Λιγότερο από μια εβδομάδα μετά την έναρξη του πολέμου, φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν οδεύει προς μια ιστορική ήττα, αναφέρει σε άρθρο του στην εφημερίδα The Guardian ο ισραηλινός ιστορικός Yuval Noah Harari.
Μπορεί να κερδίσει όλες τις μάχες, αλλά να χάσει τον πόλεμο. Το όνειρο του Πούτιν για την ανοικοδόμηση της ρωσικής αυτοκρατορίας βασιζόταν πάντα στο ψέμα ότι η Ουκρανία δεν είναι πραγματικό έθνος, ότι οι Ουκρανοί δεν είναι πραγματικός λαός και ότι οι κάτοικοι του Κιέβου, του Χάρκοβο και του Λβιβ επιζητούν την κυριαρχία της Μόσχας.
Αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα. Η Ουκρανία είναι ένα έθνος με περισσότερα από χίλια χρόνια ιστορίας και το Κίεβο ήταν ήδη μια μεγάλη μητρόπολη όταν η Μόσχα δεν ήταν καν χωριό. Όμως ο Ρώσος ηγέτης έχει πει τόσες φορές αυτό το ψέμα που, προφανώς, το πιστεύει και ο ίδιος.
Όταν σχεδίαζε την εισβολή στην Ουκρανία, ο Πούτιν μπορούσε να βασιστεί σε πολλά γνωστά γεγονότα. Ήξερε ότι στρατιωτικά η Ρωσία υπερτερεί έναντι της Ουκρανίας. Ήξερε ότι το ΝΑΤΟ δεν θα έστελνε στρατεύματα για να βοηθήσει την Ουκρανία. Γνώριζε ότι η ευρωπαϊκή εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο θα έκανε χώρες όπως η Γερμανία να διστάσουν να επιβάλουν αυστηρές κυρώσεις. Με βάση αυτά τα γεγονότα, το σχέδιό του ήταν να χτυπήσει σκληρά και γρήγορα την Ουκρανία, να “αποκεφαλίσει” την κυβέρνησή της, να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς μαριονέτας στο Κίεβο και να αντέξει τις ανίσχυρες δυτικές κυρώσεις.
Αλλά υπήρχε μία άγνωστη παράμετρος σε αυτό το σχέδιο. Όπως έμαθαν οι Αμερικανοί στο Ιράκ και οι Σοβιετικοί στο Αφγανιστάν, είναι πολύ πιο εύκολο να κατακτήσεις μια χώρα παρά να διατηρήσεις την κυριαρχία σου σε αυτήν. Ο Πούτιν ήξερε ότι είχε τη δύναμη να κατακτήσει την Ουκρανία. Θα αποδεχόταν όμως ο ουκρανικός λαός το καθεστώς-μαριονέτα της Μόσχας; Ο Πούτιν στοιχημάτισε ότι θα το έκαναν. Εξάλλου, όπως εξήγησε επανειλημμένα σε όποιον ήθελε να τον ακούσει, η Ουκρανία δεν είναι πραγματικό έθνος και οι Ουκρανοί δεν είναι πραγματικός λαός. Το 2014, οι άνθρωποι στην Κριμαία δεν αντιστάθηκαν σχεδόν καθόλου στους Ρώσους εισβολείς. Γιατί το 2022 να είναι διαφορετικό;
Κάθε μέρα που περνά, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι το στοίχημα του Πούτιν δεν θα πετύχει. Ο ουκρανικός λαός αντιστέκεται με όλη του την καρδιά, κερδίζοντας τον θαυμασμό όλου του κόσμου – και κερδίζοντας τον πόλεμο. Πολλές μαύρες μέρες αναμένονται. Οι Ρώσοι μπορεί ακόμα να κατακτήσουν ολόκληρη την Ουκρανία. Αλλά για να κερδίσουν τον πόλεμο, οι Ρώσοι θα έπρεπε να κρατήσουν την Ουκρανία και μπορούν να το κάνουν μόνο αν τους αφήσει ο ουκρανικός λαός. Αυτό φαίνεται όλο και πιο απίθανο να συμβεί.
Κάθε ρωσικό τανκ που καταστρέφεται και κάθε Ρώσος στρατιώτης που σκοτώνεται ενισχύει το θάρρος των Ουκρανών για αντίσταση. Και κάθε Ουκρανός που σκοτώνεται βαθαίνει το μίσος των Ουκρανών. Το μίσος είναι το πιο άσχημο συναίσθημα. Αλλά για τα καταπιεσμένα έθνη, το μίσος είναι ένας κρυμμένος θησαυρός. Θαμμένο βαθιά στην καρδιά, μπορεί να διατηρήσει την επιθυμία για αντίσταση στις επόμενες γενιές.
Για να αποκαταστήσει τη ρωσική αυτοκρατορία, ο Πούτιν χρειάζεται μια σχετικά αναίμακτη νίκη που θα οδηγήσει σε μια σχετικά μισητή ειρήνη. Χύνοντας όλο και περισσότερο ουκρανικό αίμα, ο Πούτιν το μόνο πετυχαίνει είναι να μην πραγματοποιηθεί ποτέ το όνειρο του. Δεν θα είναι το όνομα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ γραμμένο στο πιστοποιητικό θανάτου της ρωσικής αυτοκρατορίας: θα είναι του Πούτιν. Ο Γκορμπατσόφ άφησε τους Ρώσους και τους Ουκρανούς να νιώθουν σαν αδέρφια. Ο Πούτιν τους έχει μετατρέψει σε εχθρούς και έχει εξασφαλίσει ότι το ουκρανικό έθνος εφεξής θα είναι ενάντια στη Ρωσία.
Τα έθνη τελικά χτίζονται πάνω σε ιστορίες. Κάθε μέρα που περνά προσθέτει περισσότερες ιστορίες που θα διηγούνται οι Ουκρανοί όχι μόνο στις σκοτεινές μέρες που έρχονται, αλλά στις δεκαετίες και τις επόμενες γενιές. Ο πρόεδρος που αρνήθηκε να φύγει από την πρωτεύουσα, λέγοντας στις ΗΠΑ ότι χρειάζεται πυρομαχικά, οι στρατιώτες από το Φιδονήσι που αντιστάθηκαν στο ρωσικό πολεμικό πλοίο, οι πολίτες που προσπάθησαν να σταματήσουν τα ρωσικά τανκ καθήμενοι στον δρόμο για να εμποδίσουν την πορεία τους. Αυτό είναι το υλικό από το οποίο χτίζονται τα έθνη. Μακροπρόθεσμα, αυτές οι ιστορίες μετρούν περισσότερο από τα τανκς.
Ο Ρώσος ηγέτης θα έπρεπε να το γνωρίζει όπως όλοι. Ως παιδί, μεγάλωσε με ιστορίες για τη ρωσική γενναιότητα στην πολιορκία του Λένινγκραντ. Τώρα δημιουργεί περισσότερες τέτοιες ιστορίες, αλλά υποδύεται τον ρόλο του Χίτλερ.
Οι ιστορίες της ουκρανικής γενναιότητας ενισχύουν την αποφασιστικότητα όχι μόνο των Ουκρανών, αλλά ολόκληρου του κόσμου. Δίνουν κουράγιο στις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών εθνών, στην αμερικανική κυβέρνηση, ακόμη και στους καταπιεσμένους πολίτες της Ρωσίας. Εάν οι Ουκρανοί τολμήσουν να σταματήσουν ένα τανκ με γυμνά χέρια, η γερμανική κυβέρνηση μπορεί να τολμήσει να τους προμηθεύσει με αντιαρματικούς πυραύλους, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να τολμήσει να κόψει τη Ρωσία από το Swift και οι Ρώσοι πολίτες μπορούν να τολμήσουν να δείξουν την αντίθεσή τους σε αυτόν τον παράλογο πόλεμο.
Δυστυχώς, αυτός ο πόλεμος είναι πιθανό να είναι μακροχρόνιος. Αλλά το πιο σημαντικό ζήτημα είναι ήδη ξεκάθαρο. Οι τελευταίες μέρες απέδειξαν σε ολόκληρο τον κόσμο ότι η Ουκρανία είναι ένα πραγματικό έθνος, ότι οι Ουκρανοί είναι πραγματικός λαός και ότι σίγουρα δεν θέλουν να ζήσουν κάτω από μια νέα ρωσική αυτοκρατορία. Το κύριο ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να διαπεράσει αυτό το μήνυμα τα παχιά τείχη του Κρεμλίνου.