Οι τροφές χωρίς γλουτένη, ο πόλεμος ενάντια στη ζάχαρη και η «αναβίωση» του φρέσκου βουτύρου είναι οι τρεις καταναλωτικές τάσεις που αλλάζουν δραματικά το τοπίο στα ράφια των σουπερμάρκετ.
Την ίδια ώρα, όμως, αλλάζουν τις ισορροπίες και στο ταμπλό των συναλλαγών σε εμπορεύματα (commodities), με τους traders να μην παρακολουθούν πλέον μόνο την παραγωγή και την προσφορά των εμπορευμάτων, αλλά και τις νέες τάσεις στις διατροφικές συνήθειες.
Τα δημητριακά και η ζάχαρη, που εκτός από πρώτη ύλη για πολλές τροφές αποτελούν βασικά εμπορεύματα στη διεθνή αγορά, έχουν διαφορετική συμπεριφορά σε κάποιες αγορές έναντι άλλων, αφού οι νέες διατροφικές τάσεις είναι αισθητές κυρίως στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
«Τα έσοδα των οργανικών, μη γενετικά τροποποιημένων τροφών χωρίς γλουτένη έχουν καταγράψει άλμα», σημειώνει η Cargill, η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία των ΗΠΑ που εμπορεύεται commodities και άλλα προϊόντα.
Όσο αυξάνεται η ζήτηση για προϊόντα χωρίς γλουτένη, όμως, τόσο μειώνονται οι πωλήσεις των σιτηρών στις ΗΠΑ. Η πρώτη «ανατροπή» σημειώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με τη δίαιτα Άτκινς χωρίς υδρογονάνθρακες, η οποία γνώρισε μεγάλη επιτυχία τα προηγούμενα χρόνια.
«Η αισθητή πτώση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης σιτηρών στις ΗΠΑ αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στη μόδα των τροφών χωρίς γλουτένη και των πολύσπορων προϊόντων», επιβεβαιώνει η Τζένιφερ Μποντ, αναλύτρια του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας.
Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη απευθύνονταν αρχικά στα άτομα με κοιλιοκάκη. Η ζήτηση για τις συγκεκριμένες τροφές, όμως, εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα και σύντομα η νέα διατροφική συνήθεια έγινε παγκόσμια μόδα, σημειώνει ο Μικέλ Ντάτλεφσεν, διευθύνων σύμβουλος της Pomegranate Capital στο Τορόντο.
Χάρη στις καινοτόμες τεχνολογίες που έχουν εισαχθεί στον τομέα της κατεργασίας τροφίμων, τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είναι πλέον εύγεστα και ελκυστικά στον μέσο καταναλωτή, δίνοντας ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην αγορά η οποία εκτινάχθηκε από τα 1,7 δισ. δολάρια το 2011 σε 3,5 δισ. δολάρια το 2016. Για το 2020, μάλιστα, αναμένεται εκτίναξη στα 4,7 δισ. δολάρια, σύμφωνα με την ομάδα καταναλωτικών δεδομένων Euromonitor.
Την ώρα που οι κολοσσοί τροφίμων εμπλουτίζουν διαρκώς τη γκάμα των «προϊόντων χωρίς», πολλοί από τους μεγαλύτερους παίκτες στο trading των αγροτικών εμπορευμάτων υποστηρίζουν ότι η καταναλωτική αυτή τάση ήρθε για να μείνει. Η Archer Daniels Midland στο Σικάγο εξαγόρασε πέρυσι μια εταιρεία παρασκευής ζυμαρικών χωρίς γλουτένη και υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, με την επωνυμία «Caterina Foods», τα οποία παρασκευάζονται με άλευρα από φακές, μπιζέλια, ρύζι, κινόα και λαχανικά». «Οι προοπτικές ανάπτυξης για τα προϊόντα χωρίς γλουτένη παραμένουν ελκυστικές», σχολιάζει ο Κεν Κάμπελ, κορυφαίο στέλεχος της ADM.
Στον τομέα των γαλακτοκομικών, η ισχυρή ζήτηση για φυσικά συστατικά έχει επαναφέρει στη μόδα το φρέσκο βούτυρο –η τιμή του οποίου καταγράφει ιστορικό υψηλό στην Ευρώπη. Εν τω μεταξύ, η ιατρική κοινότητα προτρέπει πλέον το καταναλωτικό κοινό να καταναλώνει ζωικά λιπαρά και όχι κορεσμένα, τα οποία θεωρούνται ως τα πλέον επικίνδυνα για καρδιακά νοσήματα.
«Η ζήτηση για βούτυρο και τυρί έχει ανακάμψει και παρουσιάζει μεγάλη δυναμική», σχολιάζει ο Κέβιν Μπελάμι, αναλυτής της Rabobank. Η τιμή του βουτύρου στην Ευρώπη, για παράδειγμα, έχει εκτιναχθεί στα 5.000 δολάρια τον τόνο, καταγράφοντας ιστορικά υψηλά.
Η μόδα της υγιεινής διατροφής, όμως, έχει «πικρές» συνέπειες για την αγορά της ζάχαρης. Οι υποστηρικτές της υγιεινής διατροφής και οι κρατικές εκστρατείες για μείωση της παχυσαρκίας έχουν ρίξει τη ζήτηση –και τις τιμές– της ζάχαρης κατά 30% σε σύγκριση με τα ιστορικά υψηλά το 2016.
«Όταν οι παγκόσμιοι κολοσσοί τροφίμων και αναψυκτικών δηλώνουν ότι θα βάζουν λιγότερη ζάχαρη στα προϊόντα τους, είναι ευνόητο ότι οι καταναλωτές θα καταναλώνουν λιγότερη ζάχαρη», σχολιάζει ο Ρόμπιν Σο, αναλυτής της εταιρείας μεσιτείας εμπορευμάτων Marex Spectron.
Παρότι η ζήτηση για ζάχαρη στη Βόρεια Ευρώπη –όπου είναι πιο ισχυρό το αίσθημα κατά της ζάχαρης– αναλογεί μόλις στο 15% της συνολικής ζήτησης ανά τον κόσμο, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η στροφή αυτή έχει επιφέρει σφοδρό πλήγμα στην παγκόσμια αγορά. Πάντως, όπως εξηγεί η Μαρία Μασκαράκ από τη Euromonitor, οι αναδυόμενες αγορές ακολουθούν τελικά τις διατροφικές τάσεις που επικρατούν στις ανεπτυγμένες.
Ο κ. Ντέτλεσεν της Pomegranata Capital επιμένει ότι όταν οι κολοσσοί τροφίμων καταφέρουν να παρασκευάσουν εύγεστο ψωμί χωρίς γλουτένη, θα έχουν κερδίσει τη μάχη των αγορών. «Το ψωμί είναι το Άγιο Δισκοπότηρο. Όποιος κατορθώσει να φτιάξει ένα νόστιμο προϊόν χωρίς γλουτένη, με την υφή του ψωμιού, θα φέρει θανάσιμο χτύπημα στο σιτάρι».