Τα καθοριστικά διλήμματα των επόμενων εθνικών εκλογών που θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής έχουν τεθεί από το 2021 στην Έκθεση Θεσσαλονίκης όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξέπεμψε το «σήμα» αυτοδυναμία ή νέες εκλογές και ο Αλέξης Τσίπρας το δικό του: προοδευτική διακυβέρνηση ή «εκλογικές περιπέτειες και εκβιασμοί»…
Πέντε μήνες πριν λοιπόν, και παρά τη διαβεβαίωση του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, οι δυο αντίπαλοι φανέρωσαν επί της ουσίας την προεκλογική τους ατζέντα … σε βάθος χρόνου, προϊδεάζοντας για τη σφοδρή εκλογική σύγκρουση και τις απρόβλεπτες διαστάσεις που κρύβουν οι επόμενες κάλπες, όποτε και αν τελικώς στηθούν.
Τα επίδικα ζητήματα είναι: Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη η υπέρβαση του «εμποδίου» της απλής αναλογικής, κάτι που για τον ίδιο συνιστά προϋπόθεση προκειμένου η χώρα να μην περιέλθει σε ακυβερνησία ώστε να ολοκληρώσει το μεταρρυθμιστικό του σχέδιο με ορίζοντα δεκαετίας, ενώ για τον Αλέξη Τσίπρα η απλή αναλογική αποτελεί το «όχημα» για την επίτευξη κυβέρνησης συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου πρώτον, να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα διακυβέρνησης της χώρας κόντρα στην ατζέντα του Κυριάκου Μητσοτάκη και δεύτερον να κερδίσει πόντους για να συνεχίσει να κάνει παιχνίδι στον χώρο της λεγόμενης Κεντροαριστεράς.
Ωστόσο, πέραν των πολιτικών προσδοκιών υπάρχει η πραγματικότητα των αριθμών, που στην περίπτωση των επόμενων εκλογών κρύβει μια σύνθετη σπαζοκεφαλιά με απρόοπτα αλλά και προβλέψιμες παραμέτρους από τις οποίες μπορούν να εξαχθούν προκαταβολικά κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα, όπως ότι από όλες τις δημοσκοπήσεις αυτό που συνάγεται είναι ότι δεν προκύπτει αυτοδυναμία.
Άπιαστο όνειρο η αυτοδυναμία
Καθοριστικός παράγοντας παραμένει και με την απλή αναλογική το ποσοστό που θα συγκεντρώσουν τα κόμματα που δεν θα περάσουν το κατώφλι του 3% για την είσοδό τους στη βουλή. Στις εκλογές του Ιουλίου 2019 το αθροιστικό ποσοστό τους ήταν 8,07% και η ΝΔ κατέκτησε την αυτοδυναμία με ποσοστό 39,85%. Με το ίδιο ποσοστό των εκτός βουλής κομμάτων η ΝΔ θα χρειαζόταν σε εκλογές με απλή αναλογική ποσοστό 46,27% (!) για να κατακτήσει την αυτοδυναμία.
Συμπέρασμα: με την απλή αναλογική δεν θα έχουμε αυτοδυναμία, όποιο και να είναι το πρώτο κόμμα. Για αυτό και ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιδιώκει χωρίς περιστροφές «να τελειώνει» με την απλή αναλογική και να πάει σε δεύτερες εκλογές ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο διασφαλίζοντας «συνθήκες κυβερνησιμότητας και όχι ακυβερνησίας».
Αδύνατη η συγκρότηση «προοδευτικής κυβέρνησης»
Στον αντίποδα ο Αλέξης Τσίπρας βλέπει ως μοναδική ευκαιρία τη μη επίτευξη αυτοδυναμίας ώστε να προκύψει μια «προοδευτική κυβέρνηση συνεργασίας» με τον ίδιο πρωθυπουργό, δηλώνοντας ότι ακόμα και με μία ψήφο διαφορά να βρεθεί πρώτο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ, θα λάβει τη διερευνητική εντολή και θα επιδιώξει την κυβερνητική σύμπραξη με τα προοδευτικά και αριστερά κόμματα της αντιπολίτευσης.
Το «προσκλητήριο» απευθύνεται στο ΚΙΝΑΛ (αποκλείεται να ανταποκριθεί, κυρίως τώρα που ο Ανδρουλάκης μπήκε ορμητικά στη συζήτηση για την Κεντροαριστερά και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί και να κατοχυρώσει μια θέση στον χώρο), στο ΚΚΕ (δεν υπάρχει ούτε μία στο εκατομμύριο πιθανότητα να αποδεχθεί) και στο MέΡΑ 25 – ακόμα και να δεχθεί ο Βαρουφάκης, τα … κουκιά δεν βγαίνουν.
Συμπέρασμα: Το σύστημα της απλής αναλογικής που έφερε ο Αλέξης Τσίπρας δεν τον βοηθάει να κερδίσει εκ νέου την εξουσία και του δημιουργεί πρόβλημα στο κόμμα του αφού όπως είναι αυτονόητο η χώρα θα πάει σε δεύτερες εκλογές, οι οποίες θα γίνουν με το σύστημα της ελαφρώς ενισχυμένης αναλογικής που εισήγαγε η κυβέρνηση Μητσοτάκη και που δίνει μπόνους εδρών, ανάλογα με τις εκλογικές επιδόσεις του πρώτου κόμματος. Υπολογίζεται ότι για να υπάρξει απόλυτη πλειοψηφία εδρών, το πρώτο κόμμα πρέπει να είναι γύρω στο 38%.
Οι συνέπειες της απλής αναλογικής
Όπως είναι η κατάσταση σήμερα και με βάση τα ποσοστά που δίνουν οι δημοσκοπήσεις, κανένα από τα σενάρια που κυκλοφορούν για την δυνατότητα ή όχι του Κυριάκου Μητσοτάκη να πετύχει την αυτοδυναμία στις δεύτερες εκλογές δεν μπορεί να θεωρείται βέβαιο.
Απλούστατα διότι η απλή αναλογική με την οποία θα γίνουν οι πρώτες εκλογές θα έχει συνέπειες, που για πολλούς κρύβουν κινδύνους για τη μελλοντική πορεία της χώρας.
Οι ψηφοφόροι, γνωρίζοντας ότι δεν θα προκύψει κυβέρνηση με την απλή αναλογική, θα ψηφίσουν ό,τι τραβάει η ψυχή τους. Άλλος θα ψηφίσει το κόμμα που ψήφιζε στα νιάτα του, άλλος θα ψηφίσει για να στείλει μήνυμα δυσαρέσκειας στην κυβέρνηση, άλλος για να βοηθήσει και να στηρίξει τον νέο αρχηγό, άλλος θα ψηφίσει το κόμμα που ψήφιζε ο πατέρας του- που τόσο βασανίστηκε μετά τον εμφύλιο. Ποιος μπορεί να αποκλείσει να δούμε και νέα κόμματα στη βουλή; Από την άκρα δεξιά μέχρι και την άκρα αριστερά ή την οικολογία.
Η απλή αναλογική εκτός από το ότι εμποδίζει τη συγκρότηση ισχυρής αυτοδύναμης κυβέρνησης επιτρέπει και σε ορισμένες κατηγορίες πολιτικών να κάνουν σχέδια. Για παράδειγμα σε κάποιους που έχουν ηγετικές φιλοδοξίες και ελπίζουν να διαδραματίσουν ευρύτερο ρόλο, σε όσους πιστεύουν ότι αδικούνται εντός των υφιστάμενων κομματικών δομών και το «αστέρι» τους μπορεί να λάμψει εκτός, ή ακόμη και σε όσους αναζητούν κομματική στέγη για να προσφέρουν υπηρεσίες παρασκηνίου ή «ανασυγκρότησης της πολιτικής».
Η αλήθεια είναι ότι δεξιότερα της ΝΔ παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα, διότι και οι πολιτικές της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν φέρουν τη σφραγίδα του «σκληρού δεξιού κόμματος», αλλά και γιατί, κατά το παρελθόν έχουν υπάρξει –εντός Συνταγματικού τόξου- σχήματα που είχαν σημαντική εκλογική απήχηση: κυρίως ΛΑΟΣ, ΑΝΕΛ και δευτερευόντων – Κρανιδώτης και Τζήμερος. Αριστερότερα του ΣΥΡΙΖΑ πάλι, η μνημονιακή στροφή του Αλέξη Τσίπρα, έδωσε χώρο σε πρώην συνοδοιπόρους του να διεκδικήσουν ζωτικό χώρο, στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής Αριστεράς: Λαφαζάνης, Κωνσταντοπούλου κ.ά.
Οι κίνδυνοι
Τί θα προκύψει από όλο αυτό το εκλογικό … «πανηγύρι»; Ακυβερνησία…
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς έμπειρων πολιτικών και δημοσιογράφων, εξήντα εφτά (67) ολόκληρες μέρες προβλέπεται ότι θα διαρκέσουν οι διερευνητικές εντολές (με το αναμενόμενο «σόου» Τσίπρα που θα πάρει την εντολή και θα αρχίσει τις επαφές με τους Κουτσούμπα – Βαρουφάκη , Ανδρουλάκη), ο σχηματισμός υπηρεσιακής κυβέρνησης, ο ορισμός υπηρεσιακού υπουργού Εσωτερικών και η διακομματική για τις κάλπες, μέχρι να φτάσουμε στις εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.
Στο μεταξύ η οικονομία θα είναι στον αυτόματο πιλότο, οι μετανάστες από την Τουρκία θα φθάνουν με τις καραβιές στα νησιά και να ελπίσουμε ότι δεν θα έχουμε και τίποτα σοβαρότερα προβλήματα στο Αιγαίo.
Φυσικά όλα αυτά είναι εικασίες και προβλέψεις. Και ως γνωστόν οι προβλέψεις είναι επικίνδυνο πράγμα, κυρίως όταν αφορούν τα μελλούμενα. Αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι οι εξελίξεις μπορεί να μοιάζουν με την αφήγηση που προηγήθηκε. Και υπάρχει και η πληροφορία ότι γι’ αυτό είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόσο ψύχραιμος με τη δεύτερη κάλπη που θα στηθεί. Γιατί αυτές οι εκλογές έχουν μια βασική ιδιαιτερότητα. Είναι a priori διπλές εκλογές, με διαφορετικό εκλογικό σύστημα.
Και το αποτέλεσμα της δεύτερη κάλπης, θα είναι σε άμεση συνάρτηση με το «πανηγύρι» ακυβερνησίας που θα έχει προηγηθεί.
Από την άλλη, οι κάλπες πάντα κρύβουν εκπλήξεις και όπως επισημαίνουν έμπειροι περί τα εκλογικά πολιτικοί παράγοντες, «κανείς δεν μπορεί να προκαθορίσει πώς θα αντιδράσει το εκλογικό σώμα στο δίλημμα “μία ή δύο εκλογές;” που θα τεθεί για πρώτη φορά ιστορικά με τόσο κάθετο τρόπο».