικού». Θα αποτραπεί, δηλαδή, η στιγμή όπου οι καταθέτες θα τρέξουν πανικόβλητοι στα ταμεία να σηκώσουν τις καταθέσεις τους και, πως είναι φυσικό, η τράπεζα δεν θα μπορεί να τους τις δώσει.
Γιατί οι Ελβετοί είπαν «όχι»
Το ζήτημα που τίθεται, όμως, με αυτό το σύστημα, είναι ότι οι εμπορικές τράπεζες χάνουν το «μαγικό ραβδί» της δημιουργίας χρήματος μέσω της μόχλευσης. Ακυρώνεται, ουσιαστικά, ένας πολύ βασικός τους ρόλος, άρα και πηγή εσόδων.
Εκτός από το ότι το ψηφιακό χρήμα δεν μοχλεύεται, δεν είναι και ανώνυμο, επομένως η διαδρομή του θα ελέγχεται πλήρως από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Η οποιαδήποτε, δηλαδή, έννοια ανωνυμίας που έχει το φυσικό χρήμα, χάνεται οριστικά.
Η συζήτηση περί ψηφιακού χρήματος έχει «φουντώσει» στην Ευρώπη, με αρκετές κεντρικές τράπεζες να εξετάζουν την έκδοση ψηφιακού νομίσματος, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας –η οποία ωστόσο βρίσκεται προς το παρόν σε διαδικασία διερεύνησης των κινδύνων και των πλεονεκτημάτων.