Αποκαλύφθηκε ότι ο «πύργος» της παγκόσμιας οικονομίας ήταν χάρτινος
Του Χρήστου Αλωνιστιώτη
Η κρίση που ξέσπασε το 2008 χτύπησε στην καρδιά του τραπεζικού συστήματος και αποκαλύφθηκε ότι ο «πύργος» της παγκόσμιας οικονομίας ήταν χάρτινος και έτοιμος να καταρρεύσει. Όλες οι προσπάθειες που έγιναν έκτοτε από τις κεντρικές τράπεζες ήταν για τη σωτηρία του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος.
Οι κεντρικές τράπεζες, με πρώτη από όλες τη Fed, ξεκίνησαν να δίνουν τεράστια κεφάλαια στις τράπεζες και να αγοράζουν όσο περισσότερα τοξικά προϊόντα μπορούσαν. Η πρακτική αυτή, αργότερα ακολουθήθηκε και από άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Αυτό βοήθησε να επανέλθει η εμπιστοσύνη στις τράπεζες, να εισέλθουν νέα επενδυτικά κεφάλαια (κυρίως από μεγαλο-επενδυτές όπως ο Buffett) και με αυτό τον τρόπο να αποτραπεί μια τεράστια οικονομική καταστροφή.
Έκτοτε, τα χρηματιστήρια έχουν βρεθεί σε νέα ιστορικά υψηλά, η αμερικανική οικονομία έχει καταφέρει να βρεθεί σε ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 2,0% και η αισιοδοξία να επιστρέψει. Ποτέ όμως οι τράπεζες δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν τα υψηλά επίπεδα του 2008, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι τα προβλήματά τους δεν έχουν επιλυθεί. Και όχι μόνο αυτό, αλλά αν το 2008 οι τράπεζες ήταν «πολύ μεγάλες», πλέον είναι «τεράστιες».
Η έκθεσή τους στα επιτοκιακά παράγωγα είναι ασύλληπτα μεγάλη και πλέον αποτελούν έναν από τους σοβαρότερους λόγους για τους οποίους η τρέχουσα νομισματική πολιτική της Fed, δε μπορεί να αλλάξει. Αν αυτό συμβεί, το τραπεζικό σύστημα θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπο με την κατάρρευση.
Τις τελευταίες ημέρες έχει ξεκινήσει εκ νέου μια κουβέντα για τη βιωσιμότητα των τραπεζών. Το χορό άνοιξε ο Mario Draghi ο οποίος προανήγγειλε νέα stress tests για 128 ευρωπαϊκές τράπεζες, ενώ δε δίστασε να είναι ιδιαίτερα επιθετικός, λέγοντας ότι αν κάποια τράπεζα αποδειχθεί ότι δεν είναι φερέγγυα τότε ας κλείσει. Προφανώς και απέφυγε να διευκρινίσει τι θα κάνει αν πολλές τράπεζες αποδειχθούν αφερέγγυες.
Στην πραγματικότητα όμως, ο Mario Draghi ξέρει πολύ καλά τι κάνει και για όσους δεν το έχουν καταλάβει, άνοιξε την πόρτα για ένα νέο LTRO που θα είναι πιθανόν πολύ μεγαλύτερο από τα δυο που προηγήθηκαν. Ο Draghi λοιπόν προετοιμάζει το έδαφος για μια νέα πτώση του ευρώ καθώς ήδη έχει περάσει την «κόκκινη γραμμή» ανοχής της Ευρωζώνης και δεν αποκλείεται να συνεχίσει να ανεβαίνει μέχρι να υπάρξει αποφασιστική παρέμβαση. Ο δεύτερος λόγος που ο Draghi αποφάσισε να αναφερθεί στις τράπεζες αυτή τη στιγμή, είναι οι αφόρητες πιέσεις που δέχεται προκειμένου να επισπεύσει τη διαδικασία συγκέντρωσης του τραπεζικού συστήματος.
Το τραπεζικό σύστημα εξακολουθεί να υποφέρει. Οι αμερικανικές τράπεζες δε μπορούν να είναι βιώσιμες αν η Fed αποσύρει τη στήριξή τους. Το ίδιο ισχύει και με τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Και αυτό φαίνεται αν δούμε πόσα από τα κεφάλαια που έχουν λάβει οι ευρωπαϊκές τράπεζες από τα δυο LTROs, έχουν αποπληρωθεί. Οι ιταλικές τράπεζες έχουν λάβει €200 δισ. και έχουν αποπληρώσει μόλις τα €5 δισ. δηλαδή ούτε καν το 3,0%. Οι πορτογαλικές τράπεζες έχουν λάβει €50 δισ. και έχουν αποπληρώσει το €1,5 δισ. Οι ισπανικές τράπεζες έχουν λάβει €300 δισ. και έχουν αποπληρώσει τα €75 δισ. Είναι εμφανές ότι οι ισπανικές τράπεζες βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα αλλά δε μπορούν να χαρακτηριστούν και ασφαλείς.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Ευρωπαϊκή τραπεζική Αρχή (EBA) έχει δηλώσει ότι στα stress tests θα γίνει ξεκάθαρο το μέγεθος της εξάρτησης των τραπεζών από τα κεφάλαια της ΕΚΤ. Γίνεται σαφές ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα κεφάλαια των δυο πρώτων LTROs στη λήξη τους. Και ακόμα, αν η ΕΚΤ δεν παράσχει νέα κεφάλαια ή δεν δώσει παράταση στο χρόνο αποπληρωμής, πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες θα καταρρεύσουν.
Σε αυτό το σημείο θα επιχειρήσω και την πρώτη μου πρόβλεψη για το 2014. Η νομισματική πολιτική που θα ακολουθήσει ο Draghi σε καμία περίπτωση δεν θα είναι «σκληρότερη» από αυτή που υπάρχει ήδη. Το πιθανότερο σενάριο είναι να γίνει ακόμα πιο χαλαρή.
Την τρέχουσα εβδομάδα όμως, ακούστηκαν ψίθυροι και για τις κινεζικές τράπεζες, με αφορμή την απόφασή τους να διαγράψουν «κακά» δάνεια ύψους $3,65 δισ. Το άνοιγμα της Ασίας την Τετάρτη βρήκε τους ασιατικούς δείκτες στο «κόκκινο» και τα commodity currencies κάτω από ισχυρότατες πιέσεις. Βρήκε όμως και το κινεζικό νόμισμα να σημειώνει υψηλά 20 μηνών, γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχει σχέδιο. Θεωρώ ότι δεν υπάρχει και σοβαρός λόγος ανησυχίας από την ενέργεια αυτή.
Ο λόγος είναι ότι οι διαγραφές αυτές, είναι μέρος των συνολικών προβλέψεων ύψους $80 δισ. που έχουν λάβει οι κινεζικές τράπεζες. Εδώ οφείλω να κάνω μια ουσιώδη διευκρίνιση. Το κινεζικό τραπεζικό, χρηματοοικονομικό και νομισματικό σύστημα είναι σημαντικά διαφορετικό σε σχέση με τα αντίστοιχα δυτικά. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν δεκάδες περιορισμοί και γενικά μεγάλος προστατευτισμός με αποτέλεσμα ο ρόλος της PBoC όσον αφορά τη διαχείριση της ρευστότητας να είναι κομβικός.
Παρόλα αυτά, η βαθύτερη μελέτη δείχνει το εξής αποκαλυπτικό. Σε μια οικονομία οικονομικού προστατευτισμού, οι τράπεζες αποφασίζουν να διαγράψουν δάνεια, κίνηση η οποία είναι δυτικής προέλευσης. Αυτό δείχνει ότι η Κίνα κάνει ένα ακόμα βήμα φιλελευθεροποίησης του οικονομικού της συστήματος. Επίσης, αν εξετάσουμε και τις ενέργειες της PBoC, θα διαπιστώσουμε αμέσως ότι πρόκειται για αντιγραφή ενεργειών της Fed.
Κλείνοντας, εκτιμώ ότι θα πρέπει να είμαστε λιγότερο υπερβολικοί όσον αφορά τις εκτιμήσεις για το μέγεθος της μελλοντικής καταστροφής που θα επέλθει από την εφαρμοζόμενη νομισματική πολιτική.