“Eκτη εκδήλωση με θέμα την πορνογραφία.
Παραδοσιακά, η πορνογραφία εκλαμβανόταν ως κάτι ‘προβληματικό’, κάτι που ασκούσε συγκεκριμένες επιδράσεις στην ανθρώπινη συμπεριφορά – είτε επρόκειτο για ανηλίκους (π.χ. διαφθορά των ηθών, έκθεση σε ακατάλληλα πρότυπα συμπεριφοράς, με συνακόλουθη υιοθέτηση αυτών των προτύπων), είτε για γυναίκες (π.χ. αντικειμενοποίηση της γυναικείας υπόστασης και σώματος, καλλιέργεια υποτελούς σεξουαλικής συμπεριφοράς), είτε για άνδρες (π.χ. προώθηση βίας και εξευτελισμού των γυναικών). Μέχρι πριν από κάποια χρόνια, λοιπόν, οποιαδήποτε έρευνα σχετική με την πορνογραφία, έθετε ερωτήματα τύπου ‘πόσο βλαβερό’ είναι το πορνογραφικό περιεχόμενο (ιδιαίτερα για τα παιδιά).
Όμως, η κατασκευή της σεξουαλικότητας και των αναπαραστάσεων μεσοποιημένου σεξ αποτελούν εδώ και δεκαπέντε περίπου χρόνια αντικείμενο ενδιαφέροντος των σπουδών πορνογραφίας (Porn studies), ενός θεωρητικού ρεύματος στο πλαίσιο των πολιτισμικών σπουδών.
Η διαθεσιμότητα σεξουαλικού περιεχόμενου σε παραδοσιακά Μέσα και το διαδίκτυο και η ανάπτυξη και διεύρυνση διαφορετικών τύπων σεξουαλικής κουλτούρας αποτελεί πλέον διεθνώς αντικείμενο ερευνητικού ενδιαφέροντος. Θεωρητικά, οι ερευνητές του πεδίου μελετούν το φαινόμενο μέσα σ’ ένα πλαίσιο ‘εκδημοκρατισμού’ της επιθυμίας (democratizing desire, McNair, 2002) καθώς και της ευρύτερης εξοικείωσης με διαφορετικούς τύπους σεξουαλικής πρακτικής και κουλτούρας (Attwood, 2009). Το φαινόμενο της διεύρυνσης του σεξουαλικού γούστου (Attwood, 2002) και η σχέση του με την ολοένα και αυξανόμενη αγορά σεξουαλικού περιεχομένου διαφορετικών τύπων στο διαδίκτυο (Attwood, 2010) αποτελούν τους κύριους θεωρητικούς άξονες μέσα στα όρια των οποίων οι ερευνητές των πολιτισμικών σπουδών μελετούν τα ακροατήρια και το διαθέσιμο περιεχόμενο.
Εκτός από μεμονωμένες, μικρής κλίμακας μελέτες, μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί δυο προγράμματα ευρείας κλίμακας με στόχο τη μελέτη της κατανάλωσης και παραγωγής πορνογραφικού υλικού, καθώς και τη μελέτη και παρατήρηση διαφορετικών τύπων σεξουαλικής κουλτούρας: Η κυβέρνηση της Αυστραλίας χρηματοδότησε το 2008 τη χαρτογράφηση του κοινού των προϊόντων πορνογραφικού υλικού καθώς και τη διαθέσιμη παραγωγή από τους Alan Mckee, Catharine Lumby και Katherine Albury (The Porn Report, 2008). Αντίστοιχα, οι Feona Attwood, Martin Barker και Clarissa Smith επεξεργάζονται τα ευρήματα που προέκυψαν από αντίστοιχη, ευρείας κλίμακας έρευνα που επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις σεξουαλικές κουλτούρες και κυρίαρχες τάσεις στη χρήση πορνογραφικού υλικού στο Ηνωμένο Βασίλειο (Pornography Research Online, 2011 http://pornresearch.org/). Η περίπτωση της Ελλάδας αποτελεί διεθνώς την τρίτη ερευνητική πρωτοβουλία στη λογική της μελέτης ακροατηρίων:
Θέλοντας να αποστασιοποιηθούμε από τις συνηθισμένες ηθικολογικές, πατερναλιστικές και αυταρχικές αναγνώσεις της πορνογραφίας από κάθε είδους ειδικούς και θεωρητικούς για λογαριασμό των χρηστών της, στραφήκαμε στο ίδιο το κοινό προκειμένου να νοηματοδοτήσουμε τις πορνογραφικές πρακτικές των μελών του. Καταρχήν, λοιπόν, σκοπός του Greek Porn Project είναι η χαρτογράφηση των ακροατηρίων πορνογραφικού περιεχομένου στη χώρα μας. Ακολουθεί η ανάλυση της διαθέσιμης παραγωγής κατά τις δεκαετίες 1970-1990 και από το 2000 έως σήμερα, και, τέλος, η προσέγγιση των εργαζόμενων στη βιομηχανία της πορνογραφίας. Ειδικά το τρίτο μέρος του ερευνητικού προγράμματος έχει πραγματοποιηθεί μόνο από την ελληνική ομάδα, όχι μόνο όσον αφορά τη φύση των δεδομένων (συνεντεύξεις με όσους απασχολούνται στην τοπική και ευρωπαϊκή βιομηχανία) αλλά και τη θεωρητική προσέγγιση που πλαισιώνει τα δεδομένα. Μέχρι σήμερα, οι ιστορίες των εργαζόμενων στη βιομηχανία έχουν συζητηθεί στα πλαίσια ψυχολογικών, ψυχαναλυτικών ή (ριζοσπαστικών) φεμινιστικών προσεγγίσεων και σε ιδιαίτερα περιορισμένη κλίμακα. Η δική μας προσέγγιση συνιστά μια από τις λίγες φορές που ερευνητές του πεδίου μελετούν τα δεδομένα ως αφηγήσεις που αντανακλούν την κατασκευή και διαχείριση των ταυτοτήτων των συμμετεχόντων, καθώς και την κατασκευή της σεξουαλικότητας ως αυτο-ρυθμιστικού μηχανισμού του κοινωνικού όντος (Plummer, 1990; Foucault, 1990 [1984]).
Στη θεματική συνεδρία της 16ης Απριλίου παρουσιάζουμε τα πρώτα ευρήματα από τις τρεις φάσεις του προγράμματος: η πρώτη εισήγηση προσφέρει μια εικόνα από τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της ελληνικής βιομηχανίας ενήλικου κινηματογράφου και στοιχεία για το πως αντιλαμβάνονται την κατασκευή της σεξουαλικότητας και του μεσοποιημένου σεξ, αλλά και των ακροατηρίων του, ηθοποιοί και σκηνοθέτες. Ακολουθούν τα δεδομένα από την ανάλυση του διαθέσιμου σεξουαλικού περιεχομένου στην Ελλάδα κατά τις δεκαετιές 1970 -1990 και 2000- σήμερα. Κλείνουμε με την έρευνα ακροατηρίου που πραγματοποιήσαμε με σκοπό να καταγράψουμε ποιοτικά και ποσοτικά τις εμπειρίες, το προφίλ και τις σκέψεις των ακροατηρίων σεξουαλικού περιεχομένου στην Ελλάδα, έτσι ώστε να αποκτήσουμε μια πρώτη εικόνα για τις κυρίαρχες σεξουαλικές κουλτούρες και τάσεις στη χώρα μας.
Τη συνεδρία θα συντονίσει η Λίζα Τσαλίκη, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Για το θέμα θα μιλήσουν οι:
Λίζα Τσαλίκη Η βιομηχανία ανοίγει τα χαρτιά της: ιστορίες από τους πρωταγωνιστές του ενήλικου κινηματογράφου
Σταμάτης Πουλακιδάκος MSc in New Media, Information and Society, LSE – Υποψήφιος διδάκτορας ΕΜΜΕ συνοδευόμενος από τους: Πωλίνα Χριστοδήμου, Ιωσήφ Χαλαβαζή, και Στέργιο Πουλερέ, φοιτητές του ΕΜΜΕ και μέλη της ερευνητικής ομάδας του Greek Porn Project
Ταινίες του ελληνικού ενήλικου κινηματογράφου Τότε και Τώρα: ανάλυση περιεχομένου
Δέσποινα Χρονάκη Μεταπτυχιακή απόφοιτη ΕΜΜΕ και υποψήφια διδάκτορας Loughborough University, UK
Τα ακροατήρια του ενήλικου κινηματογράφου: χαρτογράφηση των διαφορετικών τύπων σεξουαλικής κουλτούρας και πρακτικής.
Που: Κεντρικό Κτίριο Πανεπιστημίου Αθηνών – Aμφιθέατρο «Άλκης Αργυριάδης»
Τι: «The Greek Porn Project»
Πληροφορίες: 2103689413
Γιατί: Το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Εφηρμοσμένης Επικοινωνίας και το Τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργανώνουν για όγδοη χρονιά τη σειρά διαλέξεων «Ζητήματα Επικοινωνίας».