Εννέα ερωταπαντήσεις σχετικά με το τι μπορεί να συμβεί σε περίπτωση αποτυχίας καταβολής μίας δόσης
«Η χρεωμένη Ελλάδα πρέπει να πληρώσει σχεδόν 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τον επόμενο μήνα», επισημαίνει σε άρθρο του το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, τονίζοντας ότι πρόκειται για μία υποχρέωση που, όπως έχει παραδεχτεί ο Υπουργός Εσωτερικών Νίκος Βούτσης, η χώρα αδυνατεί να καλύψει, αν στο μεταξύ δεν υπάρξει συμφωνία για να εκταμιευτούν κεφάλαια διάσωσης.
Μάλιστα, το δημοσίευμα παραθέτει μία λίστα ερωτήσεων και απαντήσεων σχετικά με το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια:
Ε: Πότε πρέπει να γίνουν οι επόμενες πληρωμές στο ΔΝΤ;
Α: Η Ελλάδα χρωστάει στο ΔΝΤ περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε κεφάλαιο κατά τα επόμενα εννέα έτη, για δάνεια διάσωσης που έχει λάβει. Τέσσερις πληρωμές, συνολικού ύψους περίπου 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ πρέπει να καταβληθούν τον επόμενο μήνα, ξεκινώντας με μια πληρωμή 308 εκατομμυρίων ευρώ στις 5 Ιουνίου. Άλλα 347 εκατομμύρια ευρώ πρέπει να πληρωθούν στις 12 Ιουνίου και οι επόμενες δύο δόσεις, ύψους 578 εκατομμυρίων και 347 εκατομμυρίων, πρέπει να καταβληθούν στις 16 και 19 Ιουνίου αντίστοιχα.
Ε: Γιατί προκαλούν ανησυχία οι πληρωμές του Ιουνίου;
Α: Η Ελλάδα έχει χάσει την πρόσβαση στις αγορές ομολόγων και βασίζεται σε δάνεια διάσωσης από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της. Η κυβέρνηση της χώρας βρίσκεται εγκλωβισμένη σε διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της σχετικά με τους όρους που συνδέονται με τα συγκεκριμένα δάνεια έκτακτης ανάγκης. Παρόλο δεν έχουν εκταμιευτεί έκτακτα κεφάλαια από το περασμένο καλοκαίρι, η κυβέρνηση έχει καταφέρει να ανταποκριθεί στις εξωτερικές πληρωμές μέσω ενός συνδυασμού μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας καθυστερούμενων οφειλών σε προμηθευτές και πωλητές, της παροχής κινήτρων για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών και της κατάσχεσης των ταμειακών αποθεμάτων των περιφερειακών κυβερνήσεων, νοσοκομείων, πανεπιστημίων, για χρήση σε εργασίες βραχυπρόθεσμης κρατικής χρηματοδότησης.
Η κυβέρνηση πλέον καλείται να λάβει μία πολιτική απόφαση: Θα εξανλτήσει τα αποθέματά της για τις πληρωμές του ΔΝΤ ή θα επιλέξει την χρεοκοπία εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία με τους δανειστές;
Q: Τι λένε οι Έλληνες αξιωματούχοι σχετικά με την πληρωμή;
Α: Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γαβριήλ Σακελλαρίδης δήλωσε τη Δευτέρα ότι το κράτος θα προσπαθήσει να εκπληρώσει όλες τις εξωτερικές και εσωτερικές υποχρεώσεις του, όσο αυτό είναι εφικτό, προσθέτοντας ότι τα προβλήματα ρευστότητας της χώρας είναι γνωστά. Ωστόσο αρνήθηκε να αποκαλύψει εάν τα κρατικά ταμεία έχουν αρκετά μετρητά για τις πληρωμές του Ιουνίου, ενώ η κυβέρνηση στην Αθήνα έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι θα δώσει προτεραιότητα στην πληρωμή των συντάξεων και των μισθών.
Η Ελλάδα έχει φλερτάρει ξανά στο παρελθόν με την ιδέα της καθυστέρησης των πληρωμών προς το ΔΝΤ.
Ο Υπουργός Εσωτερικών της χώρας, Νίκος Βούτσης, ο οποίος δεν έχει εξουσία λήψης αποφάσεων σε οικονομικά θέματα, δήλωσε την Κυριακή ότι δεν μπορούν να γίνουν οι πληρωμές προς το ΔΝΤ τον Ιούνιο, αν στο μεταξύ δεν υπάρξει συμφωνία για να εκταμιευτούν κεφάλαια διάσωσης. Σύμφωνα με το Spiegel Online, την 1η Απριλίου ο Βούτσης είχε πει ότι η Ελλάδα έπρεπε να καθυστερήσει την πληρωμή της 9ης Απριλίου στο Ταμείο και εκείνη η πληρωμή έγινε κανονικά.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε στους πιστωτές μέσω επιστολής του ότι η κυβέρνησή του δεν θα προχωρούσε στην καταβολή της δόσης της 12ης Μαΐου, ωστόσο τελικά, η χώρα κατέβαλε τη δόση.
Ε: Μπορεί η Ελλάδα να πληρώσει;
Α: Κάποιος με γνώση της κατάστασης ρευστότητας της χώρας δήλωσε ότι η Ελλάδα έχει αρκετά μετρητά, τουλάχιστον για την πληρωμή της 5ης Ιουνίου. Η έγκαιρη πληρωμή θα εξασφάλιζε στους Έλληνες αξιωματούχους και εκπροσώπους των θεσμικών οργάνων περιθώριο άλλης μίας εβδομάδας για να διαπραγματευτούν μια συμφωνία η οποία μπορεί να ξεκλειδώσει κεφάλαια διάσωσης και να λύσει το πρόβλημα, πριν από την επόμενη πληρωμή.
Ο Σακελλαρίδης δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει ως στόχο να καταλήξει σε συμφωνία με τους πιστωτές μέχρι το τέλος αυτού του μήνα, ή στις αρχές Ιουνίου, ενώ δεν θα προκύψουν προβλήματα στο τέλος Μαΐου με τις πληρωμές των συντάξεων και των μισθών.
Ένας διεθνής αξιωματούχος που συμμετέχει στις συνομιλίες διάσωσης με την Ελλάδα δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι η χώρα μπορεί να επιβιώσει, ενδεχομένως μέχρι την τελευταία εβδομάδα του Ιουνίου, αν εξαντλήσει όλα τα διαθέσιμα αποθέματά της.
Ωστόσο, η κατάσταση της ρευστότητας της χώρας είναι τόσο πιεστική που ένα ατύχημα μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Για παράδειγμα, εάν τα φορολογικά έσοδα είναι λιγότερα από τις προβλέψεις, η κυβέρνηση μπορεί να συνειδητοποιήσει την τελευταία στιγμή ότι δεν μπορεί να καταβάλει μία δόση.
Ε: Μπορεί η Ελλάδα να ζητήσει την αναβολή μίας δόσης προς το ΔΝΤ;
Α: Το ΔΝΤ είναι ένας προτιμώμενος πιστωτής και δεν αναδιαρθρώνει τα δάνειά του ούτε αποδέχεται διαγραφές. Όταν πολλαπλές πληρωμές πρέπει να καταβληθούν κατά τη διάρκεια ενός μήνα, μια χώρα μπορεί να ζητήσει άδεια να τις καταβάλει σε ένα εφάπαξ ποσό. Αυτό το μέτρο έχει ως στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας στην επεξεργασία των πληρωμών, και υπάρχουν προηγούμενα χωρών που έχουν χρησιμοποιήσει αυτή την επιλογή. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτή η επιλογή θα έδινε στη χώρα χρόνο μέχρι τις 19 Ιουνίου, δηλ. την ημερομηνία καταβολής της τελευταίας δόσης, ώστε να καταλήξει σε μια συμφωνία με τους πιστωτές.
Ωστόσο η κυβέρνηση θα έπρεπε να ζητήσει την άδεια του ΔΝΤ για να συνδυάσει τις πληρωμές και ο Σακελλαρίδης δήλωσε τη Δευτέρα ότι η επιλογή αυτή δεν εξετάζεται.
Ε: Τι θα συμβεί αν μία πληρωμή προς το ΔΝΤ δεν πραγματοποιηθεί;
Α: Και οι τρεις από τους σημαντικότερους οίκους αξιολόγησης θεωρούν τους επίσημους πιστωτές, όπως το ΔΝΤ, ως διαφορετική κατηγορία από τους κατόχους των εμπορεύσιμων χρεογράφων, όπως τα ομόλογα. Η αποτυχία αποπλήρωσης επίσημων δανείων δεν προκαλούσε απαραίτητα μια υποβάθμιση στην κατηγορία «χρεοκοπία». Αυτό ωστόσο μπορεί να συμβεί μετά από αποτυχία πληρωμής σε ιδιώτες κατόχους ομολόγων.
Σε τελική ανάλυση, μπορεί να μην έχει και τόση σημασία εάν η Ελλάδα θεωρείται επισήμως ότι βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας ή όχι. Η πιο άμεση επίπτωση από τη μη καταβολή μίας πληρωμής θα γίνει αισθητή από τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Χωρίς πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίων, οι ελληνικές τράπεζες «αιμορραγούν» καταθέσεις και επιβιώνουν χάρη στα περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια ευρώ της επείγουσας παροχής ρευστότητας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να περιορίσει ή να διακόψει τελείως την πρόσβαση σε αυτή την σανίδα σωτηρίας, αν κρίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν διαθέτουν αρκετά εχέγγυα.
Μεγάλο μέρος των εγγυήσεων που παρέχουν οι ελληνικές τράπεζες σε αντάλλαγμα για τον ELA είναι κρατικά ομόλογα, συμπεριλαμβανομένων των εντόκων γραμματίων. Η αποτυχία πληρωμής μίας δόσης προς το ΔΝΤ πιθανόν να οδηγήσει τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης στο συμπέρασμα ότι οι εγγυήσεις αυτές δεν δικαιολογούν πλέον την παροχή ενίσχυσης έκτακτης ανάγκης, καθώς ο εγγυητής δεν είναι φερέγγυος.
Στην καλύτερη περίπτωση, θα δώσουν στην Ελλάδα μια πολύ σύντομη προθεσμία για να έρθει σε συμφωνία με τους πιστωτές και να αποκατασταθεί η φερεγγυότητά της, και ως εκ τούτου τη φερεγγυότητα των τραπεζών της, όπως έκαναν με την Κύπρο. Εναλλακτικά, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασίσει να διακόψει αμέσως τον ELA, εξαναγκάζοντας έτσι την άμεση επιβολή μίας παρατεταμένης τραπεζικής αργίας, ακολουθούμενης από δρακόντειους ελέγχους κεφαλαίου.
Ε: Τι θα συμβεί στη συνέχεια;
A: Οι ελληνικές τράπεζες δεν στηρίζονται σε κρατικές εγγυήσεις μόνο για ρευστότητα. Ένα μεγάλο μέρος των εποπτικών κεφαλαίων τους αποτελείται επίσης από αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις έναντι του κράτους. Η ρυθμιστική αρχή που εδρεύει στη Φρανκφούρτη θα μπορούσε επίσης να συμπεράνει ότι αυτές οι απαιτήσεις δεν είναι πλέον αποδεκτές. Εν ολίγοις, η φερεγγυότητα των ελληνικών τραπεζών, των οποίων ο μεγαλύτερος μέτοχος είναι το Ελληνικό Δημόσιο, εξαρτάται άμεσα από τη φερεγγυότητα του ελληνικού δημοσίου. Και ο φορέας που θα κρίνει αυτή τη φερεγγυότητα είναι η ΕΚΤ και ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός της στη Φρανκφούρτη.
Η επιβολή τραπεζικής αργίας και ορίου για τον ELA, μετά από τη μη καταβολή μίας δόσης στο ΔΝΤ, μπορεί να δώσει στην κυβέρνηση ένα σύντομο χρονικό περιθώριο για να εξασφαλίσει συμφωνία με τους πιστωτές. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, οι ελληνικές τράπεζες θα χρεοκοπήσουν και θα θέσουν τη χώρα στην πορεία για την έξοδο από την ευρωζώνη.
Ε: Τι θα κάνει το ΔΝΤ;
Α: Με την αποτυχία καταβολής μίας δόσης, ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση. Δύο εβδομάδες μετά την αρχική ημερομηνία πληρωμής και την αποστολή ενός μηνύματος από την Ουάσιγκτον που προτρέπει σε άμεση πληρωμή, το ταμείο θα στείλει άλλο ένα μήνυμα τονίζοντας τη «σοβαρότητα της μη τήρησης των υποχρεώσεων» που θα προτρέπει ξανά σε άμεση διευθέτηση. Δύο εβδομάδες μετά από αυτό, η διευθύνων σύμβουλος θα ενημερώσει το διοικητικό συμβούλιο ότι μία υποχρέωση είναι εκπρόθεσμη. Για την Ελλάδα, τότε θα ξεκινήσουν οι σοβαρές συνέπειες, που είναι γνωστές ως cross-default και cross-acceleration.
E: Τι είναι cross default και cross acceleration;
Α: Πιθανή αποτυχία πληρωμής του ΔΝΤ θα έχει ως αποτέλεσμα και άλλοι πιστωτές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων και το Ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης, να διακηρύξουν και αυτοί ότι υπάρχει χρεοκοπία. Σε αυτή την περίπτωση έχουν τη δυνατότητα να απαιτήσουν άμεση αποπληρωμή όλου του ποσού του δανείου, μια διαδικασία γνωστή ως acceleration (επιτάχυνση). Μπορεί να ακολουθήσουν και άλλοι δανειστές. Αν και η ανακήρυξη χρεοκοπίας διασφαλίζει τις αξιώσεις των δανειστών, η επιτάχυνση – η οποία είναι «οδυνηρή»- δεν είναι αυτόματη, καθώς κάθε δανειστής αποφασίζει μόνος του. Σε πολλά επίπεδα το χρέος συνδέεται με ένα «δίκτυο» ρητρών cross-default και cross-acceleration, επομένως μπορεί να υποθέσει κανείς ότι μία χρεοκοπία και επιτάχυνση θα «πυροδοτούσε» απαιτήσεις για αποπληρωμή από περισσότερους, αν όχι όλους τους υπόλοιπους.