«Το κλείσιμο των μικρών καταστημάτων είναι πρόοδος»
Το κλείσιμο των μικρών καταστημάτων είναι πρόοδος», είπε πρόσφατα το πρώην αφεντικό της Tesco, της μεγαλύτερης ίσως αλυσίδας σουπερμάρκετ στην Αγγλία. Μια βδομάδα αργότερα, η Tesco παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιούσε κρέας αλόγου στις έτοιμες μακαρονάδες μπολονέζ.
Πρόοδος, με άλλα λόγια, στη γλώσσα του φιλελευθερισμού είναι να εξωθούνται τα μικρά μαγαζιά σε κλείσιμο προς όφελος των μεγάλων καταστημάτων και αλυσίδων που κάνουν τα πάντα προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους. Αν θέλουμε να λέμε ότι προχωράμε μπροστά σαν ανθρωπότητα,μπακάλικα, μανάβικα, ραφτάδικα, αλευράδικα, τσαγκάρικα, βιβλιοπωλεία, καφέ και άλλα μικρά μαγαζιά πρέπει να βάλουν λουκέτο για χάρη του μεγάλου (πολυ)καταστήματος που άνοιξε στη γειτονιά ή λίγο παραπέρα. Τα μαγαζάκια-τρύπες, που κάποτε συντηρούσαν ολόκληρες οικογένειες, πρέπει τώρα να γίνουν μαύρες και να ρουφήξουν μέσα τους το οικογενειακό εισόδημα που κάποτε ήταν αρκετό για να σπουδάζει το παιδί εκτός έδρας.
Κι όλα αυτά γιατί ξαφνικά δεν του έφτανε του νοικοκυραίου το πρατήριο της βιοτεχνίας που κατασκεύαζε παπούτσια στο Αιγάλεω ή ρούχα στον Κολωνό. Έπρεπε τα αθλητικά παπούτσια να είναι μάρκα -να τα κατασκευάζει δηλαδή ένα 8χρονο στην Αφρική ή την Κίνα- για να το φορέσει το παιδί στο σχολείο, αλλιώς θα το κορόιδευαν τα άλλα παιδάκια. Ξαφνικά, το μπακάλικο του Ανέστη έγινε ανεπαρκές γιατί δεν είχε τρούφα και το μανάβικο της κυρα-Λένας το ίδιο, επειδή δεν είχε φινόκιο. Δε μας έκανε ο χασάπης που μας έλεγε «μην πάρεις μπριζόλες σήμερα, έλα αύριο. Θα σφάξω το απόγευμα». Θέλαμε το σουπερμάρκετ, για να τρώμε τυποποιημένο άλογο που κάποιος βάφτισε βοδινό και να το μαθαίνουμε μόνο επειδή ξέσπασε ένας διεθνές σκάνδαλο.
Μαζί με τους νοικοκυραίους, όμως, που άρχισαν να πηγαίνουν στο σουπερμάρκετ με το αμάξι κάθε Σάββατο, έφυγε από τη γειτονιά κι εκείνη η βαβούρα της αγοράς, που χωρούσε συζητήσεις, καυγάδες, αστεία και κουτσομπολιά. Άδειασαν τα καφενεία από παππούδες. Τους κέρδισαν οι καφετέριες, γιατί σερβίρουν καπουτσίνο που με τον αφρό τους ασπρίζει το μουστάκι τους λίγο παραπάνω. Έτσι απέκτησαν κι άποψη για το πώς φτιάχνεται το σωστό αφρόγαλο. Φαντάσου δύο Ιταλούς παππούδες σε μια πλατεία της Σιέννα να συζητάνε για το πώς βράζει σωστά ο ελληνικός καφές.
Τέτοια και άλλα παρόμοια σκεφτόμουν τις προάλλες που είχα κατέβει στην Ελλάδα. Συνειδητοποιούσα πώς ο μεγάλος καπιταλισμός που φορέθηκε σαν καπέλο σε ένα μικρό κεφάλι σαν της Ελλάδας την έκανε να χάσει το φως της. Αυτό το καπέλο όμως αποδείχτηκε τόσο μεγάλο που μέχρι και η Αγγλία με τέτοια χοντροκεφάλα την πάτησε άσχημα. 32 καταστήματα τη μέρα βάζουν λουκέτο εξαιτίας των αλυσίδων. Πρόοδος, είπαμε. Ακόμα και οι παραδοσιακές παμπ, όπου ο μέσος Άγγλος περνούσε κάποτε τα περισσότερα βράδια της εβδομάδας, τώρα ανήκουν σε αλυσίδες, με τυποποιημένο κατάλογο και φαγητό αμφίβολης ποιότητας, που φτάνει κατεψυγμένο σε μαζικές ποσότητες.
Κάπως έτσι την πατήσαμε κι εμείς και οι Ιταλοί και οι άλλοι Νότιοι. Αναγκαστήκαμε να συμμορφωθούμε με κανόνες μιας άοσμης, άγευστης κι ομιχλώδους Ευρώπης. Αναγκαστήκαμε να παραιτηθούμε απ’ όλα αυτά που έκαναν τις μεσογειακές κουλτούρες τόσο αγαπητές σε όλο τον κόσμο. Όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, θετικά και αρνητικά, που έκαναν τους Μεσόγειους να μεγαλουργήσουν στην πολιτική και τις τέχνες αναγκάστηκαν να τυποποιηθούν με προδιαγραφές ISO, όπως όλα τα προϊόντα που αγοράζαμε κάποτε χωρίς να χολοσκάμε για την ετικέτα με τη διατροφική τους αξία.
Στη βαριά βιομηχανία της χώρας μας, επιτρέψαμε ελαφρά τη καρδία τα all-inclusive πακέτα και αναγκάσαμε έτσι μικρά εστιατόρια να κλείσουν, φορολογώντας τα περισσότερο απ’ ότι τα ξενοδοχεία. Εκεί που από έναν τουρίστα μπορεί να έτρωγαν ψωμί δέκα οικογένειες, πλέον τρώει μόνο ένας τουριστικός πράκτορας στο εξωτερικό, πετώντας κι ένα ξεροκόματο στον Έλληνα ξενοδόχο. Νέες προσπάθειες που ξεκίνησαν ελπιδοφόρα βούλιαξαν μέσα σε λίγο καιρό. Η οικογένειά μου έκλεισε καταμεσής του καλοκαιριού ένα εποχιακό εστιατόριο, που την ίδια μέρα ήταν πρώτο στις αξιολογήσεις του TripAdvisor, επειδή οι τουρίστες με τα πολύχρωμα βραχιολάκια περνούσαν απ’ έξω και μας κοιτούσαν σαν να ήμασταν κούκλες βιτρίνας.
Δεν ξέρω κατά πόσο είναι τυχαία αυτά τα μέτρα που παίρνονται ταυτόχρονα σε όλη την Ευρώπη. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι τα αίτια ή οι συνέπειες αυτής της κρίσης. Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι η Ελλάδα τιμωρείται για το έγκλημά της να έχει πολλούς ελεύθερους επαγγελματίες, τους περισσότερους στην Ευρώπη.
Στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη αυτό είναι ανεπίτρεπτο και ο λόγος είναι απλός. Ο ελεύθερος επαγγελματίας είναι αφεντικό του εαυτού του και σαν τέτοιο έχει δύναμη. Δεν είναι ούτε αδύναμος άνεργος ούτε ελέγξιμος υπάλληλος. Έπρεπε λοιπόν κάπως να περιορίσουν αυτή τη δύναμή του με απώτερο στόχο να τον υπαλληλοποιήσουν. Και, για να τον χτυπήσουν, πρώτα έβλαψαν την εικόνα του. Τον ονόμασαν φοροφυγά. Ας είχες μπλοκάκι, ας έκοβες €500 το μήνα κι ας τσόνταρε η γιαγιά σου για να πληρώσεις το νοίκι. Για το κράτος ήσουν ελεύθερος επαγγελματίας, άρα δυνάμει φοροφυγάς, άρα υπαίτιος για τη χρεοκοπία της χώρας.
Αλήθεια, οι τράπεζες, τα μεγαλοκαταστήματα, οι πολυεθνικές εταιρείες και οι αλυσίδες φοροδιαφεύγουν σε σύνολο εσόδων λιγότερο από τους ελεύθερους επαγγελματίες;
Είμαι σίγουρος ότι δε χρεοκοπήσαμε επειδή οι μικροεπιχειρηματίες έκρυβαν κάνα χιλιάρικο από το κράτος. Ακόμα κι έτσι να ήταν, αυτά τα χρήματα ο μικροεπιχειρηματίας τα έριχνε πάλι στην αγορά. Την κινούσε και πλήρωνε έμμεσο φόρο γι’ αυτά που αγόραζε.
Ούτε χρεοκοπήσαμε επειδή η αγορά των ταξί, των ΔΧ ή των φαρμακείων ήταν κλειστή. Υπήρχαν κανόνες που να ρυθμίζουν την αγορά, αλλά το ίδιο το κράτος δεν τους εφάρμοζε. Παρομοίως, όμως, έπρεπε να βλαπτεί η εικόνα και των ελεύθερων επαγγελματιών στις κλειστές αγορές. Η κυβέρνηση κατάφερε να πείσει τον κόσμο ότι τώρα, με ανοιγμένες όλες τις αγορές, έχει τη δυνατότητα να κάνει ή να γίνει ό,τι θέλει. Στη θεωρία. Γιατί στην πράξη, χωρίς λεφτά, το μόνο που έχει είναι δεμένα χέρια.
Δεν πα’ να ‘σαι φαρμακοποιός, απόφοιτος του 9,8; Το φαρμακείο θα το ανοίξει ένας άξεστος λεφτάς που θα σε προσλάβει ως υπάλληλο, από μια μεγάλη δεξαμενή ανέργων πρώην συμφοιτητών σου. Γιατί μπορεί. Γιατί πλέον δεν χρειάζεται να είναι ο ίδιος φαρμακοποιός και γιατί εσύ θα φοβάσαι να βάλεις υποθήκη το πατρικό σου για να πάρεις ένα μεγάλο επιχειρηματικό δάνειο.
Έτσι συμβαίνει ήδη στην ελεύθερη αγορά της Αγγλίας. Τα περισσότερα φαρμακεία που βρίσκεις είναι αλυσίδες. Το ίδιο και τα φορτηγά, που ανήκουν σε εταιρείες. Το ίδιο και τα κλασικά λονδρέζικα ταξί, που πλέον θα συνεχίζουν να κατασκευάζονται μόνο χάρη στην κινέζικη αυτοκινητοβιομηχανία που εξαγόρασε την αντίστοιχη αγγλική.
Πρόοδος κι αυτό.
Αναρωτιέμαι αν βλέπω καθαρά όλη την εικόνα ή αν πέφτω τόσο πολύ έξω. Γιατί αυτό που βλέπω είναι τον παλιό γνωστό καπιταλισμό –που, επειδή κορέστηκε στην κριτική, μασκαρεύτηκε και πλασάρεται εκ νέου ως φιλελευθερισμός– να έχει μετατραπεί σε μια νέα θρησκεία. Αυτό που υπόσχεται όμως δεν είναι μια μεταφυσική σωτηρία. Είναι η σωτηρία του ευρώ, που, προκειμένου να χτυπηθεί στο συναίσθημα ο μπαφιασμένος Νότιος, εξισώθηκε με την προσωπική του σωτηρία από μια βέβαιη χρεοκοπία. Κι όλα αυτά χάρη στις έξυπνες κινήσεις των ανθρώπων που μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση. Η ανεργία ανεβαίνει, βέβαια, και όλο και περισσότεροι άνθρωποι φτωχοποιούνται, αλλά είπαμε: το κλείσιμο των μικρών καταστημάτων μαγαζιών είναι πρόοδος, άρα είμαστε στη σωστή κατεύθυνση.
Επιμύθιο: πρόοδος, λοιπόν, και ξερό ψωμί.
Read more http://stefivos.com/?p=4126