Οπλοστάσιο αυξημένης ισχύος και κοινής χρήσης για τη δραστική αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης σχεδιάζει η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Eνωσης.
Το νέο σύστημα απελάσεων που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων υιοθετεί τον κεντρικό πυρήνα της πολιτικής που ήδη εφαρμόζει η ελληνική κυβέρνηση, ενσωματώνει προτάσεις που έχει καταθέσει ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Μάκης Βορίδης και προβλέπει, μεταξύ άλλων: αναγκαστικές απελάσεις, κρατήσεις έως και 2 έτη για παράνομους μετανάστες, κίνητρα για οικειοθελείς αποχωρήσεις και περιοριστικά μέτρα κατά τρίτων χωρών που αρνούνται να παραλάβουν τους πολίτες τους οι οποίοι παράτυπα βρέθηκαν στην Ευρώπη.
Το νέο πλαίσιο αποτελεί την ύστατη προσπάθεια της Ευρώπης να αντιμετωπίσει διαχρονικές αποτυχίες στην ασκούμενη πολιτική και να περιορίσει τις ολέθριες συνέπειες της παράνομης μετανάστευσης σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Τα πραγματικά δεδομένα αποτυπώνουν ξεκάθαρα την προβληματική πραγματικότητα καθώς μόλις 2 στους 10 παράνομους μετανάστες απελαύνονται.
Η αντίστροφη ανάγνωση των αριθμών αποκαλύπτει ίσως πιο εμφατικά το τεράστιο πρόβλημα: το 80% των χιλιάδων παράνομων μεταναστών που εισέρχονται σχεδόν καθημερινά από τα χερσαία και θαλάσσια ευρωπαϊκά σύνορα παραμένουν μόνιμα στην Ευρώπη και μετακινούνται σχεδόν ελεύθερα μεταξύ των κρατών-μελών εκμεταλλευόμενοι ένα κατακερματισμένο, μη διαλειτουργικό πλαίσιο για τη διαχείριση των ανθρώπων που ζητούν αλλά δεν δικαιούνται άσυλο.
Κίνητρα για αποχωρήσεις και αναγκαστική απέλαση
Οι βασικές κατευθύνσεις του νέου σχεδίου της Ε.Ε. θα παρουσιαστούν την προσεχή Τρίτη από τον κ. Βορίδη στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα μέτρα που προωθούνται επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τις βασικότερες παθογένειες. Να θέσουν δηλαδή ενιαίο, κοινό και υποχρεωτικό πλαίσιο για όλα τα κράτη-μέλη που θα θεραπεύσει αποφασιστικά το αρνητικό ισοζύγιο εισροών – απελάσεων παράνομων μεταναστών. Οι κεντρικές κατευθύνσεις του νέου μοντέλου υιοθετούν σχεδόν απόλυτα το δόγμα του Ελληνα υπουργού «όσοι δεν δικαιούνται άσυλο είναι παράνομοι και πρέπει να επαναπροωθηθούν».
Το νέο σύστημα επιχειρεί να ενισχύσει τις οικειοθελείς αποχωρήσεις με παροχή κινήτρων αλλά και ενημέρωση πως η άρνηση συνεργασίας θα οδηγεί αυτομάτως σε κράτηση και αναγκαστική απέλαση. Μεταξύ των προτάσεων που επεξεργάζονται τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα είναι και η παροχή οικονομικής βοήθειας ως κίνητρο οικειοθελούς αποχώρησης, που θα είναι σαφώς μικρότερη από το κόστος που συνεπάγεται η παραμονή στα κράτη-μέλη.
Αναγκαστικές επιστροφές θα προβλέπονται για πρόσωπα που ενώ τους παρέχονται οι διευκολύνσεις αποχώρησης δεν συνεργάζονται, καταστρέφουν τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα, διαφεύγουν σε άλλο κράτος-μέλος ή συνιστούν κίνδυνο για την ασφάλεια. Η άρνηση συνεργασίας θα συνεπάγεται παράλληλα σειρά κλιμακούμενων περιοριστικών μέτρων όπως: μείωση ή κατάργηση παροχών-επιδομάτων, κατάσχεση εγγράφων ταυτότητας, παρουσίαση ανά 3 ημέρες στις αρμόδιες αρχές. Ειδικά, όταν υπάρχει κίνδυνος φυγής ή πρόσωπο που συνιστά κίνδυνο για την ασφάλεια (π.χ. διέπραξε ποινικό αδίκημα) προβλέπεται κράτηση σε κλειστά κέντρα έως και 24 μήνες (αντί 18 μηνών που ισχύει).
Απέλαση από όλη την Ε.Ε.
Βασική καινοτομία του προτεινόμενου κανονισμού αποτελεί η αμοιβαία αναγνώριση των σχετικών αποφάσεων με έκδοση ευρωπαϊκής εντολής που σε πρώτη φάση θα δίνει το δικαίωμα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να αναγνωρίζουν αυτομάτως, χωρίς επιπρόσθετες διαδικασίες, τις αποφάσεις επιστροφής που εκδίδονται από άλλο κράτος-μέλος (σ.σ.: μετά το πρώτο έτος εφαρμογής του Κανονισμού, η αποδοχή της ευρωπαϊκής εντολής επιτροπής θα είναι υποχρεωτική). Με τον τρόπο αυτό η εντολή απέλασης που θα εκδίδεται για παράδειγμα στην Ελλάδα θα συνιστά εντολή εξόδου συνολικά από την Ε.Ε.
Η ευρωπαϊκή εντολή επιστροφής, το έντυπο δηλαδή που θα καταγράφει τα βασικά στοιχεία της απόφασης επιστροφής, θα αναρτάται άμεσα στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν που θα λειτουργεί ως κοινή βάση δεδομένων. Στόχος της εφαρμογής ευρωπαϊκής εντολής επιστροφής είναι να προσδώσει ισχυρότερη ευρωπαϊκή διάσταση στις αποφάσεις επιστροφής και να αποθαρρύνει τους ανθρώπους από το να διαφεύγουν και να μετακινούνται σε άλλο κράτος-μέλος, καθώς αυτό δεν θα αλλάξει κάτι ως προς τις πιθανότητες που έχουν να παραμείνουν στην Ε.Ε. Αυτό θα ενθαρρύνει τη συμμόρφωση και θα παράσχει κίνητρα για τη συνεργασία αυτών που θα επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους.
Βασική συνιστώσα για την επιτυχία του νέου μηχανισμού αποτελεί η συνεργασία των χωρών προέλευσης των παράνομων μεταναστών. Για τον σκοπό αυτό η αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς αν χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Συρία, το Πακιστάν κ.ά., στο πλαίσιο υφιστάμενων διμερών ή πολυμερών συμφωνιών, αποδέχονται τα αιτήματα επανεισδοχής πολιτών τους οι οποίοι παράνομα εισήλθαν στην Ε.Ε. Σε περίπτωση ανεπαρκούς συνεργασίας θα επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα για τις θεωρήσεις, ενώ στις υπό επεξεργασία προτάσεις περιλαμβάνονται πιο αυστηρές κυρώσεις
Κέντρα επιστροφής
Παράλληλα, στο πλαίσιο δραστικότερων λύσεων αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν προτείνει την παροχή κινήτρων σε τρίτες χώρες προκειμένου να δεχθούν τη δημιουργία σταθμών επιστροφής στο έδαφός τους. Εκεί θα μεταφέρονται αποκλειστικά παράνομοι μετανάστες που έχουν λάβει τελεσίδικη απόφαση επιστροφής, ενώ θα εξαιρούνται οικογένειες και ασυνόδευτοι ανήλικοι.