Αν αυτή την περίοδο η… μισή καρδιά της κυβέρνησης βρίσκεται εστιασμένη στην εξεύρεση της κατάλληλης ημερομηνίας για το στήσιμο της κάλπης, η άλλη μισή, κατά παράφραση του ποιήματος που έγραψε ο Τούρκος ποιητής Ναζίμ Χικμέτ και μελοποίησε ο Ελληνας μουσουργός Θάνος Μικρούτσικος, βρίσκεται στην παρατήρηση των παράλληλων εκλογικών σχεδιασμών που είναι σε πλήρη εξέλιξη στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου από το επιτελείο του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Χωρίς να τρέφουν αυταπάτες ότι οι εκλογές τις οποίες, εκούσα άκουσα, θα διενεργήσει τους επόμενους μήνες η ερντογανική ηγεσία μπορούν, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, να σημάνουν κάτι ευοίωνο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που τελούν υπό καθεστώς παρατεταμένης όξυνσης, οι επιτελείς του Μεγάρου Μαξίμου δεν παραγνωρίζουν ότι οι σημαντικότερες μείζονες κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών έλαβαν χώρα σε περιόδους όπου η Ελλάδα βίωνε καταστάσεις πολιτικής αστάθειας.
Από τα Σεπτεμβριανά του 1955, όπως αποκλήθηκε το πογκρόμ που εξαπέλυσε ο καθοδηγούμενος από την επίσημη κυβέρνηση τουρκικός όχλος κατά της ελληνικής κοινότητας στην Πόλη, σε μια περίοδο που ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Παπάγος ψυχορραγούσε, έως τις μαζικές απελάσεις των Κωνσταντινουπολιτών το 1964, που ξεκίνησαν ενώ η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου δεν είχε καλά-καλά αναλάβει καθήκοντα, και από την εισβολή του 1974 στην Κύπρο, που συνέβη επί των ημερών της ανύπαρκτης και εξαφανισμένης χουντικής κυβέρνησης, έως την κρίση των Ιμίων που ξέσπασε προτού πάρει αποφασιστικά στα χέρια του το κυβερνητικό τιμόνι ο Κώστας Σημίτης, έχει δημιουργηθεί μια μακρά παράδοση που θέλει την Αγκυρα να εκμεταλλεύεται το έλλειμμα πολιτικής σταθερότητας στην Αθήνα.
ekloges-1
Εικόνα από το CNN TURK μετά τη δήλωση Ερντογάν ότι οι εκλογές θα γίνουν νωρίτερα. H 9η Απριλίου αποτελεί μια πιθανή ημερομηνία για τη διεξαγωγή τους στην Τουρκία, ενώ προβάλλει και ως η επικρατέστερη για να στηθούν οι κάλπες και στην Ελλάδα. Στα σχέδια του «σουλτάνου» περιλαμβάνονται και οι δύο πρώτες Κυριακές του Μαΐου, ενώ απώτατο όριο θεωρείται η 18η Ιουνίου
Υπό αυτό το πρίσμα, συνεργάτες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη δεν κρύβουν την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο το καθεστώς Ερντογάν να επιχειρήσει για λόγους «εσωτερικής κατανάλωσης» την πρόκληση κρίσης στις σχέσεις των δύο χωρών -με τη μορφή ίσως και θερμού επεισοδίου- κατά τη διάρκεια των περίπου 40 έως 60 ημερών που η Ελλάδα θα έχει υπηρεσιακή κυβέρνηση. Ο λόγος γίνεται για το διάστημα το οποίο μεσολαβεί ανάμεσα στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση που θα διενεργηθεί με το σύστημα της απλής αναλογικής και αναμένεται να αποβεί άκαρπη, αφού δεν θα δώσει βιώσιμη κυβερνητική λύση, και την επαναληπτική κάλπη που θα ακολουθήσει περίπου πέντε εβδομάδες αργότερα.
Με δεδομένη, μάλιστα, τη συζήτηση που έχει ανοίξει στην Αγκυρα για επιτάχυνση των τουρκικών εκλογών οι οποίες, υπό κανονικές συνθήκες, είναι προγραμματισμένες να γίνουν τον προσεχή Ιούνιο και θεωρούνται πολύ κρίσιμες, καθώς αφορούν τόσο το αξίωμα του προέδρου που κατέχει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο και τη σύνθεση του Κοινοβουλίου, είναι πολύ πιθανό η σκληρή πολιτική αναμέτρηση ανάμεσα στο ερντογανικό AKP, που κυριαρχεί στο πολιτικό γίγνεσθαι για πάνω από είκοσι χρόνια, και τους πολυπληθείς αντιπάλους του να κορυφωθεί την περίοδο όπου η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα έχει παραδώσει τα ηνία της εξουσίας στην Αθήνα σε υπηρεσιακό σχήμα με επικεφαλής έναν από τους προέδρους των Ανωτάτων Δικαστηρίων.
Διεθνείς αναλυτές με γνώση των εξελίξεων στην Τουρκία επισημαίνουν ότι ειδικά στην κούρσα για την προεδρία ο Ερντογάν, που συμπεριφέρεται όπως οι… σουλτάνοι, «φαίνεται έτοιμος να παίξει όλα τα χαρτιά του για να κερδίσει αυτές τις εκλογές». Σημειώνουν ότι, παρά τα περί του αντιθέτου ευρήματα των δημοσκοπήσεων, η επικράτησή του «δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη». Και αυτό διότι έχει αφενός επιδείξει «πολιτικές ικανότητες» και, αφετέρου, «μπορεί να στήσει την εκλογική μηχανή στα δικά του μέτρα».
Ωστόσο, άλλοι παρατηρητές διαπιστώνουν πως οι δημοτικές εκλογές του 2019 έδειξαν ότι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης, εφόσον ενωθούν, μπορούν να ξεπεράσουν τα προσκόμματα που ορθώνει το αυταρχικό καθεστώς. Στους δήμους της Κωνσταντινούπολης και της Αγκυρας ηγούνται δύο δημοφιλή πρόσωπα, ο Εκρέμ Ιμάμογλου και ο Μανσούρ Γιαβάς που με βάση τις δημοσκοπήσεις μπορούν να επικρατήσουν του Ερντογάν. Τον πρώτο, ο οποίος ανήκει στο κεμαλικό CHP και αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή, το καθεστώς προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον θέσει εκτός μάχης. Τον περασμένο μήνα εκδόθηκε δικαστική απόφαση η οποία ανοίγει τον δρόμο για στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων και, έτσι, θα αποτελέσει ρίσκο να κατέβει με αυτόν η αντιπολίτευση.
Βέβαια και η εκλογή του κ. Ιμάμογλου στη δημαρχία είχε ακυρωθεί (όπως και του… Ερντογάν κατά το παρελθόν), αλλά στην επαναληπτική εκλογή πέτυχε μεγαλύτερη νίκη. Ενώ πρόσφατα χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης διαμαρτυρόμενες για τις μεθοδευμένες διώξεις που υφίσταται. Καλές πιθανότητες εκλογής στην προεδρία έχει και ο δήμαρχος της τουρκικής πρωτεύουσας, αν και επισημαίνεται από αναλυτές ότι το εθνικιστικό παρελθόν του και το γεγονός ότι χρησιμοποιεί πρώην στελέχη του MHP στο προσωπικό του δήμου μπορεί να του στερήσουν κουρδικές ψήφους.
Στο παιχνίδι της προεδρικής κούρσας παραμένει επίσης ο ηγέτης του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος όμως δεν διαθέτει ιδιαίτερα πολιτικά χαρίσματα και είναι εκείνος με το μικρότερο προβάδισμα έναντι του Ερντογάν συγκριτικά με τον Εκρέμογλου και τον Γιαβάς. Το γεγονός, άλλωστε, ότι παρά τις προσπάθειες που κατεβλήθησαν το προηγούμενο διάστημα η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να ενώσει τις δυνάμεις της και να εμφανίσει ένα ισχυρό αντίπαλο δέος απέναντι στον Τούρκο πρόεδρο θεωρείται πλεονέκτημα για τον Ερντογάν, «ο οποίος στους μήνες και τις εβδομάδες που απομένουν θα τα δώσει όλα για την επανεκλογή του». Τα ποσοστά που κατέγραφε στις δημοκοπήσεις του προηγούμενου διαστήματος τον έδειχναν να βρίσκεται στο 41% με αντίπαλο τον Γιαβάς, στο 43% με τον Ιμάμογλου, στο 47% με τον Κιλιτσντάρογλου και στο 49% με τη Μεράλ Ακσενέρ.
Κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα, αν και δεν εκφράζουν δημοσίως προτίμηση για τον πιθανό νικητή που θα βγάλουν οι κάλπες στη γειτονική χώρα («παρά το γεγονός ότι ο Ερντογάν είχε καλέσει τους Ελληνες να καταψηφίσουν τον Μητσοτάκη», όπως θυμίζουν), δηλώνουν ότι δεν έχουν πρόβλημα με την επανεκλογή του σημερινού Τούρκου προέδρου. «Τον ξέρουμε πλέον καλά και παρά τους κατά καιρούς λεονταρισμούς του είναι ο πλέον προβλέψιμος από τους διεκδικητές της τουρκικής ηγεσίας», σχολιάζουν. Παρ’ όλα αυτά επισημαίνουν ότι ακόμα και αν υπάρξει ένταση κατά την ταυτόχρονη προεκλογική περίοδο στις δύο χώρες, «η ισχυρή αποτρεπτική δύναμη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και οι ισχυρές συμμαχίες της χώρας μας με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία δεν αφήνουν περιθώρια για κάτι περισσότερο από τις γνωστές μεγαλοστομίες», που ελπίζεται να τερματιστούν μόλις κλείσει ο διπλός εκλογικός κύκλος.
Tο εκλογικό χρονοδιάγραμμα για την πρώτη και τη δεύτερη Κυριακή
Επικρατέστερος για το αξίωμα του υπηρεσιακού πρωθυπουργού θεωρείται, λόγω σειράς, ο πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννης Σαρμάς, ένας εξαίρετος νομικός με πολύ καλές μεταπτυχιακές σπουδές και στη Δημόσια Οικονομία, καθώς και ευρωπαϊκές περγαμηνές στο αντικείμενό του, αλλά χωρίς πολιτική εμπειρία.
Ο ίδιος ο Ερντογάν επιβεβαίωσε τις προηγούμενες ημέρες ότι θέλει να φέρει νωρίτερα τις εκλογές, χωρίς, ωστόσο, να ορίσει συγκεκριμένη ημερομηνία. «Ο Ερντογάν τις κάνει πιο νωρίς γιατί θεωρεί ότι θα τις κερδίσει, πάντα θέλει προσοχή η Τουρκία σε προεκλογική περίοδο αλλά το πιο λογικό είναι να θέλει κι αυτός “ήρεμα νερά” τουλάχιστον μέχρι τις κάλπες», εκτιμά η Αθήνα.
Στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έχουν δει το φως διάφορα σενάρια για τον χρόνο που εξετάζει το επιτελείο του Ερντογάν και τα οποία σε κάποιον βαθμό ταυτίζονται με τα δικά μας εκλογικά χρονοδιαγράμματα, τα οποία επίσης κινούνται στη σφαίρα της σεναριολογίας, καθώς η μόνη βεβαιότητα που υπάρχει είναι ότι οι κάλπες στη χώρα μας θα στηθούν «από τον Απρίλιο και ύστερα», όπως αποκάλυψε σε συνομιλία με τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα που είχε την 1η του νέου έτους ο κ. Μητσοτάκης και επανέλαβε ο ίδιος τρεις μέρες μετά στην πρώτη προεκλογική σύσκεψη που συγκάλεσε στο Μέγαρο Μαξίμου.
Συγκλίνουσες, ωστόσο, πληροφορίες και εκτιμήσεις για το εκλογικό χρονοδιάγραμμα στο οποίο φαίνεται να προσανατολίζεται το Μέγαρο Μαξίμου αναφέρουν τα εξής:
-Τετάρτη 15 Μαρτίου δημοσιεύεται το Προεδρικό Διάταγμα για τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών.
-Κυριακή (των Βαΐων) 9 Απριλίου, που είναι μια ημερομηνία η οποία ευνοεί τη μετακίνηση των ετεροδημοτών και την παραμονή στη γενέτειρά τους για το επερχόμενο Πάσχα, στήνεται η πρώτη κάλπη.
– Πέμπτη 20 Απριλίου συνέρχεται σε πρώτη συνεδρίαση η Βουλή με τη νέα σύνθεσή της για να ορκιστούν οι βουλευτές και να εκλέξει προεδρείο.
– Το Σάββατο 23 Απριλίου σχηματίζεται υπηρεσιακή κυβέρνηση, καθώς στο μεταξύ έχουν, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, αποβεί άκαρπες οι διερευνητικές εντολές που θα δώσει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας στους αρχηγούς των τριών μεγαλύτερων κομμάτων, όπως και η σύσκεψη με όλους τους αρχηγούς για τη συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης.
– Δευτέρα 25 Απριλίου εκδίδεται Π.Δ. για την εκ νέου διάλυση της Βουλής και την επαναληπτική προσφυγή στις κάλπες.
– Κυριακή 21 Μαΐου, οι Ελληνες ψηφοφόροι καλούμαστε για δεύτερη φορά στις κάλπες, με την ελπίδα ότι το νέο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, με το οποίο θα γίνει η κατανομή των βουλευτικών εδρών στα κόμματα, θα δώσει πλειοψηφία τουλάχιστον 151 βουλευτών στο πρώτο κόμμα για να σχηματίσει κυβέρνηση.
Εφόσον το αποτέλεσμα που θα εξαχθεί από την επαναληπτική εκλογή είναι το προσδοκώμενο από την ηγεσία του κόμματος που θα κόψει πρώτο το νήμα της κάλπης, τότε την επομένη μέρα η υπηρεσιακή κυβέρνηση θα παραδώσει τη σκυτάλη στον νέο πρωθυπουργό, ο οποίος θα λάβει εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης που τις επόμενες μέρες θα λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς, το ελληνικό εκλογικό χρονοδιάγραμμα θα διαρκέσει γύρω στις 70 ημέρες, εκ των οποίων για σχεδόν ενάμιση έως δύο μήνες την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας θα έχει υπηρεσιακή κυβέρνηση. Η ευχή και η ελπίδα της Αθήνας είναι το διάστημα αυτό να έχει κριθεί το εκλογικό παιχνίδι στη γείτονα και οι σχέσεις των δύο χωρών να έχουν αρχίσει να μπαίνουν στα πολυπόθητα «ήρεμα νερά».
Οι ημερομηνίες στην Τουρκία
Σε ό,τι αφορά το εκλογικό ημερολόγιο της γειτονικής χώρας, δημοσιεύματα αναφέρουν ότι η χρονικά πιο κοντινή ημερομηνία που φαίνεται να έχει κυκλώσει ο Ερντογάν είναι η Κυριακή 9η Απριλίου, η οποία εξακολουθεί να είναι και η πιο πιθανή για να στηθεί η πρώτη κάλπη στη δική μας χώρα. Εντός του Απριλίου, η επόμενη πιθανή ημερομηνία για τις τουρκικές εκλογές είναι η τελευταία Κυριακή του μήνα, δηλαδή στις 30 Απριλίου, ενώ αν επιλεγεί ο Μάιος, τότε θεωρούνται πιθανές οι δύο πρώτες Κυριακές, δηλαδή στις 7 και στις 14 του μήνα. Εκτός και αν δεν του «βγουν τα κουκιά» του Τούρκου προέδρου και πάει στο απώτατο χρονικό σημείο που είναι η 18η Ιουνίου.
Το τελευταίο διάστημα ο Ερντογάν επιδεικνύει έντονη κινητικότητα τόσο στο διεθνές πεδίο, όπου κλείνει μέτωπα, με τελευταίο αυτό της πολύχρονης αντιπαράθεσής του με το καθεστώς Ασαντ στη Συρία, και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες όπως η νέα προσπάθειά του να μεσολαβήσει ανάμεσα στη Ρωσία και στην Ουκρανία, όσο και στο εσωτερικό πεδίο, στο οποίο καταφεύγει σε αφειδείς παροχές, όπως τα μέτρα για περισσότερες πρόωρες συνταξιοδοτήσεις αλλά και αυξήσεις μισθών. Το εκλογικό διακύβευμα, άλλωστε, στη γείτονα χώρα η οποία τελεί υπό καθεστώς οξύτατου αυταρχισμού και βιώνει συνθήκες διχασμού άγνωστες για χώρες με δυτικού τύπου κοινοβουλευτικές δημοκρατίες ξεπερνά τα όρια μιας απλής εναλλαγής στους θώκους εξουσίας.
Με τον επίσημο πληθωρισμό να τρέχει κοντά στο… 100%, όπως υπολογίζουν διεθνείς οργανισμοί, οι κινήσεις του Τούρκου προέδρου δεν δείχνουν προς το παρόν να έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα που να διασφαλίζουν την εκλογική του επικράτηση. Ούτε, όμως, διαμορφώνεται κλίμα τέτοιο που να τον θέτει εκτός μάχης. Η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, η οποία έγινε στο τέλος του περασμένου μήνα από την εταιρεία TEAM poll σε ένα μεγάλο δείγμα 5.521 Τούρκων ψηφοφόρων, έδειξε ότι το AKP έχει συγκριτικά με το 2018 απώλειες πάνω από 7 μονάδες, αλλά παραμένει πρώτο με 35,2%, ενώ πτωτικά κινείται το συνεργαζόμενο μαζί του κόμμα των Γκρίζων Λύκων (ΜΗP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί που συγκεντρώνει κοντά στο 8%.
Ανοδικά κινούνται το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) με 27% και το Καλό Κόμμα της Ακσενέρ με 12,6%. Βαρόμετρο όμως για την τελική έκβαση της εκλογικής μάχης θα είναι η τύχη του φιλοκουρδικού HDP, το οποίο κινείται πολύ κοντά στο όριο του 10%, που αποτελεί το κατώφλι για να αποκτήσει κάποια παράταξη στην Τουρκία κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Αν καταφέρει να μπει στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, τότε η πλειοψηφία των ερντογανικών δυνάμεων χάνεται. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί σίγουρο, αφού δεν εξαρτάται τόσο από τις ψήφους που θα λάβει όσο και από τα εμπόδια που θα προβάλει απέναντί του το καθεστώς για να ψαλιδίσει την απήχηση που διαθέτει.
Ηδη αυτές τις ημέρες δεσμεύτηκαν με δικαστική απόφαση οι τραπεζικοί λογαριασμοί του κόμματος και ουδείς γνωρίζει τι θα συμβεί στη συνέχεια. Αλλωστε, ο ηγέτης του, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, βρίσκεται στις φυλακές μαζί με αρκετά ακόμη ηγετικά στελέχη και βουλευτές του HDP.