Από τότε που η Air Berlin Plc μπήκε στο χρηματιστήριο, περισσότερο από μια δεκαετία πριν, η πορεία της δεύτερης μεγαλύτερης αεροπορικής εταιρείας της Γερμανίας υπήρξε σταθερά πτωτική, τα διευθυντικά στελέχη άλλαζαν συνεχώς, οι ζημίες αυξάνονταν και τα σχέδια διάσωσης γίνονταν ολοένα και πιο απελπισμένα.
Αυτή η αργή πορεία προς την κατάρρευση κατέληξε σε μία «έκτακτη προσγείωση» την Τρίτη, όταν η Air Berlin κατέθεσε αίτηση πτώχευσης, αφού η Etihad Airways PJSC απέσυρε την οικονομική υποστήριξη προς την αεροπορική. Λίγες εβδομάδες πριν από τις γερμανικές εκλογές, στις οποίες η Άνγκελα Μέρκελ θα επιδιώξει τέταρτη θητεία, η καγκελαρία αναγκάστηκε να επέμβει, παραχωρώντας δάνειο στην αεροπορική, προκειμένου να κρατήσει τα αεροπλάνα της Air Berlin στον αέρα, εν μέσω της καλοκαιρινής περιόδου, κατά την οποία η επιβατική κίνηση είναι αυξημένη – και τουλάχιστον μέχρι τον Νοέμβριο.
Ωστόσο, εκτός από τους ηττημένους στην ιστορία της Air Berlin, υπάρχουν και οι ωφελημένοι. Η Deutsche Lufthansa AG, η Νο 1 αεροπορική εταιρεία της Γερμανίας, ανέλαβε γρήγορα τον ρόλο του «διασώστη», ενημερώνοντας ότι θα υποστηρίξει την Air Berlin στην προσπάθεια αναδιάρθρωσής της και ότι θα προχωρήσει σε ταχείες διαπραγματεύσεις προκειμένου να απορροφήσει το μεγαλύτερο ποσοστό της προβληματικής αεροπορικής.
«Οι κινήσεις της Lufthansa φαίνεται να είναι αμυντικές – εμποδίζει άλλες ανταγωνιστικότερες αεροπορικές εταιρείες από το να επεκταθούν», εκτίμησε ο αναλυτής της RBC, Capital Damian Brewer. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των αεροπορικών εταιρειών συνεχώς αυξάνεται, ενώ οι μάστερ του χαμηλού κόστους, όπως η EasyJet και η Ryanair Holdings, έχουν αποκτήσει μεγάλη δυναμική στη γερμανική αγορά.
Τι καταγγέλλει η Ryanair
Αμέσως η Ryanair ανακοίνωσε ότι η Air Berlin είναι έτοιμη για την εξαγορά της από τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή της και ότι μια τέτοια κίνηση θα παραβίαζε τους αντιμονοπωλιακούς κανονισμούς. Η ιρλανδική αεροπορική δήλωσε ακόμη ότι η δέσμευση της κυβέρνησης για ενίσχυση ύψους 150 εκατ. ευρώ στην Air Berlin θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των αεροπορικών ναύλων στη Γερμανία. «Οι Γερμανοί πελάτες και οι τουρίστες θα υποστούν υψηλότερους αεροπορικούς ναύλους λόγω του μονοπωλίου της Lufthansa».
Το τελευταίο σχέδιο διάσωσης της Air Berlin περιλάμβανε τη μείωση του στόλου της κατά το ήμισυ με την εκμίσθωση αεροσκαφών στη Lufthansa και τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της από τη θυγατρική της, Niki. Ωστόσο, το σχέδιο αυτό αποδείχθηκε ανέφικτο.
Παρά τις αναταραχές που έχει υποστεί, η Air Berlin παραμένει μια υπολογίσιμη δύναμη στη Γερμανία. Το μερίδιο αγοράς της στο Βερολίνο ανέρχεται περίπου στο 28%, έχοντας μεταφέρει περισσότερους από 5 εκατ. επιβάτες κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2017. Έχει συνεισφέρει σημαντικά στα δρομολόγια που συνδέουν τη Γερμανία με την Αυστρία και την Ελβετία και είναι «δυνατός παίκτης» στους προορισμούς για διακοπές, μεταφέροντας τους Γερμανούς σε ηλιόλουστα μέρη όπως η Σαρδηνία, η Μαγιόρκα ή η Κρήτη.
Η Lufthansa, μετά την αίτηση πτώχευσης, ανακοίνωσε ότι βρίσκεται ήδη σε διαπραγματεύσεις για να αναλάβει δραστηριότητες της προβληματικής ανταγωνιστικής εταιρείας της και να προσφέρει μια διέξοδο στους εργαζόμενους που αναζητούν μια νέα δουλειά. Η γερμανική κυβέρνηση εξέφρασε την προθυμία της να στηρίξει αυτά τα σχέδια, με τον υπουργό Μεταφορών, Alexander Dobrindt, να δηλώνει ότι δεν εγείρονται ανησυχίες όσον αφορά τον ανταγωνισμό.
Η τελευταία δεκαετία έχει υπάρξει σκληρή για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες. Κάποιες, όπως η Alitalia SpA, προσπαθούν να αντεπεξέλθουν –η ιταλική αεροπορική υπέβαλε αίτηση πτώχευσης τέσσερις μήνες πριν από την Air Berlin– ενώ άλλες, όπως η Malev της Ουγγαρίας, εξαφανίστηκαν από τον χάρτη.
Η Ευρώπη έχει υποστεί μεγαλύτερες πιέσεις συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Η Διεθνής Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών εκτιμά ότι το 61% των κερδών της παγκόσμιας αεροπορικής βιομηχανίας το 2017 θα προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική. Οι ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, αντιθέτως, ενδέχεται να υποστούν συρρίκνωση κερδών κατά 25%, λόγω των πιέσεων από τον έντονο ανταγωνισμό.
Κόπηκαν τα φτερά τους
Από την αρχή, η Etihad δυσκολεύτηκε με τους περιορισμούς ιδιοκτησίας στην Air Berlin, καθώς είχε μεν μέρος του ελέγχου στη διεύθυνση της γερμανικής αεροπορικής, αλλά ποτέ δεν είχε τον πλήρη έλεγχο που θα χρειαζόταν για να επιβάλει ένα πραγματικό σχέδιο διάσωσης. Το ίδιο εμπόδιο επιτάχυνε και την κατάρρευση της Alitalia.
Η Etihad «δεν θα μπορούσε να έχει επιλέξει πιο αφερέγγυες εταιρείες από την Alitalia και την Air Berlin», δήλωσε ο Stephen Furlong, αναλυτής της J&E Davy Holdings Ltd. στο Δουβλίνο.
Έχοντας ήδη ξοδέψει εκατομμύρια και με τη ζήτηση στη Μέση Ανατολή να έχει υποχωρήσει, η Etihad, τελικά, αποφάσισε να βγάλει την «πρίζα» που κρατούσε ζωντανή την Air Berlin και να αποσύρει τους δύο εκπροσώπους της από το εποπτικό συμβούλιο. Πρόκειται για μια άσεμνη υποχώρηση από μία αεροπορική που κάποτε είχε υψηλές φιλοδοξίες να ανταγωνιστεί την Emirates.
Για τους μετόχους της Air Berlin, δεν υπάρχει τίποτα να σωθεί από την επένδυσή τους. Οι μετοχές, οι οποίες πωλήθηκαν για 12 ευρώ η καθεμία στην αρχική δημόσια προσφορά τον Μάιο του 2006, αξίζουν ήδη από το 2015 λιγότερο από 1 ευρώ. Σήμερα, η αξία της αεροπορικής αποτιμάται στα 60 εκατ. ευρώ – ποσό μικρότερο από την αξία ενός μικρού Airbus ή ενός αεροσκάφους Boeing.