Ποιους συμφέρει, τι σημαίνει για τις αγορές | Τι διδάσκουν τα οικονομικά ιστορικά στοιχεία
Του Χρήστου Αλωνιστιώτη, Αναλυτής FXCM
Το περασμένο Σαββατοκύριακο η απειλή ενός πολέμου στη Συρία, κόπασε. Ο Ομπάμα δε βρήκε συμμάχους και αποφάσισε να μεταβιβάσει την ευθύνη ενός πολέμου στο Κογκρέσο. Η τελική απόφαση αναμένεται στις 9 Σεπτεμβρίου.
Η παγκόσμια κοινότητα, μοιάζει να έχει εισέλθει σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή. Ο οικονομικός πόλεμος έστρωσε το χαλί ώστε να υπάρξει προσπάθεια γεω-στρατηγικής αναδιανομής. Πολλά από αυτά που πιθανόν να συμβούν τις επόμενες εβδομάδες θα έχουν να κάνουν με ένα και μόνο σκοπό: την επιβίωση της αμερικανικής υπερδύναμης. Την ίδια ώρα, άλλες υπερδυνάμεις θα επιδιώξουν να αυξήσουν και τη δική τους βαρύτητα στο νέο γεω-στρατηγικό περιβάλλον.
Πολλοί απορούν με την αναγκαιότητα ενός νέου πολέμου, τη χρησιμότητά του και την ικανότητα των ΗΠΑ να την φέρουν εις πέρας. Απαντώ ένα προς ένα. Η αναγκαιότητα του πολέμου είναι η αύξηση της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ. Η χρησιμότητά του είναι να οδηγήσει την αμερικανική οικονομία σε μια νέα φάση ανάπτυξης και η ικανότητα των ΗΠΑ καθορίζεται από τη συμμετοχή (χρηματοδότηση) των πολιτών της.
Ακόμα πιο αναλυτικά. Ένας πόλεμος εκτός από τα προφανή, θα ενεργοποιήσει μια σειρά οικονομικών συνθηκών που θα βοηθήσουν τις ΗΠΑ και που θα ενισχύσουν τη συγκέντρωση του πλούτου σε ακόμα λιγότερα χέρια. Αυτός είναι και ένας λόγος για τον οποίο δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει πόλεμος «δυο ημερών». Ούτε καν, «δυο εβδομάδων».
Όπως πάντα, η βαθιά γνώση της οικονομικής ιστορίας και απλών οικονομικών, βοηθά να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα. Αυτό που πρέπει να κατανοήσει κανείς είναι το σημερινό μακροοικονομικό περιβάλλον. Η παγκόσμια οικονομία πασχίζει να αποφύγει τον αποπληθωρισμό και παρά τις τεράστιες ποσότητες νέου χρήματος και τις σχετικά υψηλές τιμές των εμπορευμάτων δεν έχει υπάρξει κάποια πρόοδος. Η Αμερική πασχίζει να διατηρήσει συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς ανάπτυξης. Και σε όλα αυτά θα βοηθήσει ο πόλεμος; Υπάρχουν δυο επιλογές. Το ποια θα επιλεγεί, θα το γνωρίζουμε μέχρι και τις 18 Σεπτεμβρίου.
Η ιστορία διδάσκει ότι οι πόλεμοι είναι συχνό φαινόμενο και σχεδόν σε όλους από αυτούς, η Αμερική είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Μελετώντας το παρελθόν θα διαπιστώσουμε εύκολα ότι οι περισσότερες πολεμικές συρράξεις, συμπεριλαμβανομένων και των δυο Παγκόσμιων Πολέμων, συνέβησαν σε περιόδους που υπήρχε μακροπρόθεσμη πλάγια τάση στις αγορές. Από το 2000 και μετά έχουν υπάρξει πολλές πολεμικές συγκρούσεις. Δεν εκπλήσσομαι που βρισκόμαστε σε μακροπρόθεσμη πλάγια τάση στις αγορές.
Έχοντας ξοδέψει τρισεκατομμύρια δολάρια μέσω της Fed, η Αμερική πασχίζει να δει την οικονομία της να ανακάμπτει. Αν και έχει υπάρξει ανάπτυξη, όλα δείχνουν ότι δεν υπάρχει δυναμική για ανατροφοδότηση της αμερικανικής οικονομίας. Επίσης, η ανάπτυξη αυτή δεν ήρθε χωρίς το ανάλογο κόστος, που ήταν η «διάλυση» του δολαρίου.
Μια από τις μεγαλύτερες αιτίες για τις οποίες οι αγορές ανεβαίνουν είναι ο πληθωρισμός. Υπάρχουν δυο τρόποι. Η χειραγώγηση μέσω εκτύπωσης χρημάτων (όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα) και η άνοδος που έρχεται σαν αποτέλεσμα του έντονα πληθωριστικού περιβάλλοντος. Η πρώτη επιλογή έχει εξαντληθεί. Η δεύτερη επιλογή είναι ο μεγάλος στόχος.
Ο πόλεμος λοιπόν προκαλεί αύξηση του πληθωρισμού και αυτό ενεργοποιεί οικονομικές δυνάμεις που οδηγούν στην αμερικανική ευημερία. Όσο περίεργο και αν ακούγεται κάτι τέτοιο. Ένας πόλεμος θα αυξήσει την τιμή του δολαρίου (ως ασφαλές καταφύγιο) και την τιμή των εμπορευμάτων. Οι πληθωριστικές πιέσεις, δε θα αργήσουν να εμφανιστούν.
Όπως σχολιάζει ο γνωστός σε όλους μας James Galbraith, «ο πόλεμος πρέπει από κάπου να χρηματοδοτηθεί. Και σχεδόν πάντα χρηματοδοτείται από την ίδια πηγή: τον απλό πολίτη». Ουσιαστικά, ο πληθωρισμός λειτουργεί σαν μια έμμεση φορολογία, με το πλεονέκτημα ότι δεν συναντά την αντίδραση των πολιτών. Εδώ εμπλέκονται και τα χρηματιστηριακά γρανάζια.
Ο πόλεμος και ο πληθωρισμός φέρνουν κέρδη στα εταιρικά μονοπώλια (1.826 τον αριθμό, σύμφωνα με έρευνα Ελβετών). Φέρνει πτώση στους μισθούς και πτώση στην αγοραστική δύναμη. Η τέλεια αναδιανομή εισοδήματος υπέρ των λίγων. Η αύξηση των εταιρικών κερδών τροφοδοτεί την άνοδο των χρηματιστηρίων. Σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθωρισμού, η άνοδος είναι εκρηκτική. Τα νοικοκυριά δε συμμετέχουν καθώς όπως περιγράψαμε δεν έχουν κεφάλαια. Η πολυετής ανάπτυξη και η άνοδος των μετοχών καταφέρνουν να αυξήσουν τις αποταμιεύσεις. Τελικά τα νοικοκυριά μπαίνουν στις αγορές και τότε, τέλος. Ο κύκλος ξεκινά από την αρχή.
Ας δούμε κάποια ιστορικά στοιχεία τα οποία έχουν πολύ έντονο ενδιαφέρον. Για αρχή, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στον 13 προς 14 χρόνο της πλάγιας τάσης με τα όρια σε ακραίες περιόδους να φθάνουν τα 18 χρόνια, ενώ μια φορά έχουν ξεπεράσει τα 20 χρόνια.
Από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και μέχρι και τη λήξη του, υπήρξε αύξηση του πληθωρισμού κατά 110%. Η άνοδος που ακολούθησε για το Dow Jones έφθασε τα 504% σε περίπου 10 χρόνια. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πληθωρισμός σημείωσε άνοδο 74% και η άνοδος του Dow Jones ήταν 523% σχεδόν σε 20 χρόνια. Ακολούθησε ο πόλεμος στο Βιετνάμ και άλλοι πόλεμοι της δεκαετίας του 1970. Ο πληθωρισμός σημείωσε άνοδο 207% και οδήγησε στη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή άνοδο που έληξε το 2000, με κέρδη 1.447%. Πλέον βρισκόμαστε στον πόλεμο που βαφτίστηκε «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» και ήδη μετρά σχεδόν 14 χρόνια. Κοινό σημείο: σε όλες αυτές τις περιόδους είχαμε πλάγια τάση στις αγορές.
Και αν δεν είναι ο πόλεμος, ποιος θα σώσει το δολάριο;
Όσο απρόσμενη και αν είναι η απάντηση, η Fed. Όπως αναφέρω στον τίτλο, ο στόχος είναι μια προσπάθεια διάσωσης του δολαρίου από τον κατήφορο που έχει πάρει. Αν η Fed, ξεκινήσει να αποσύρει τη στήριξή της προς την αμερικανική οικονομία , το δολάριο θα σημειώσει σημαντική άνοδο. Αυτό βέβαια θα ανοίξει ένα νέο επεισόδιο νομισματικού πολέμου.
Είναι όμως η Fed έτοιμη να αποσύρει τη στήριξη; Τα μακροοικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι δεν είναι έτοιμη και δεν θα είναι και τους επόμενους μήνες. Και αυτό ισχύει, άσχετα από το τι θα δείξουν οι ανακοινώσεις της τρέχουσας εβδομάδας και κυρίως της Παρασκευής.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τις αγορές;
Οι αγορές βρίσκονται σε επίπεδα από τα οποία προσπαθούν να διορθώσουν. Δεκάδες δείκτες και μετρήσεις καλούν για μια διόρθωση. Οι ενδείξεις μάλιστα, δείχνουν ότι θα πρέπει να περιμένουμε ένα κραχ τεραστίων διαστάσεων.
Μελετώντας τα στοιχεία αλλά και εκτιμώντας τη σημερινή κατάσταση στις παγκόσμιες αγορές, το σενάριο που εκτιμώ ότι έχει αρκετές πιθανότητες είναι το εξής: θα υπάρξει μια πτώση των αγορών που θα μπορούσε να φθάσει μεταξύ 12%-20% με αφορμή είτε έναν πόλεμο είτε το tapering της Fed. Η συνέχεια θα ευνοήσει τους τολμηρούς.