Σχεδόν κάθε εβδομάδα ο κόσμος κάνει ένα ακόμα βήμα προς την Tεχνητή υπερ-Nοημοσύνη. Τα πιο ισχυρά μοντέλα Tεχνητής Nοημοσύνης μπορούν να εκτελέσουν μια σειρά από εργασίες, από τη συγγραφή λεπτομερών αναφορών μέχρι τη δημιουργία βίντεο κατά παραγγελία. Οι παραισθήσεις γίνονται όλο και λιγότερο πρόβλημα.
Έτσι, δεν είναι περίεργο που τόσοι πολλοί άνθρωποι ανησυχούν ότι σύντομα θα αποτελούν πλεόνασμα στην εργασία τους. Νωρίτερα φέτος, οι παγκόσμιες αναζητήσεις στο Google για την «ανεργία λόγω Tεχνητής Nοημοσύνης» έφθασαν στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Σε πόλεις όπως το Λονδίνο και το Σαν Φρανσίσκο, η ερώτηση «Πόσος καιρός υπολογίζετε ότι σας απομένει;» αποτελεί κοινό θέμα συζήτησης. Αλλά, από την εμφάνιση του ChatGPT έχει μείνει κανένας άνεργος;
Πολλοί ειδήμονες ισχυρίζονται πως ναι. Πολλοί επισημαίνουν μια πρόσφατη εργασία των Carl Benedikt Frey και Pedro Llanos-Paredes, αμφότεροι από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η οποία υποδηλώνει μια σχέση μεταξύ της αυτοματοποίησης και της μειωμένης ζήτησης για μεταφραστές. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα επίσημα αμερικανικά στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των ατόμων που απασχολούνται στη διερμηνεία, τη μετάφραση και συναφή επαγγέλματα είναι κατά 7% υψηλότερος απ’ ό,τι έναν χρόνο πριν. Άλλοι επισημαίνουν την Klarna, την εταιρεία fintech, η οποία τόσο καιρό κόμπαζε ότι χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να αυτοματοποιήσει την εξυπηρέτηση πελατών. Πλέον η εταιρεία υπαναχωρεί από τις αρχικές θέσεις της. «Πάντα θα υπάρχει ένας άνθρωπος αν θέλετε», διαβεβαίωσε πρόσφατα ο Sebastian Siemiatkowski, ο διευθύνων σύμβουλός της εταιρείας.
Άλλοι εξακολουθούν να εξετάζουν τα μακροοικονομικά δεδομένα για ενδείξεις αποκάλυψης στην εργασία λόγω της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ένα δημοφιλές μέτρο είναι ο λόγος του ποσοστού ανεργίας μεταξύ των πρόσφατων αποφοίτων κολεγίου και του συνολικού αμερικανικού μέσου όρου. Οι νέοι πτυχιούχοι είναι πλέον πιο πιθανό να είναι άνεργοι από τον μέσο εργαζόμενο (βλ. διάγραμμα 1). Η εξήγηση είναι ότι συνήθως κάνουν δουλειές σε κλάδους έντασης γνώσης που δεν χρειάζονται εμπειρία -δουλειές ασκούμενου, ας πούμε, ή δημιουργίας διαφανειών σε μια εταιρεία συμβούλων διαχείρισης. Είναι ακριβώς αυτό το είδος εργασίας που η ΤΝ μπορεί να κάνει καλά. Μπορεί λοιπόν η Τεχνητή Νοημοσύνη εξαλείψει αυτές τις θέσεις εργασίας;
Λοιπόν, όχι. Τα δεδομένα απλά δεν ταιριάζουν με κανέναν πιθανό μηχανισμό. Η «σχετική ανεργία» των νέων αποφοίτων άρχισε να αυξάνεται το 2009, πολύ πριν εμφανιστεί η δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ το πραγματικό ποσοστό ανεργίας τους, γύρω στο 4%, παραμένει χαμηλό.
Επιστρέφοντας σε ένα μέτρο σύγκρισης που εισαγάγαμε το 2023, εξετάζουμε τα αμερικανικά δεδομένα για την απασχόληση ανά επάγγελμα, ξεχωρίζοντας το είδος των εργαζομένων που συχνά πιστεύεται ότι είναι ευάλωτοι στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Πρόκειται για υπαλλήλους γραφείου, δηλαδή εκείνους που εργάζονται στο back-office, στις χρηματοοικονομικές πράξεις, τις πωλήσεις και πολλά άλλα. Εδώ υπάρχει ένα παρόμοιο μοτίβο: δεν βρίσκουμε καμία ένδειξη για χτύπημα από την ΤΝ (βλ. διάγραμμα 2). Το αντίθετο μάλιστα. Κατά το τελευταίο έτος το μερίδιο της απασχόλησης σε θέσεις εργασίας γραφείου, αν και οριακά, αυξήθηκε.
Σε όλους τους τομείς, η αμερικανική ανεργία παραμένει χαμηλή, στο 4,2%. Η αύξηση των μισθών εξακολουθεί να είναι αρκετά ισχυρή, γεγονός που είναι δύσκολο να συνδυαστεί με την ιδέα ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη προκαλεί μείωση της ζήτησης εργασίας. Οι τάσεις εκτός Αμερικής δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Η αύξηση των αποδοχών στη Βρετανία, τη ζώνη του ευρώ και την Ιαπωνία είναι ισχυρή. Το 2024 το ποσοστό απασχόλησης στη λέσχη των πλούσιων χωρών του ΟΟΣΑ, το οποίο περιγράφει το ποσοστό των ατόμων σε ηλικία εργασίας που έχουν πραγματικά δουλειά, θα φτάσει σε υψηλό όλων των εποχών.
Υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές εξηγήσεις γι’ αυτές τις τάσεις. Η πρώτη είναι ότι, παρά τις ατελείωτες ανακοινώσεις για το πώς οι εταιρείες εισάγουν την ΤΝ σε κάθε πτυχή των δραστηριοτήτων τους, ελάχιστοι χρησιμοποιούν την ΤΝ για σοβαρή εργασία. Μια επίσημη μέτρηση δείχνει ότι, για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, τη χρησιμοποιούν λιγότερο από το 10% των αμερικανικών επιχειρήσεων. Το δεύτερο είναι ότι ακόμα και όταν οι εταιρείες υιοθετούν την ΤΝ, δεν αφήνουν τους ανθρώπους τους να φύγουν. Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί απλώς, αντί να τους καταστήσει περιττούς, να βοηθήσει τους εργαζόμενους να κάνουν τη δουλειά τους γρηγορότερα. Όποια κι αν είναι η εξήγηση, προς το παρόν, τουλάχιστον, ο πανικός είναι αβάσιμος.