Γράφει ο Δημήτρης Μαχαιρίδης
Dimitri.machairidis@gmail.com
Ποτέ μέχρι σήμερα γερμανικές εκλογές δεν είχαν τόσο ενδιαφέρον, όπως η αναμέτρηση της περασμένης Κυριακής.
[pullquote style=»border-left»]Από την εποχή του Konrad Adenauer, ο οποίος το 1957 κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία, δεν κατάφερε ποτέ υποψήφιος καγκελάριος να πετύχει τόσο καλό εκλογικό αποτέλεσμα, όπως η Άγκελα Μέρκελ την προηγούμενη Κυριακή. Χριστιανοδημοκράτες (CDU) και Χριστιανοκοικωνιστές της Βαυαρίας (CSU) κέρδισαν αθροιστικά 41,5%. Μια λεπτομέρεια που όλοι εκτός Γερμανίας αγνοούν είναι ότι εκτός από τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Σοσιαλδημοκράτες, τα υπόλοιπα μικρότερα κόμματα, γνωρίζοντας τα ποσοστά τους, δεν κατεβάζουν υποψήφιους καγκελαρίους, αλλά διαγκωνίζονται για να ανεβάσουν τα ποσοστά τους και να παίξουν τον ρόλο ρυθμιστή στην κυβέρνηση συνεργασίας.
Η Άγκελα Μέρκελ περπάτησε άνετα μια προεκλογική περίοδο, η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά με την επίσκεψή της πέρσι στην Αθήνα, πάνω σε ένα δρόμο που της τον έστρωσαν οι αντίπαλοί της. Και ενώ η Μέρκελ ανέβαζε τα ποσοστά της, τα ποσοστά των αντιπάλων σταδιακά βυθιζόταν.[/pullquote]
[space size=»8″]Έλλειψη ιδεολογικής πλατφόρμας των κομμάτων και προσωπική γοητεία
Kύρια αιτία αυτής της αντίστροφης πορείας ήταν η έλλειψη ιδεολογικής προεκλογικής διαπάλης, την οποία έχει αντικαταστήσει εδώ και καιρό η αλληλοσύγκρουση της προσωπικότητας των αντιπάλων. Αυτή η ιδεολογική πενία, που κατατρέχει όλα τα ευρωπαϊκά κόμματα όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, φάνηκε πιο έντονη αυτή την φορά στην Γερμανία σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μεσούσης της σκληρής κρίσης της ευρωπαϊκής οικονομίας, εντός και εκτός ευρωζώνης, η μη ανανέωση της ιδεολογικής πλατφόρμας των ευρωπαϊκών κομμάτων, δείχνει το βάλτωμα στο οποίο βρίσκεται η ευρωπαϊκή κοινωνία, σε αντίθεση με την ομογάλακτη της αμερικανική. Στις ΗΠΑ η πλατφόρμα του Δημοκρατικού Κόμματος, πάνω στην οποία εξελέγη ο Μπαράκ Ομπάμα, ώθησε τις εξελίξεις σε πολλαπλούς κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα ιδιαίτερα τα κεντροαριστερής κατεύθυνσης κόμματα στην Ευρώπη δεν έχουν καταφέρει να επωφεληθούν και να εμπλουτίσουν την ατζέντα τους παρακολουθώντας τις αλλαγές που επιφέρει η προεδρική θητεία Ομπάμα στην αμερικανική κοινωνία.
Κατά συνέπεια, μέσα στην ευρωπαϊκή έρημο ιδεολογικών επιχειρημάτων, προτάσεων και λύσεων, η μισητή για πολλούς εκτός Γερμανίας Ευρωπαίους Άγκελα Μέρκελ αναδεικνυόταν για τους εντός Γερμανίας ως η πιο γοητευτική προσωπικότητα για τον θώκο της καγκελαρίας. Δεν επρόκειτο για νίκη του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, το οποίο τα τελευταία χρόνια χάνει το ένα μετά το άλλο κρατίδιο της ομοσπονδίας. Ήταν προσωπική νίκη της Άγκελα Μέρκελ, που ούτε πύρρειος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, ούτε αμελητέα. Η νίκη της αυτή, τρίτη κατά σειρά μετά από δύο συνεχείς κυβερνητικές θητείες, υποχρεώνει τα αντίπαλα κόμματα σε βαθιές ανακατατάξεις προκειμένου να μην συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο.[space size=»8″]
Ανακατατάξεις στα γερμανικά κόμματα
Καταρχήν, ο μέχρι προχθές κυβερνητικός εταίρος της Μέρκελ, το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (FDP), υπέστη μια τεράστια ήττα, για την οποία μεγάλη ευθύνη έχει ο αρχηγός του κόμματος Philipp Rösler. Το FDP συγκέντρωσε μόλις 4,8% των ψήφων και έμεινε εκτός ομοσπονδιακής βουλής. Ο Philipp Rösler μέσα σε ελάχιστο χρόνο, αφότου ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος, κατάφερε να γίνει αντιπαθής σε μεγάλη μερίδα του γερμανικού λαού, εξαιτίας μιας ιδιότυπης υπεροψίας που ανέπτυξε προς κάθε κατεύθυνση και ιδιαίτερα μπροστά στον τηλεοπτικό φακό. Τώρα το Φιλελεύθερο Κόμμα της Γερμανίας, ρυθμιστής της γερμανικής πολιτικής σκηνής επί δεκαετίες, κινδυνεύει με εξαφάνιση από τον πολιτικό χάρτη.
Έπειτα ο υποψήφιος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SDP) Peer Steinbruck αντανακλούσε ανά πάσα στιγμή την ιδεολογική κρίση και τις έριδες των φατριών που ενδημούν επί χρόνια στο ιστορικότερο κόμμα της σημερινής Γερμανίας. Δεν ανέτρεψε την καθίζηση των Σοσιαλδημοκρατών που συγκέντρωσαν μόλις 25,7% των ψήφων. Ο Peer Steinbruck ελάχιστα χαρισματικός, δεν κατάφερε όχι μόνο να γίνει ελκυστικός στους ψηφοφόρους, αλλά ούτε και να αποφύγει γκάφες και λάθη, που έτρεχαν εκ των υστέρων να συμμαζεύουν οι συνεργάτες του. Τώρα πλέον, η Μέρκελ, με μόνο δύο έδρες απόσταση από την αυτοδυναμία, επιβάλλει μακροπρόθεσμα την πολιτική λιτότητας στην Γερμανία και όχι μόνο. Αντίθετα, το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα δείχνει να σύρεται προς μια κυβερνητική συνεργασία, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία για το μέλλον του κόμματος, γιατί η Μέρκελ θα ζητά διαρκώς την συγκατάθεση των σοσιαλδημοκρατών για περαιτέρω δημοσιονομικά μέτρα.
Το άνευρο αρχηγικό δίδυμο Claudia Roth και Cem Ozdemir στο κόμμα των Πρασίνων (GRÜNE) που στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας σχεδίαζαν να υπερκεράσουν τους Σοσιαλδημοκράτες, είδαν τα ποσοστά τους να μειώνονται δραματικά και να καταλήγουν τέταρτοι, με ποσοστό 8,4%. Οι αντιφάσεις στις λύσεις που προτείνουν, όπως στην πυρηνική ενέργεια -όπου το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων θεωρείται πλέον από τους καταναλωτές αιτία ανόδου των τιμών ρεύματος στη Γερμανία- είχαν αρχίσει εδώ και καιρό να ηχούν αρνητικά στα αυτιά των ψηφοφόρων. Η αναθεώρηση της ατζέντας τους είναι πλέον αναγκαία, προκειμένου να μην μεταβληθούν σε ένα κόμμα που πηγαίνει καλά σε επίπεδο κρατιδίων αλλά κινείται περιθωριακά σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Επιπλέον στην παρούσα φάση το ειδικό βάρος που είχαν οι Τουρκογερμανοί ψηφοφόροι δείχνει να υποχωρεί καθώς ο Cem Ozdemir δεν ήταν ελκυστικός ούτε και για τους ομοεθνείς του.
Η Linke, το κόμμα που προήλθε αρχικά από την συνένωση των απομειναριών του πρώην Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας κατάφερε να φτάσει στην τρίτη θέση (8,6%), ξεπερνώντας τους Πράσινους και να αποδείξει ότι τώρα πλέον έχει φυτρώσει σε όλη την Γερμανία, ακόμη και στην καπιταλιστική πρώην Δυτική Γερμανία. Η Linke μέσα σε μια δεκαετία κατόρθωσε να στιλβώσει την αρχικά άκαμπτη, παλαιομοδίτικη εικόνα της, να τσιμπήσει ψηφοφόρους από τους Πράσινους και τους Σοσιαλδημοκράτες και να φλερτάρει με ανοδική πορεία στα επόμενα χρόνια.
Η μεγαλύτερη έκπληξη, αγκάθι για τα επόμενα σχέδια των Χριστιανοδημοκρατών, είναι η Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD), το κόμμα που δημιουργήθηκε μόλις πριν από μερικούς μήνες με ένα και μοναδικό στόχο την έξοδο της Γερμανίας από την ευρωζώνη. Φαντάζει παράξενο, αλλά στη χώρα που ωφελήθηκε τα μάλα από την κρίση στην ευρωζώνη, το κόμμα που εχθρεύεται το ευρώ συγκέντρωσε ποσοστό 4,7%.[space size=»8″]
Γερμανικές εκλογές και ενωμένη Ευρώπη
Η επιτυχία αυτών των δύο κομμάτων, της Linke και της AfD, προσπερνά τις συζητήσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, στις οποίες η Άγκελα Μέρκελ κρατά και το μαχαίρι και την πίτα. Η επιτυχία τους αυτή τους ανοίγει το δρόμο κατευθείαν για τις εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου για την ανανέωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι δύο τζούνιορ της γερμανικής πολιτικής σκηνής το ίδιο βράδυ ξεκίνησαν το σπριντάρισμα για τον Ιούνιο του 2014, χωρίς τα βαρίδια Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών με τις διαπραγματεύσεις για την κυβέρνηση συνεργασίας, ούτε τον πονοκέφαλο Φιλελεύθερων και Πρασίνων για την αποτυχία τους.
Οι ευρωεκλογές, λοιπόν, που είχαν καταντήσει συνώνυμες της αδιαφορίας των ευρωπαίων ψηφοφόρων, τώρα φαντάζουν ως το πεδίο μάχης στο οποίο τα κόμματα της Γερμανίας, θα λύσουν τις διαφορές τους, που αυτή την φορά παραγκωνίστηκαν από την παρουσία της Άγκελα Μέρκελ. Και δυστυχώς για την Μέρκελ, η βαρύτητα της στις ευρωεκλογές θα είναι μικρότερη από ότι στις γερμανικές εκλογές της περασμένης Κυριακής.
Αναπάντεχα η συμμετοχή των ψηφοφόρων στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2014 αναμένεται υψηλή και όχι μόνο στη Γερμανία.
Αντίστοιχα, δεν αποκλείεται στις ευρωεκλογές μεγαλύτερη συμμετοχή από τα ειωθότα και σκληρότερη αντιπαράθεση και σε άλλες χώρες με βαρύνουσα σημασία, όπως στην Μεγάλη Βρετανία και στην Γαλλία.
Το δίδαγμα, λοιπόν, που αντλεί η μητέρα της Γερμανίας και μητριά της Ευρώπης Άνγκελα Μέρκελ είναι ότι χωρίς η ίδια να το αντιληφθεί, αντί να αφήσει ως κληρονομιά της στην Ευρώπη την δημοσιονομική λιτότητα, κινδυνεύει να της χαρίσει μεγαλύτερη σύγκλιση και ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η πολιτική ήταν πάντα το παιχνίδι της μεγάλης ειρωνείας, από το οποίο ούτε η περιχαρής από την περασμένη Κυριακή Άγκελα Μέρκελ θα ξέφευγε.