O «Ήλιος» έχει παγώσει και τα έσοδα του πολυδιαφηµισµένου πρότζεκτ αγγίζουν το απόλυτο µηδέν
Ήταν Οκτώβριος του 2011 όταν η ελληνική κυβέρνηση, βρισκόµενη µε την «πλάτη στον τοίχο» απέναντι στους Ευρωπαίους πιστωτές της, που ζητούσαν «χειροπιαστά ανταλλάγµατα» για να εγκρίνουν ένα νέο «πακέτο στήριξης» για τη χώρα µας, ανακοίνωσε την υποθήκευση του… ήλιου!
Λίγο αργότερα, ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής -και πρώην υπουργός Οικονοµικών- Γιώργος Παπακωνσταντίνου θα παρουσίαζε ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια στην ελληνική ιστορία, ένα πλάνο που θα µπορούσε να µετατρέψει την Ελλάδα σε Σαουδική Αραβία της ηλιακής ενέργειας.
Το σχέδιο «Ήλιος» (project Helios) υποσχόταν να καλύψει περισσότερα από 200 τ.χλµ. ελληνικής γης µε φωτοβολταϊκά πάνελ που θα παρήγαν ηλιακή ενέργεια ισοδύναµη µε 2 GW ως το 2020 και 10 GW ως το 2050, η οποία θα διανεµόταν στην πορεία µέσω δικτύων στην κεντρική Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερµανία, αποφέροντας στα ελληνικά ταµεία εγγυηµένα έσοδα της τάξης των 20 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση θα κάλυπτε το 30% της επένδυσης, παραχωρώντας δηµόσιες εκτάσεις, ενώ τα συµβόλαια διάρκειας 25 ετών περιλάµβαναν τιµή πώλησης ρεύµατος (feed-in-tariff – FIT), ισοδύναµη µε τη χαµηλή τιµή πώλησης που ίσχυε στη Γερµανία το 2011 (O,22 ευρώ/kWh).
Το «φαραωνικών διαστάσεων», όπως σχολίασαν πολλοί Έλληνες και ξένοι δηµοσιογράφοι την περίοδο εκείνη, σχέδιο προστέθηκε µάλιστα από την κυβέρνηση στην παράγραφο 13 της µνηµονιακής συµφωνίας της Ευρωδιάσκεψης της 26ης Οκτωβρίου 2011, σύµφωνα µε την οποία όλα τα έσοδα του «Ήλιος» θα δεσµεύονταν για την περαιτέρω µείωση του ελληνικού χρέους.
Και ο ήλιος κρύφτηκε…
Δύο χρόνια αργότερα, ωστόσο, ο «Ήλιος» έχει παγώσει και τα έσοδα του πολυδιαφηµισµένου πρότζεκτ αγγίζουν το απόλυτο µηδέν. Σύµφωνα µε τον Γιάννη Χατζηβασιλειάδη, πρόεδρο τουΙνστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), «το σχέδιο είχε σαθρές βάσεις», γεγονός που σχετίζεται περισσότερο µε την αντιµετώπιση της αγοράς των φωτοβολταϊκών από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Αυτό αποτελεί, άλλωστε, και το βασικό φόβητρο των Ελλήνων και ξένων επενδυτών.
«Η Ελλάδα διαθέτει υψηλό ηλιακό δυναµικό, που προσφέρεται ελκυστικά για αξιοποίηση στην ηλεκτροπαραγωγή µε προηγµένες τεχνολογίες φωτοβολταϊκών. Οι πρόσφατες πολιτικές αποφάσεις, όµως, οδήγησαν στο πάγωµα της αγοράς των φωτοβολταϊκών, µε συνέπεια τον περιορισµό του έργου και του αριθµού των εταιρειών», εξηγεί ο Γιάννης Χατζηβασιλειάδης, ο οποίος προσθέτει πως «το θεσµικό πλαίσιο για τις επενδύσεις στις ΑΠΕ χαρακτηρίζεται από πνεύµα ασφυκτικής και άχρηστης γραφειοκρατίας, ανεβάζοντας το κόστος και τον χρόνο της επένδυσης, κάτι που απωθεί τους ξένους υποψήφιους επενδυτές».
Ο πρόεδρος του Συνδέσµου Εταιριών Φωτοβολταϊκών (Helapco-ΣΕΦ) Σωτήρης Καπέλλοςδηλώνει πως από το εξωτερικό υπάρχει ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά. «Είµαστε στις δέκα πρώτες αγορές ηλιακής ενέργειας παγκοσµίως. Ωστόσο, η αναστολή των αδειοδοτήσεων, η υψηλή φορολογία, η αύξηση του κόστους κατασκευής και το διαρκώς µεταλλασσόµενο νοµικό πλαίσιο λειτουργούν αποτρεπτικά».
Τα στοιχεία του ΣΕΦ δείχνουν πως φέτος επενδύθηκε στην ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών, που καλύπτει το 6% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια, 1,5 δισ. ευρώ, ενώ το ποσό για την τελευταία πενταετία φτάνει τα 4,5 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, όπως εξηγεί ο Σωτήρης Καπέλλος, «ο κλάδος των φωτοβολταϊκών δοκιµάζεται από ένα µπαράζ αρνητικών ρυθµίσεων, που έχουν αποσταθεροποιήσει την αγορά και έχουν οδηγήσει σε απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας – περίπου το 1/3 του συνόλου». Ανασταλτικό παράγοντα, εν προκειµένω, αποτελεί και το ζήτηµα της χρηµατοδότησης από τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύµατα, που εξακολουθούν να δανείζουν µε υψηλά επιτόκια.
Προσπάθειες επανεκκίνησης της αγοράς φωτοβολταϊκών
Οι προσπάθειες για προσέλκυση επενδυτών ή πιθανών συνεργασιών για τις ελληνικές εταιρείες φωτοβολταϊκών δεν σταµατούν. Πριν από µερικές εβδοµάδες διοργανώθηκε στην Αθήνα από το Ελληνογερµανικό Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο ηµερίδα στην οποία συµµετείχαν αρκετοί εκπρόσωποι ελληνικών και γερµανικών επιχειρήσεων.
«Το µήνυµά µας είναι πως, παρά την κρίση στην Ελλάδα, υπάρχουν τµήµατα της οικονοµίας που θα µπορούσαν να αποδώσουν» λέει ο Οδυσσέας Αθανασιάδης, διευθυντής του Παραρτήµατος Θεσσαλονίκης. «Η συµµετοχή γερµανικών εταιρειών δεν ήταν αυτονόητη, και όµως ήταν ικανοποιητική, ενώ έγιναν πολλές συναντήσεις µεταξύ εκπροσώπων εταιρειών, που ίσως οδηγήσουν σε συνεργασίες».
Σύµφωνα µε τον Οδυσσέα Αθανασιάδη, στην Ελλάδα αυτήν τη στιγµή «επικρατεί επενδυτικό“µποτιλιάρισµα“. Η γερµανική αγορά φωτοβολταϊκών είναι πολύ καλά οργανωµένη και πρωτοπορεί τεχνολογικά και επιχειρηµατικά. Οι γερµανικές εταιρείες έκαναν και στο παρελθόν προσπάθειες να µπουν στην ελληνική αγορά, όµως συνάντησαν πολλά γραφειοκρατικά προβλήµατα, ενώ λείπουν και οι επενδύσεις στα δίκτυα µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ευρώπη. Αυτό που τόσο οι µητρικές όσο και οι θυγατρικές εταιρείες ζητούν είναι ένα ξεκάθαρο πλαίσιο που δεν θα αυξάνει αναδροµικά το κόστος των επενδύσεων».
Τι θα µπορούσε -εκτός από τη θεσµοθέτηση σαφών κανόνων για τη λειτουργία της αγοράς, που όλοι συµφωνούν πως αποτελεί προτεραιτότητα- να οδηγήσει σε µια αύξηση των επενδύσεων και επανεκκίνηση της αγοράς φωτοβολταϊκών;
«Για την Ελλάδα, τα φωτοβολταϊκά είναι το µέλλον και πιστεύουµε πως ένας εξορθολογισµός των κινήτρων µπορεί να επιτρέψει στην αγορά των φωτοβολταϊκών να αναπτυχθεί σε δύο µε τρία χρόνια µε βιώσιµο τρόπο. Όλη µας η αγωνία είναι αυτό το µεσοδιάστηµα να µην καταστραφεί η αγορά που δηµιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια και χαθεί η σηµαντική τεχνογνωσία την οποία και διαθέτουµε και εξάγουµε» δηλώνει ο πρόεδρος του ΣΕΦ.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο περιοδικό Fortune