Ένδεια τροφίμων παρουσιάζει ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια το Χρηματιστήριο Αθηνών, δεδομένων των διαρκώς αυξανόμενων ρυθμών αποχώρησης επιχειρήσεων.
Στην προκειμένη περίπτωση δεν αναφερόμαστε σε έλλειψη εφοδίων, αλλά στην έλλειψη επιχειρήσεων με παραγωγικό αντικείμενο το τρόφιμο ή το ποτό, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να παραμένουν πλέον στην οργανωμένη αγορά ελάχιστες επιχειρήσεις που ανήκουν στις δύο συγκεκριμένες κατηγορίες.
Ο λόγος για τους Μύλους Λούλη, την Κρι Κρι, την Κυλινδρόμυλοι Σαραντόπουλος, την Εβροφάρμα, τη Μύλοι Κεπενού, την ΕΛΓΕΚΑ, το Κτήμα Λαζαρίδη, την Coca-Cola HBC (μετοχές εισηγμένες στο Λονδίνο και στο Χρηματιστήριο Αθηνών), την Ideal Holdings (πρόσφατα απέκτησε την εταιρεία αναψυκτικών Three Cents και την εταιρεία παραγωγής καπακιών Αστήρ), που κινούνται κανονικά στο ταμπλό αυτή τη στιγμή. Υπό καθεστώς επιτήρησης τελούν επιχειρήσεις όπως η βιομηχανία κρέατος ΚΡΕΚΑ και ο Αγροτικός Οίκος Σπύρου, που επί της ουσίας σχετίζεται με την παραγωγή σπόρων και όχι αμιγώς με τα τρόφιμα. Υπό αναστολή διαπραγμάτευσης παραμένει η ιστορική οινοποιία Μπουτάρης, αντιμετωπίζοντας σοβαρά οικονομικά προβλήματα τα τελευταία χρόνια.
Εξόχως ενδεικτικό του εντατικότερου ρυθμού διαγραφών επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών τα τελευταία χρόνια είναι το γεγονός ότι κατά το χρονικό διάστημα 2019-2020 διαγράφηκαν από το Χρηματιστήριο 5 επιχειρήσεις. Επιπλέον, στην περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2021 έως και τώρα έχουν διαγραφεί ή επίκειται η διαγραφή τριών συνολικά επιχειρήσεων, ήτοι της Creta Farms, που ήδη διεγράφη, του Καραμολέγκου και της Νίκας, που αναμένεται να ολοκληρωθεί προσεχώς η διαγραφή τους.
Εταιρείες που αποχώρησαν ή πρόκειται να αποχωρήσουν
|
Έτος εισαγωγής |
Έτος αποχώρησης |
Αιτία εξόδου |
|
|
1. Νίκας |
22/4/1991 |
2022 |
Επίκειται η αποχώρηση με διαγραφή |
|
2. Καραμολέγκος |
7/1/1999 |
2022 |
Επίκειται αποχώρηση με διαγραφή |
|
3. Creta Farms |
3/4/2000 |
16/12/2021 |
Διαγραφή λόγω αναστολής διαπραγμάτευσης επί μακρόν |
|
4. Υιοί Ε. Χατζηκρανιώτη – Αλευροβιομηχανία Τυρνάβου |
27/12/1999 |
4/12/2020 |
Διαγραφή λόγω αναστολής διαπραγμάτευσης επί μακρόν |
|
5. Ιχθυοτροφεία Σελόντα |
24/6/1994 |
14/7/2020 |
Διαγραφή λόγω εξαγοράς |
|
6. Νηρεύς |
29/3/1995 |
14/7/2020 |
Διαγραφή λόγω εξαγοράς |
|
7. Στ. Κανάκης |
18/7/2002 |
9/10/2019 |
Διαγραφή λόγω εξαγοράς |
|
8. Κρητών Άρτος |
10/2/2009 |
24/5/2019 |
Διαγραφή λόγω εξαγοράς |
|
9. Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες ΑΒΕΕ |
10/8/2000 |
12/12/2018 |
Πτώχευση |
|
10. ΕΒΖ |
30/8/1993 |
12/12/2018 |
Πτώχευση |
|
11. Γαλαξίδι Θαλάσσιες Καλλιέργειες |
20/3/2002 |
30/11/2017 |
Διαγραφή |
|
12. Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες |
18/2/2002 |
13/1/2017 |
Πτώχευση |
|
13. Καρδασιλάρης ΑΕΒΕ (Cardico) |
9/10/1996 |
29/11/2016 |
Πτώχευση |
|
14. Nutriart (Κατσέλης) |
19/11/1990 |
26/2/2016 |
Πτώχευση |
|
15. Ατλάντικ Σ/Μ |
11/1/2001 |
07/3/2013 |
Πτώχευση |
|
16. Olympic Catering |
9/6/1999 |
12/2/2013 |
Διαγραφή |
|
17. Ιπποτούρ |
1/8/1939 |
12/2/2013 |
Διαγραφή |
|
18. Elbisco Α.Ε. |
10/10/1994 |
30/11/2012 |
Διαγραφή |
|
19. Interfish Ιχθυοκαλλιέργειες |
30/7/2003 |
30/7/2012 |
Συγχώνευση |
|
20. Vivartia Συμμετοχών |
29/10/1990 |
24/1/2011 |
Διαγραφή |
|
21. ΑΒ Βασιλόπουλος |
26/11/1990 |
1/10/2010 |
Εξαγορά |
|
22. Γρηγόρης Μικρογεύματα |
13/6/2000 |
23/6/2009 |
Διαγραφή |
|
23. Everest A.E. |
26/8/1999 |
2/12/2008 |
Συγχώνευση |
|
24. Ελαΐς A.E. |
26/2/1941 |
14/1/2008 |
Εξαγορά |
|
25. ΕΒΙΚ Ανώνυμη Εταιρεία Τυποποίησης Βιολογικών Προϊόντων |
27/5/2005 |
25/5/2007 |
Συγχώνευση |
|
26. Δέλτα Βιομηχανία Παγωτού |
07/6/1999 |
06/3/2007 |
Συγχώνευση |
|
27. Seafarm Ionian Ιχθυοκαλλιέργειες |
4/2/1998 |
19/10/2006 |
Πτώχευση |
|
28. Μπάρμπα Στάθης Α.Ε. |
24/6/1999 |
1/9/2006 |
Συγχώνευση |
|
29. Goody’s A.E. |
29/12/1994 |
1/9/2006 |
Συγχώνευση |
|
30. Chipita International S.A. |
30/6/1994 |
1/9/2006 |
Συγχώνευση |
|
31. Ξιφίας Α.Ε. – Ιχθυηρά Καβάλας |
9/11/1998 |
14/2/2006 |
Πτώχευση |
|
32. Σοκολατοποιΐα Παυλίδου |
15/7/1974 |
13/3/2002 |
Εξαγορά |
Ταχύτερες διαγραφές αυτές της Ατλάντικ και της ΕΒΙΚ του Λαυρεντιάδη
Να σημειωθεί ότι η ταχύτερη αποχώρηση που καταγράφηκε στον κλάδο τροφίμων και ποτών από την οργανωμένη αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών ήταν αυτή της αλυσίδας σούπερ-μάρκετ Ατλάντικ, η πτώχευση της οποίας απελευθέρωσε ταχύτατα τις δυνάμεις της και έφερε εξελίξεις που οδήγησαν στην κατάρρευση της εν λόγω επιχείρησης. Εξίσου σύντομη ήταν και η πορεία της ΕΒΙΚ Α.Ε. Παραγωγής, Τυποποίησης και Εμπορίας Βιολογικών Προϊόντων, με παραμονή 2 ετών και 2 ετών στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Στην προκειμένη περίπτωση, η ΕΒΙΚ μαζί με τις εταιρείες χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων Lamda Detergent και ΕΛΦΑΡΜΑ συγχωνεύθηκαν υπό τη Veterin, που ανήκε στον Λαυρέντη Λαυρεντιάδη με αντικείμενο την παραγωγή, εμπορία και διανομή κτηνιατρικών φαρμάκων. Πρόκειται για μια επιχείρηση την οποία εντός του 2021 απέκτησε η γαλακτοβιομηχανία Δωδώνη έπειτα από δραστικό κούρεμα δανειακών υποχρεώσεων.
Eντός του 2022 η διαγραφή των Καραμολέγκος και Νίκας από το Ελληνικό Χρηματιστήριο
Θέμα χρόνου είναι η αποχώρηση της Καραμολέγκος αλλά και της Νίκας, όπου στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο διαφορετικές περιπτώσεις. Η Καραμολέγκος αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στην τελική ευθεία για την απόκτηση του συνόλου των μετοχών μειοψηφίας στο πλαίσιο της προαιρετικής δημόσιας πρότασης. Επί της ουσίας αυτήν τη στιγμή αποχωρεί από το Χρηματιστήριο η Καραμολέγκος, μια επιχείρηση με ισχυρή εταιρική επωνυμία στην ελληνική αγορά και μερίδιο στο ψωμί άνω του 50%, η χρηματιστηριακή αξία της οποίας στις 26 Ιανουαρίου ήταν στα 30.657.555,6 ευρώ. Η Καραμολέγκος θα φύγει από το Χρηματιστήριο έπειτα από 23 συναπτά έτη. Πρόκειται για μια επιχείρηση που ευνοήθηκε σημαντικά κατά την περίοδο παραμονής της στο Χρηματιστήριο και από την πτώχευση της Κατσέλης (επίσης εισηγμένη ως Nutriart ΑΒΕΕ), το εμπορικό σήμα της οποίας απέκτησε στη συνέχεια η Καραμολέγκος, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την παρουσία και τα μερίδιά της στην εγχώρια αγορά του ψωμιού, όπου αποτελεί σήμερα κυρίαρχη δύναμη. Μάλιστα, το λανσάρισμα της Κατσέλης από την Καραμολέγκος στην αγορά έγινε το 2016, γεγονός που αποτυπώθηκε και στα οικονομικά αποτελέσματά της. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 2016 οι πωλήσεις εξαμήνου της Καραμολέγκος ήταν 38,59 εκατ. ευρώ, με EBITDA 1,4 εκατ. και κέρδη μετά από φόρους 3,5 εκατ. ευρώ. Τα αντίστοιχα ποσά στο εξάμηνο πλέον του 2021 ήταν πωλήσεις 52,42 εκατ. ευρώ, EBITDA 7,19 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη μετά από φόρους 1,94 εκατ. ευρώ. Έχοντας τζίρο 97,39 εκατ. ευρώ το 2020, για το 2021 η επικείμενη ανακοίνωση των οικονομικών της αποτελεσμάτων θα τη φέρει για πρώτη φορά πάνω από το κατώφλι των 100 εκατ. ευρώ.
Η εξυγίανση της Νίκας από τον Σπύρο Θεοδωρόπουλο
Μία ακόμα πρόσφατα ανακοινωθείσα αποχώρηση είναι αυτή της Νίκας. Εδώ, δεδομένου ότι το 95% κατά την έναρξη της δημόσιας πρότασης ανήκε στον Σπύρο Θεοδωρόπουλο μέσω της Chipita Foods, στην οποία ο επιχειρηματίας απέκτησε το 92% μετά την ολοκλήρωση της εξαγοράς της Chipita από τη Mondelez International, η διαδικασία εξόδου ήταν ευκολότερη σε σύγκριση με τον Καραμολέγκο, όπου βασικό διακύβευμα στην περίπτωση εκείνη αποτέλεσε η εταιρεία αρτοσκευασμάτων Select Bakery, του Σταύρου Νένδου, η οποία κατείχε ποσοστό 10% που χρειάστηκε να εξαγοράσει ο Μανώλης Καραμολέγκος για να προχωρήσει στη διαδικασία της δημόσιας πρότασης. Η περίπτωση της Νίκας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιχειρηματικής δεινότητας Θεοδωρόπουλου, ο οποίος αφενός επανέφερε την εταιρεία στο ταμπλό (βρισκόταν σε αναστολή διαπραγμάτευσης), αφετέρου ισχυροποίησε οικονομικά την επιχείρηση, ενώ πρόσφατα επαναγόρασε το εργοστάσιό της στον Άγιο Στέφανο, το οποίο είχαν διακρατήσει οι τράπεζες έναντι οφειλών με βάση τη συμφωνία εξαγοράς και εξυγίανσης της Νίκας. Να σημειωθεί ότι η Νίκας, η οποία ήδη έχει ξεκινήσει τις σχετικές διαδικασίες εξόδου, θα είναι η 32η εταιρεία τροφίμων και ποτών που θα εξέλθει από το Χρηματιστήριο.
Ακόμα μία περίπτωση αποχώρησης επιχείρησης αποτέλεσε στο τέλος του 2021 και η Creta Farms, η οποία επίσης αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα και βρέθηκε εν μέσω αντιπαράθεσης των πρώην μετόχων και ιδρυτών της, αδελφών Δομαζάκη, πριν εξαγοραστεί από την Impala Invest του Δημήτρη Βιντζηλαίου. Σημειώνεται ότι οι μετοχές της Creta Farms τελούσαν επί μακρόν υπό καθεστώς αναστολής διαπραγμάτευσης και δεν προέκυπτε προοπτική επαναδιαπραγμάτευσης στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου σύμφωνα με την εταιρεία.
Στον εκ των πραγμάτων μακρύ κατάλογο προστίθενται και περιπτώσεις επιχειρήσεων όπως ο όμιλος Vivartia Συμμετοχών, η οποία παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα ότι είχε διαγραφεί παλαιότερα, και συγκεκριμένα το 2011, από το Χρηματιστήριο, ενώ στη συνέχεια υπαγόταν στον επίσης εισηγμένο όμιλο MIG, σε συμφωνία με τον οποίο ήρθε η CVC Capital για την εξαγορά της Vivartia εντός της περασμένης χρονιάς.
Η προσέλκυση από μεγάλα funds και ξένες επιχειρήσεις
Vivartia και Στέλιος Κανάκης, καθώς και η εταιρεία Κρητών Άρτος, αποτελούν μερικά από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα επιχειρήσεων τροφίμων που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μεγάλων funds ή κολοσσών στον τομέα των πρώτων υλών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής αντίστοιχα. Το ισχυρό αποτύπωμα και η ζήτηση στο εξωτερικό για ελληνικά τρόφιμα και προϊόντα μεσογειακής διατροφής θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας από τους βασικούς λόγους προσέλκυσης ξένων επιχειρηματικών οντοτήτων και της εξαγοράς ελληνικών επιχειρήσεων στον κλάδο τροφίμων και ποτών. Θυμίζουμε ότι η Κανάκης εξαγοράστηκε από τον νορβηγικό κολοσσό των πρώτων υλών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής Orcla Foods, ενώ στην περίπτωση της Κρητών Άρτος το ινδικών συμφερόντων SwitzGroup, της οικογένειας Khorakiwala, απέκτησε το 60,5% των μετοχών της εντός του 2019.
Οι χαμηλές αποτιμήσεις αντικίνητρο στην παραμονή των επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο Αθηνών
Αναζητώντας κανείς τα βασικά αίτια που συμπερασματικά οδηγούν επιχειρήσεις εκτός της Λεωφόρου Αθηνών, οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ και γνωρίζοντες τα τεκταινόμενα στην οργανωμένη αγορά παραδέχονται ότι το Ελληνικό Χρηματιστήριο δεν προσφέρει προοπτικές υψηλότερων αποτιμήσεων για τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις – τουλάχιστον στον κλάδο τροφίμων και ποτών και σε κάθε περίπτωση όχι μόνο σε αυτόν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της σερραϊκής γαλακτοβιομηχανίας Κρι Κρι, η οποία παραμένει στο Χρηματιστήριο και φέρει αποτίμηση 9,5 φορές το EBITDA, χωρίς να προσφέρει τις αναμενόμενες αποτιμήσεις για τους μετόχους της.
Τα μεγάλα ονόματα του Χρηματιστηρίου
Θα θυμίσουμε ότι κατά καιρούς το Χρηματιστήριο Αθηνών κοσμούσαν με την παρουσία τους εμβληματικοί επιχειρηματικοί όμιλοι, όπως η Ελαΐς, η οποία μετά την εξαγορά της από τη Unilever Hellas βρέθηκε εκτός ταμπλό. Μεταξύ αυτών έχουν υπάρξει επίσης η Elbisco, η Σοκολατοποιία Παυλίδου, η οποία εξαγοράστηκε επίσης από τη Mondelez International, όπως συνέβη πρόσφατα και με την Chipita, η ΑΒ Βασιλόπουλος μετά την εξαγορά της από τον όμιλο Delhaize. Από την ευρύτατη λίστα δεν λείπουν ονόματα όπως ο Μπάρμπα Στάθης, η Chipita και η Goody’s, εταιρείες που συγχωνεύθηκαν στον όμιλο Vivartia Συμμετοχών.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί επίσης ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών, o οποίος πέρασε και εξήλθε κατά διαστήματα από το Χρηματιστήριο σχεδόν στο σύνολό του, δεδομένου ότι εκτός των άλλων εξαγοράστηκαν και απορροφήθηκαν από τον όμιλο Avramar όλες οι μεγάλες –και οικονομικά προβληματικές– επιχειρήσεις, όπως οι Νηρεύς και Σελόντα. Ταυτόχρονα, η υγιέστατη εταιρεία του κλάδου και ίσως μία από τις ελάχιστες, η Γαλαξίδι Θαλάσσιες Καλλιέργειες, διάλεξε την έξοδό της από το Χρηματιστήριο, βλέποντας μειωμένο ενδιαφέρον για τη μετοχή της, προσγειωμένες αποτιμήσεις και ελάχιστες προοπτικές. Από τον κλάδο των επιχειρήσεων με αντικείμενο την ιχθυοκαλλιέργεια δεν έλειψε και η περίπτωση της πτωχευμένης Δίας, την οποία απέκτησε το 2015 η Σελόντα επεκτείνοντας την παραγωγική της δυναμική, καθώς και άλλες ακόμα επιχειρήσεις με αντικείμενο την παραγωγή ιχθύων.
Η Ιπποτούρ της οικογένειας Χανδρή: Από τα άλογα στα μανιτάρια
Μια ιδιάζουσα περίπτωση ως προς τη φύση της κύριας δραστηριότητάς της, σε σχέση με τη δευτερεύουσα δραστηριότητα, ήταν αυτή της Ιπποτούρ. Επρόκειτο για την εταιρεία της οικογένειας Χανδρή με έδρα τη Λαζαρίνα Τρικάλων, η οποία εξέτρεφε άλογα για τον ιππόδρομο, ενώ ταυτόχρονα διατηρούσε και πρότυπη μονάδα καλλιέργειας μανιταριών πλευρώτους με το εμπορικό σήμα «Αγρόκτημα Λαζαρίνα».