Η ξενοφοβία και ευρωσκεπτικισμός συνθέτουν τη νέα συνταγή για εξασφάλιση της εξουσίας στα κράτη της Ευρωζώνης, όπως αποδείχθηκε στη Σλοβενία.
Η χώρα που βρίσκεται πάνω στη Βαλκανική Οδό έλαβε τη «σκυτάλη» από την Ιταλία και την Αυστρία, αναδεικνύοντας νικητή των εκλογών την Κυριακή τον συντηρητικό πρωθυπουργό Γιάνεζ Γιάνσα –και σύμμαχο του Ούγγρου δεξιού εθνικιστή ηγέτη Βίκτορ Όρμπαν.
Ο Γιάνσα ακολούθησε τη δοκιμασμένη οδό του λαϊκισμού, η οποία περνά από τον ευρωσκεπτικισμό: αμφισβητώντας τα οφέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κέρδισε την πλειοψηφία, αν και δεν σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση. «Δεν αποκλείουμε το ενδεχόμενο των νέων εκλογών», αναφέρει σε σημείωμά του ο Άλεν Κόβακ, αναλυτής της Erste Bank. «Οι πολιτικοί κίνδυνοι αναμένεται να παραμείνουν αυξημένοι το επόμενο διάστημα», προειδοποιεί.
Τη δεύτερη θέση στις εκλογές κατέλαβε ο Κατάλογος του Μάρτζαν Σάρεκ, με τον Σάρεκ να κατηγορεί προεκλογικά τον Γιάνσα για «κινδυνολογία» και να υπόσχεται ότι δεν θα τον αφήσει να κυβερνήσει για τρίτη συνεχή θητεία. Ο πρόεδρος Μπορούτ Παχόρ έχει δηλώσει ότι θα δώσει την πρώτη εντολή ψήφου σε αυτόν που κατέχει «συγκριτική πλειοψηφία». Ο Γιάνσα αναμένεται να επιχειρήσει να δελεάσει τους επικριτές του προσφέροντας υπουργικού θώκους με στόχο τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Ας δούμε τα πιθανά σενάρια:
Κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Σάρεκ
Η διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης αναμένεται να ξεκινήσει στις 15 Ιουνίου περίπου, σύμφωνα με το γραφείο του Προέδρου. Στην περίπτωση που προκύψει κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Σάρεκ, θα αναλάβει καθήκοντα στα μέσα Αυγούστου, το νωρίτερο. Σε κάθε περίπτωση όμως, όποιο και αν είναι το κυβερνητικό σχήμα, θα είναι δύσκολο να συμπλεύσουν δυνάμεις με τόσο διαφορετικές ρητορικές και ατζέντες. Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα θα μπορεί μια τέτοια κυβέρνηση να νομοθετήσει δραστικές αλλαγές πολιτικής.
Σημειώνεται δε ότι ο Σάρεκ δεν έχει κυβερνητική εμπειρία –ούτε καν πολιτική σε εθνική επίπεδο– και αυτό δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο το έργο της σύγκλισης των ετερόκλιτων δυνάμεων, υποστηρίζει ο Ζάρκο Πουχόβσκι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεβ. «Ακόμη και αν τα καταφέρει, δεν θα επιβιώσει περισσότερο από ένα δίμηνο στην εξουσία εξαιτίας της απειρίας του», εκτιμά.
Η μάταιη νίκη του Γιάνσα
Η τελευταία κυβέρνηση του Γιάνσα κατέρρευσε το 2013 εξαιτίας σκανδάλου και ο ίδιος καταδικάστηκε για δωροδοκία και φυλακίστηκε για έξι μήνες, αν και αργότερα η απόφαση αυτή ανακλήθηκε. Ο ίδιος έχει δηλώσει ανοιχτός σε συνεργασίες με άλλα κόμματα αλλά έχει αποφύγει να δηλώσει εάν θα ηγηθεί μιας ενδεχόμενης κυβέρνησης.
«Η νίκη του Γιάνσα είναι μάταιη», σχολιάσει η Οτίλια Νταντ, πολιτική αναλύτρια της Teneo Intelligence. «Όσον αφορά στην προσπάθεια του Σάρεκ να σχηματίσει κυβέρνηση, αυτό ισοδυναμεί με εφιάλτη», συμπληρώνει.
Οι επενδυτές στράφηκαν στην Σλοβενία το 2013, όταν βυθίστηκε εκ νέου στην ύφεση και διάσωσε τις τράπεζες διαθέτοντας 3,2 δισ. ευρώ, προκειμένου να αποφύγει μια διάσωση σαν αυτή της Ελλάδας. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου της παρέμεινε σταθερή στο 1,174% τη Δευτέρα –απέχοντας έτη φωτός από το 6,78% δέκα χρόνια νωρίτερα.
Όποια και αν είναι η νέα κυβέρνηση, βρίσκεται αντιμέτωπη με δύσκολες οικονομικές αποφάσεις. Πρώτη στη σειρά είναι η πώληση της μεγαλύτερης τράπεζας της πρώην Γιουγκοσλαβίας Nova Ljubljanska Banka –μια απόφαση που απέφυγαν τεχνηέντως οι προηγούμενες κυβερνήσεις.
Μια «καυτή πατάτα» είναι και ο διορισμός του νέου κεντρικού τραπεζίτη, μετά την αποχώρηση του Μπόστγιαν Γιάζμπεκ τον Απρίλιο για να αναλάβει άλλο πόστο. Η αποχώρησή του είχε αποτέλεσμα η χώρα να μείνει χωρίς εκπροσώπηση στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ.