Το μπαλάκι των ευθυνών μεταξύ Ευρώπης και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου
Η ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων τριών ετών αποτελεί σήμερα αντικείμενο ανάλυσης, μετά την έκθεση του ΔΝΤ για τα λάθη του προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας. Ξαφνικά, τα μέσα ενημέρωσης ανακάλυψαν ότι η Ελλάδα μαστιγώθηκε με αντάλλαγμα να σωθεί.
Το άρθρο του Bloomberg έχει τίτλο: «Η έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα κάνει λάθος. Η ΕΕ τα έκανε ακόμη χειρότερα» και σημειώνει ότι είναι σωστή η κριτική που διατύπωσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καθυστέρησε πολύ τη χορήγηση βοήθειας στην Ελλάδα και την απόφαση για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους.
Tο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αντιλαμβάνεται πλήρως, αλλά δεν μπορεί να μιλήσει ανοικτά, μία βαθύτερη και πιο σοβαρή αδυναμία της Ευρωζώνης. Αυτή είναι η άποψη του Ταμείου Σάιμον Τζόνσον, πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ, ο οποίος υπογραμμίζει ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες λειτουργούν με πολύ μικρό μετοχικό κεφάλαιο, με αποτέλεσμα να έχουν πολύ μικρή δυνατότητα απορρόφησης ζημιών. Οι Ευρωπαίοι, προσθέτει ο αρθρογράφος, ζουν με τον φόβο ότι θα έχουν μια δική τους στιγμή, αντίστοιχη με αυτή της Lehman Brothers.
«Η Deutsche Bank, η BNP Paribas και η Credit Agricole συνήθως λειτουργούν με ένα μετοχικό κεφάλαιο μεταξύ 50 δισ. δολάρια και 100 δισ. δολάρια, ενώ έχουν ισολογισμούς πάνω από 2,5 τρισ. δολάρια. Η διαχείριση του κινδύνου είναι κακή σε αυτές τις τράπεζες και από τις εποπτικές τους αρχές», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
«Συγχωρέστε με, θα αυτομαστιγωθώ», συμπληρώνει ο Σάιμον Τζόνσον. Η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τον ρόλο του στη στήριξη της Ελλάδας το 2010, που κοινοποιήθηκε την Πέμπτη, περιλαμβάνει σκληρή αυτοκριτική. Επισημαίνει την έκπληξη του ΔΝΤ για το πόσο άσχημη ήταν η κατάσταση στην Ελλάδα, τις αισιόδοξες εκτιμήσεις βάσει των οποίων δομήθηκε το πρόγραμμα των 110 δισ. ευρώ και την αποτυχία του ταμείου να μη δυσπιστεί σε όσα του λένε. Όλα αυτά είναι χρήσιμα. Η πραγματική αξία αυτής της έκθεσης, όμως, δεν διαφέρει από την ανάλυση για μία επιχείρηση που εξαρχής ήταν καταδικασμένη να χρεοκοπήσει.
Στην έκθεση είναι εμφανής η έντονη δυσφορία του ΔΝΤ που ήταν το τρίτο μέρος στην τρόικα, μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η οξεία απάντηση της Κομισιόν στην έκθεση – «διαφωνούμε θεμελιωδώς»- δείχνει ότι με τον ίδιο τρόπο έβλεπαν και οι Βρυξέλλες τον ρόλο του ΔΝΤ, παρά το γεγονός ότι το ταμείο παρείχε σχεδόν το ένα τρίτο της χρηματοδότησης και το μεγαλύτερο μέρος της τεχνογνωσίας για να ξεκαθαριστεί αυτό το μπέρδεμα μετά την εθνική κατάρρευση.
Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης -πως ήταν λάθος που καθυστέρησε η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους- μπορεί να παρομοιαστεί με προσπάθεια άρνησης –ή τουλάχιστον αναβολής του αναπόφευκτου. Δύο χρόνια αργότερα χρειάστηκε ένα δεύτερο πακέτο στήριξης, που περιελάμβανε αναδιάρθρωση του χρέους και στήριξη των τραπεζών. Η ύστερη γνώση δείχνει ότι ήταν επίσης αφελές, και μάλιστα σε ακραίο βαθμό, να εκτιμά κανείς ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές από το 2012.
Η στήριξη της χώρας ήταν, και παραμένει, πολιτικό γεγονός, που σχεδιάστηκε στην Ευρώπη. Είναι αφοπλιστικό και αξιοθαύμαστο για το ΔΝΤ που έχει τον αυτοσεβασμό και την αυτοπεποίθηση να πιστέψει ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί καλύτερα εάν είχε ενεργήσει διαφορετικά ή πιο αποφασιστικά. Ίσως και η Κομισιόν να επιδείξει την ίδια αξιοπρεπή αυτοκριτική όταν συντάξει τη δική της έκθεση για τη στήριξη της Ελλάδας.
Ο Τζόνσον σημειώνει ότι στην έκθεσή του για την Ελλάδα το ΔΝΤ εμποδίζεται να πει όλη την αλήθεια, λόγω της μεγάλης συμμετοχής των ευρωπαϊκών χωρών στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου.
«Είναι η γαλλική και η γερμανική κυβέρνηση που πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνες για την ένταση της ύφεσης στην Ελλάδα – και τον υπερβολικό βαθμό ταλαιπωρίας που επιβλήθηκε στους ευάλωτους πολίτες σε όλη την περιφέρεια της Ευρωζώνης. Πολλά είναι τα λόγια για αλληλεγγύη, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι αποφάσεις για τη μακροοικονομική πολιτική καθοδηγήθηκαν από μία μη σοφή προσέγγιση όσον αφορά το τραπεζικό σύστημα» σημειώνει ο Τζόνσον.
Ο αρθρογράφος της Daily Telegraph Αμπρος Εβανς – Πρίτσαρντ αναλύει το πώς «εγκλημάτησαν» εναντίον της Ελλάδας.
«Κανείς δεν έχει παραιτηθεί, ή έχει χάσει ένα μεροκάματο, ή αντιμετωπίζει οποιοδήποτε είδος μομφής από εκλεγμένο όργανο. Oυδείς έχει αναλάβει την ευθύνη για τα καταστροφικά λάθη που έγιναν από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην Ελλάδα».
Ο Πρίτσαρντ γράφει δίχως περιστροφές: «Ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Ολι Ρεν πρέπει να παραιτηθεί για τα εγκλήματα κατά της Ελλάδας».
«Η τρόικα θυσίασε την Ελλάδα για να σώσει το ευρώ» είναι η εκτίμηση του αρθρογράφου, που συνεχίζει: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπερασπίστηκε τον εαυτό της, λέγοντας ότι η αναδιάρθρωση του χρέους το 2010 θα είχε προκαλέσει χάος στις αγορές ομολόγων και μια λοιμογόνο μετάδοση. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά είναι αυτός ο ενδεδειγμένος τρόπος άμυνας;».
«Αυτό που βλέπουμε είναι μια σχεδόν τέλεια απεικόνιση του πόσο λανθασμένο είναι το ευρωπαϊκό σχέδιο. Δεν υπάρχει μηχανισμός λογοδοσίας», σημειώνει ο Πρίτσαρντ και συνεχίζει: «Ο Ρεν είναι απολύτως υπεύθυνος. Η τρόικα είναι το δικό του μωρό. Αν ήταν υπουργός Οικονομικών ενός δημοκρατικού κράτους, σίγουρα θα είχε παραιτηθεί».
Bloomberg: Καμία χώρα εν καιρώ ειρήνης δεν έχει ζήσει τέτοια καταστροφή
«Οι Ελληνες δεν έχουν πολλές επιλογές πέρα από το να κάνουν υπομονή. Οι επενδυτές, όμως, θα περιμένουν τόσο πολύ;», διερωτάται αρθρογράφος του Blοomberg, που εκφράζει αμφιβολίες για το κατά πόσο η συγκρατημένη αισιοδοξία για την ανάρρωση του Ελληνα ασθενή είναι αρκετή για να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης στους επενδυτές.
Ο Μάθιου Κλάιν, αρθρογράφος του Bloomberg αναφέρεται χωρίς περιστροφές στην καταστροφή της Ελλάδας λέγοντας πως «καμία χώρα εν καιρώ ειρήνης δεν έχει ζήσει, από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης» και αναρωτιέται αν όντως η ελληνική οικονομία είναι έτοιμη να πραγματοποιήσει την πολυαναμενόμενη στροφή. «Ηρθε η ώρα να επιστρέψουν οι επενδυτές στην Ελλάδα, ποντάροντας σε ένα «Greekovery» (ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας) που θα δώσει τη θέση του στο διαβόητο «Grexit»;», γράφει χαρακτηριστικά.
Στηριζόμενος στους αριθμούς ο αρθρογράφος του Bloomberg αναφέρει:
«Αυτή μπορεί να μην φαίνεται η καλύτερη στιγμή για να επενδύσει κανείς στην Ελλάδα. Η οικονομία έχει συρρικνωθεί πάνω από 1/5 από το 2008 και αν οι αναλυτές που ερωτήθηκαν από το Bloomberg δεν κάνουν λάθος, θα δούμε συγκεντρωτικά μια πτώση της τάξης του 25% σε μια περίοδο επτά ετών».
O αρθρογράφος επισημαίνει, πάντως, ότι ναι μεν υπάρχει η ελπίδα για αντιμετώπιση των «διαρθρωτικών ανισορροπιών» από την ελληνική κυβέρνηση και για μεγαλύτερη «ευλυγισία» στην αγορά εργασίας, ωστόσο τονίζει το καυτό ερώτημα. «Πώς θα μπορέσει να χρηματοδοτηθεί μια τέτοια επένδυση, πώς θα γίνει η προσέλκυση κεφαλαίων από επιχειρήσεις;». Ο Μάθιου Κλάιν επικαλείται και την εκτίμηση του Διευθυντή Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank Μιχάλη Μασουράκη, ότι «όλες οι βελτιώσεις του κόσμου δεν θα βοηθήσουν αν δεν επιστρέψει η ρευστότητα».