Η gig οικονομία ήρθε για να μείνει, σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, έχοντας ενισχυθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας covid, όταν η τηλεργασία έγινε κανόνας. Τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν ότι υπάρχουν περίπου 28 εκατ. ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι (σ.σ. απασχολούμενοι σε ψηφιακές πλατφόρμες για την άμεση εξυπηρέτηση πελατών) στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ωστόσο, η παροχή εργασίας από freelancer εργαζόμενους μέσα από διαδικτυακές πλατφόρμες έχει αρκετές «γκρίζες ζώνες» σε επίπεδο προστασίας εργασιακών δικαιωμάτων, με την Κομισιόν να επιχειρεί την τελευταία τριετία τα κράτη – μέλη να υιοθετήσουν έναν ενιαίο κανονισμό λειτουργίας της gig οικονομίας, την ώρα που οι περισσότερες πλατφόρμες που νοικιάζουν τους εργαζόμενους, αντιδρούν. Όπως έγινε γνωστό, σήμερα Παρασκευή (16/2), τα κράτη – μέλη ψηφίζουν για μια προσωρινή συμφωνία. Όλες οι προηγούμενες προσπάθειες για να μπουν ενιαίοι ευρωπαϊκοί κανόνες ρύθμισης του τομέα έπεσαν στο κενό.
Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται στην gig οικονομία, βρίσκονται αντιμέτωποι με μειονεκτήματα όπως ασταθές εισόδημα, έλλειψη ασφάλειας και παροχών, σε συνδυασμό με ένα ασαφές -τις περισσότερες φορές- εργατικό καθεστώς. «Η αβεβαιότητα είναι ο κανόνας για τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους» δηλώνει απασχολούμενος σε διαδικτυακή πλατφόρμα παροχής υπηρεσιών delivery. Χαρακτηριστικά παραδείγματα gig workers είναι οι οδηγοί ταξί (Uber), οι εργαζόμενοι στο delivery (Wolt, efood) και στις ταχυμεταφορές, όπως και οι freelancers προγραμματιστές αλλά και οι διαχειριστές κατοικιών βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb), καθώς και οι εργαζόμενοι στον Τουρισμό. Η πλειονότητα των εργαζομένων αυτών απασχολούνται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, μικρότερης του έτους, οι οποίες ανανεώνονται κάθε φορά.
Ο αγώνας της Κομισιόν για τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους και τα δικαιώματά τους
Η πρώτη φορά που η Κομισιόν επιχείρησε να ρυθμίσει το πλαίσιο λειτουργίας της gig οικονομίας ήταν το 2021. Το προτεινόμενο σχέδιο εκτιμάται ότι θα κόστιζε στον τομέα έως και 4,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, ωστόσο θα «θωράκιζε» τα εργασιακά δικαιώματα των ενοικιαζόμενων εργαζομένων. Μεταξύ άλλων, θέτει περιορισμούς στις απολύσεις από τις διαδικτυακές πλατφόρμες.
Ήδη, πάντως, χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία και η Ελλάδα έχουν επιχειρήσει να ρυθμίσουν μόνες τους την gig οικονομία, προωθώντας ρυθμίσεις για τα δικαιώματα των ενοικιαζόμενων εργαζομένων.
Αντιδρούν οι πλατφόρμες ενοικίασης εργαζομένων
Ο Νίκολας Σμιντ, Ευρωπαίος Επίτροπος για την Απασχόληση και τα Κοινωνικά Δικαιώματα, ανέφερε σε πρόσφατή δήλωσή του ότι όσοι αντιδρούν στην προσπάθεια ρύθμισης της gig οικονομίας, επιδιώκουν να διατηρήσουν το status quo, υπονομεύοντας την προστασία των εργαζομένων. Ανάλυση της Κομισιόν του 2021 ανέφερε ότι περίπου 5,5 εκατ. εργαζόμενοι από τα περίπου 28 εκατ. που απασχολούνται μέσα από τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας στην ΕΕ, έχουν ταξινομηθεί λανθασμένα ως αυτοαπασχολούμενοι, με αποτέλεσμα να χάνουν εργασιακά δικαιώματα.
«Δεν είμαι πραγματικά σίγουρος για ποιο λόγο έχει φτιαχτεί η νομοθεσία ή γιατί υπάρχει, επειδή ουσιαστικά λέει ότι οι χώρες μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν» σχολίασε σε δηλώσεις του στο Bloomberg ο CEO της γερμανικής Delivery Hero SΕ, Niklas Oestberg. «Είναι ο χαμηλότερος κοινός παρονομαστής που θα μπορούσε ίσως να εγγυηθεί ένα ελάχιστο επίπεδο δικαιωμάτων» απάντησε ο Ludovic Voet, γραμματέας της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων.
Τι είναι οι gig workers
Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, gig workers είναι εργαζόμενοι με βραχυπρόθεσμες ανεξάρτητες συμβάσεις απασχόλησης μέσω ψηφιακών πλατφόρμων. Ο κλάδος της οικονομίας που καλύπτουν ονομάζεται gig οικονομία, τα χαρακτηριστικά της οποίας είναι:
- Ευελιξία: Οι gig workers έχουν την ελευθερία να επιλέγουν πότε και πόσο θα εργαστούν.
- Ποικιλία: Οι εργαζόμενοι στην gig οικονομία μπορούν να εργαστούν σε διαφορετικά projects για διαφορετικούς πελάτες.
- Αυτοαπασχόληση: Οι εργαζόμενοι είναι υπεύθυνοι για τη δική τους φορολογία και ασφάλιση.
Εφόσον τα κράτη – μέλη ψηφίσουν την Παρασκευή υπέρ της ρύθμισης, σειρά παίρνει το Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο θα κληθεί να ανάψει το «πράσινο» φως για να μπουν ενιαίοι κανόνες στην gig οικονομία, οι οποίοι θα ενισχύσουν τα δικαιώματα των gig workers.