Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Block, Τζακ Ντόρσι, μετέβη με την ομάδα του στην Άκρα για την εναρκτήρια διάσκεψη του Africa Bitcoin τον περασμένο Δεκέμβριο. Είχε κληθεί να μιλήσει για μια από τις πιο ανατρεπτικές και μετασχηματιστικές εναλλακτικές λύσεις στο υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα της ηπείρου: το bitcoin.
Από τη δημιουργία του το 2008, αυτή η άγνωστη μορφή χρημάτων περιφρονήθηκε εναλλακτικά ως ένα παράλογο παιχνίδι, μια νομιμοποιημένη μορφή τζόγου, ένα κερδοσκοπικό στοίχημα για όσους θέλουν να πλουτίσουν γρήγορα, ως ένα μέσο για να ξεπλύνουν τα παράνομα κέρδη τους οι εγκληματίες. Η αξία του δεν βίωσε έντονες διακυμάνσεις. Αλλά το κορυφαίο κρυπτονόμισμα του πλανήτη όσο και αν λύγισε, δεν πέθανε. Είναι ακόμη εδώ και – εν μέσω μίας νέου τύπου τραπεζικής κρίσης- ανακάμπτει.
Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι ο κόσμος των κρυπτονομισμάτων, αυτό το παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί επίσης να εξυπηρετήσει ένα κοινωνικό αγαθό, προσφέροντας μια πρόσβαση σε άτομα που διαφορετικά θα έμεναν έξω, όπως εξηγεί σε αναλυτικό ρεπορτάζ του το CNBC.
Στις χώρες όπου η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού δεν έχει τραπεζικό λογαριασμό, τα εμβάσματα αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ και οι διεθνείς κυρώσεις περιπλέκουν τις συνδέσεις με την παγκόσμια οικονομία, ένα εικονικό νόμισμα, όπως το Bitcoin, που δεν απαιτεί μεσάζοντα για την έγκριση συναλλαγών, μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας.
Καθώς το κρυπτονόμισμα προσδιορίζεται ως πηγή ανησυχίας από ρυθμιστικές αρχές ανά τον πλανήτη, ο Ντόρσι προσπαθεί να πείσει τον κόσμο για το αντίθετο: ότι το Bitcoin φέρνει οικονομική δύναμη σε ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχαν καμία.
«Δεν έχει σημασία αν η τιμή πέσει ή ανέβει, γιατί μπορώ ακόμα να χρησιμοποιήσω το bitcoin ως όχημα για να μεταφέρω χρήματα σε όλο τον κόσμο στιγμιαία», δήλωσε ο Μάικ Μπροκ, στέλεχος της Block. «Μπορώ να ανταλλάξω δολάρια με bitcoin και μετά bitcoin με ριάλ Βραζιλίας. Υπάρχει μια αγορά για το bitcoin σε κάθε γωνιά του κόσμου σήμερα», συνέχισε ο Μπροκ.
Η μεταφορά χρημάτων στην Αφρική είναι μια δαπανηρή και περίπλοκη διαδικασία. Η πρόσβαση στα υποκαταστήματα εμπορικών τραπεζών είναι περιορισμένη, ειδικά για άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές. Οι επιλογές ψηφιακής τραπεζικής είναι επίσης περιορισμένες. Η αντιμετώπιση του αχαλίνωτου υπερπληθωρισμού, της εκτεταμένης κυβερνητικής διαφθοράς και των capital controls που παγιδεύουν τα εγχώρια μετρητά στις τράπεζες καθιστούν την κατάσταση εκρηκτική.
«Αν κάποιος θέλει να μεταφέρει χρήματα στη διπλανή χώρα, κανονικά, θα πρέπει να γεμίσει μια βαλίτσα γεμάτη μετρητά και να μεταφέρει πέρα από τα σύνορα», εξηγεί στο CNBC ο Ρέι Γιούσεφ, Διευθύνων Σύμβουλος της Paxful.
Μέρος του προβλήματος προέρχεται από το οιονεί αποικιακό πλαίσιο πληρωμών της ηπείρου, στο οποίο περίπου το 80% των διασυνοριακών πληρωμών που προέρχονται από αφρικανικές τράπεζες διεκπεραιώνονται υπεράκτια, κυρίως στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη. Αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερο κόστος και χρόνο επεξεργασίας που μερικές φορές μετράται σε εβδομάδες.
Έπειτα, υπάρχει και το λεγόμενο χρήμα των κινητών από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Είναι σαν ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι συνδεδεμένο με έναν αριθμό τηλεφώνου που δεν απαιτεί smartphone ή δεδομένα για να λειτουργήσει. Οι χρήστες μπορούν να πληρώσουν λογαριασμούς και να ψωνίζουν με το τηλέφωνό τους μέσω γραπτών μηνυμάτων SMS, αντί να χρειάζεται να βασίζονται σε παραδοσιακές τραπεζικές επιλογές.
Οι συναλλαγές μέσω κινητού ανά την Αφρική αυξήθηκαν κατά 39% σε περισσότερα από 700 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, σύμφωνα με στοιχεία του GSM Association, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που εκπροσωπεί τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητής τηλεφωνίας παγκοσμίως.
Ωστόσο, όσο και εάν πολλαπλασιάζονται οι χρήστες των κινητών δεν λαμβάνουν τα προνόμια της τραπεζικής παλαιού τύπου, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης τόκων από τραπεζικές αποταμιεύσεις και της δημιουργίας πιστωτικού σκορ με βάση το ιστορικό δαπανών. Η διαλειτουργικότητα στην ήπειρο παραμένει επίσης σημαντικό ζήτημα με αυτόν τον εναλλακτικό τρόπο τραπεζικής.
«Ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα στην Αφρική είναι εντελώς και τελείως κατεστραμμένο» λέει ο Γιούσεφ του Paxful, μια αγορά κρυπτονομισμάτων peer-to-peer όπου οι χρήστες μπορούν να αγοράσουν και να πουλήσουν απευθείας.
«Δύο χιλιάδες δίκτυα πληρωμών και μόνο το 2% από αυτά συνομιλούν μεταξύ τους. Αυτός ο αριθμός συνεχίζει να αυξάνεται. Δεν βελτιώνεται, στην πραγματικότητα χειροτερεύει», προσθέτει ο Γιούσεφ.
Εταιρείες όπως η Western Union και η MoneyGram προσφέρουν ένα εκτεταμένο φυσικό δίκτυο καταστημάτων σε όλο τον κόσμο που έχουν σχεδιαστεί για να μεταφέρουν χρήματα για όσους δεν έχουν τραπεζικές συναλλαγές. Αυτό το δίκτυο μετρητών ήταν εξαιρετικά δύσκολο και ακριβό στην κατασκευή, γι’ αυτό δεν υπάρχουν πολλοί άμεσοι ανταγωνιστές. Αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο αυτές οι μεταφορές μετρητών συχνά συνεπάγονται σημαντικές χρεώσεις.
Το Bitcoin θα μπορούσε να εξαλείψει όλους αυτούς τους μεσάζοντες, επιτρέποντας στους πολίτες να στέλνουν ψηφιακές πληρωμές απευθείας ο ένας στον άλλο, χωρίς να βασίζονται σε πίστωση και χωρίς να επιβαρύνονται με πολλαπλά τέλη διακανονισμού στην πορεία.
«Θα προχωρήσουμε σε ένα μοντέλο όπου μπορούμε να κάνουμε πληρωμές χωρίς IOU, ή πίστωση ή υποσχετικές ή fiat νομίσματα», δηλώνει ο Άλεξ Γλαντσταιν, επικεφαλής στρατηγικής στο Human Rights Foundation, μια οργάνωση που συνεργάζεται με ακτιβιστές από αυταρχικά καθεστώταν, σε όλο τον κόσμο. «Είναι κυριολεκτικά σαν να στέλνεις ένα κομμάτι χρυσό ή ένα χαρτονόμισμα 20 δολαρίων αμέσως κάπου αλλού».
«Εάν μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση στο Διαδίκτυο, μπορείτε να διευθετήσετε πληρωμές με bitcoin», λέει ο Μπροκ. «Και η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό».
Ο Ντόρσι επισημαίνει το παράδειγμα αυτού που συνέβη στη Νιγηρία κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων κατά της βαρβαρότητας της Ειδικής Ομάδας Καταστολής της χώρας — ένα κίνημα που αναφέρεται ως #EndSARS.
«Η κυβέρνηση της Νιγηρίας πήγε σε διάφορες τράπεζες για να εμποδίσει τους διαδηλωτές να λάβουν χρήματα – τα οποία το bitcoin αντικατέστησε», δήλωσε ο Ντόρσι στην Άκρα. «Έτσι, όλος ο λόγος που υπάρχουμε ως εταιρεία είναι να λύσουμε το ίδιο πρόβλημα που θα λύσει τελικά το bitcoin για τους πάντες στον κόσμο».