Χρειαζόμαστε άμεσα ένα ρεαλιστικό ολοκληρωμένο σχέδιο εξόδου από την κρίση με γενναίες αποφάσεις στήριξης
Πρόσφατη ανάλυση του ΟΟΣΑ, αναφέρει ότι το ΑΕΠ στην Ελλάδα θα μειωθεί σχεδόν κατά 35%, δηλαδή περίπου κατά 6,3 δισεκατομμύρια ευρώ ή αλλιώς μείωση 3,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης ώστε να εκτιμήσουμε τα δεδομένα, το ΑΕΠ της χώρας μας εντός των εννέα ετών (2008-2016) μνημονίων μειώθηκε κατά 26 % , αντιλαμβανόμαστε το πλήγμα της οικονομίας την επόμενη ημέρα αν οι αναλύσεις του ΟΟΣΑ βγουν αληθινές.
Παράλληλα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ADB),στα 4,1 τρισ. δολάρια ή σχεδόν το 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ανάλογα με τον βαθμό εξάπλωσης του ιού στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και άλλες μεγάλες οικονομίες, ενδέχεται να φτάσει το κόστος της πανδημίας του κορωνοϊού.
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με μελέτες, στο καλό σενάριο, αυτό της ύφεσης της διάδοσης του κορωνοϊού κατά τους θερινούς μήνες, το πλήγμα στον τουρισμό διεθνώς θα εκταθεί χρονικά έως και το τρίτο τρίμηνο του 2020 πριν αρχίσει η ανάκαμψη το τέταρτο τρίμηνο. Ακόμη και έτσι όμως, η επίπτωση στην οικονομία του τουρισμού εκτιμάται πως θα είναι σημαντική, αφού προβλέπει κάμψη της ζήτησης στον τουρισμό διεθνώς κατά το 2020 έως και κατά 40%.
Αν αναλογιστούμε ότι, τα έσοδα από τους ξένους επισκέπτες το 2019 στη χώρα μας έφτασαν συνολικά τα 18 δισεκατομμύρια ευρώ και έτσι μια πτώση της τάξης του 10% σε ετήσια βάση αντιστοιχεί σε 1,8 δισεκατομμύριο ευρώ ή μία ποσοστιαία μονάδα του ελληνικού ΑΕΠ.
Μη ξεχνάμε ότι ο τουρισμός αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της ελληνικής οικονομίας, ενώ αποτελεί αρωγό επενδύσεων σε διάφορους κλάδους π.χ. Οικοδομική δραστηριότητα, κτηματαγορά, εστίαση κλπ.
Η επιδείνωση της οικονομίας και της ρευστότητας σε κρίσιμους κλάδους, όπως ο τουρισμός, οι κατασκευές και η κτηματαγορά, αποτελεί την άμεση επίπτωση που αναμένουν οι τράπεζες και αν και προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις νέων καθυστερήσεων στην αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων διότι είμαστε ακόμη στην αρχή. Η ύπαρξη τέτοιων φαινομένων είναι πλέον θέμα χρόνου, ήδη σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, ο νέος κύκλος κόκκινων δανείων βρίσκεται προ των πυλών με επίκεντρο τον τουρισμό και ιδιαίτερα στις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2018-2019.
Οι επιπτώσεις στην οικονομία αναμένεται να είναι αλυσιδωτές, καθώς εκτός τις άμεσες επιπτώσεις που θα υποστεί ο τουρισμός, σοβαρές θα είναι οι συνέπειες στις αερομεταφορές, στο εμπόριο, στην εστίαση, στις κατασκευές, στην κτηματαγορά και στην εφοδιαστική αλυσίδα, και εντέλει στην κατανάλωση και το επενδυτικό ενδιαφέρον.
Μη ξεχνάμε ότι, η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό χρέους σαν ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη. Στο 178,2% του ΑΕΠ (334,261 δις ευρώ) ήταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας το τρίτο τρίμηνο του 2019, ενώ ο στόχος για το 2020 ήταν το χρέος να διαμορφωθεί στα 329,5 δισ. ευρώ ή 167,0% ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Παράλληλα, το τραπεζικό σύστημα στη χώρα μας έχει το υψηλότερο ποσοστό δανειακών επισφαλειών στην Ευρωζώνη παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, ενώ η χώρα διατηρεί ακόμα το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη. Παράλληλα, αρνητική είναι η εγχώρια αποταμίευση νοικοκυριών και οι ιδιωτικές επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ, ενώ παραμένουμε στο χαμηλότερο επίπεδο στην Ευρωζώνη
Η Ελληνική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με την πανδημία του κορονοϊού σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για την οικονομία της, γι΄ αυτό οι επιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα δυσμενείς και θα μας πάνε μερικά χρόνια πίσω όσον αφορά την αναπτυξιακή και επενδυτική πορεία της, αντιστρέφοντας τη σημαντική πρόοδο που είχε συντελεστεί μέχρι σήμερα και την ελπιδοφόρο πορεία που είχε διαμορφωθεί.
Παρόλα τα μέτρα στήριξης που έχουν ανακοινωθεί για τις επιχειρήσεις και εργαζόμενους λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να βιώσουμε τη νέα γενιά κόκκινων δανείων τόσο νοικοκυριών όσο και επαγγελματιών.
Δεν είναι λίγα τα νοικοκυριά που τα ακίνητα που διαμένουν ή/και εκμισθώνουν έχουν αποκτηθεί μέσω δανεισμού και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Τη στιγμή που τα «φέσια» στα μισθώματα, έχουν ήδη ξεκινήσει και στο άμεσο μέλλον θα κορυφωθούν.
Ακόμη και μετά το κούρεμα του 40 % του μισθώματος για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους αυτών που έκλεισαν με κρατική εντολή, είναι πολλές οι περιπτώσεις που οι μισθωτές δεν μπορούν να καταβάλλουν ούτε το 60% του μηνιαίο μισθώματος.
Παρόμοια η εικόνα και μάλιστα περισσότερο θλιβερή για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων που εδρεύουν επαγγελματίες που έκλεισαν λόγω κορωνοϊού, αλλά χωρίς κρατική εντολή και υποχρεούνται να καταβάλλουν εξ ολοκλήρου το μηναίο μίσθωμα. . Πολλοί ιδιοκτήτες, για να αποφύγουν το φόρο εισοδήματος από ενοίκια, θα οδηγηθούν σε έξωση του ενοικιαστή και σε διαταγή απόδοσης μισθίου.
Μη ξεχνάμε ότι η διαταγή απόδοσης μισθίου καταχωρείται στον Τειρεσία, με όσα σημαίνει αυτό για οποιονδήποτε επαγγελματία, τη στιγμή που αναμένει τα οικονομικά μέτρα στήριξης μέσω δανεισμού το επόμενο διάστημα ή για οποιαδήποτε άλλη συναλλαγή του τραπεζική ή μη.
Ιδιαίτερη ανησυχία καταγράφεται και για τους επαγγελματίες του τουρισμού , ιδιαίτερα στις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2018-2019 σε ξενοδοχειακές μονάδες που αποκτήθηκαν μέσω δανεισμού αλλά και στον κλάδο των βραχυχρόνιων μισθώσεων που πολλά ακίνητα αποκτήθηκαν ή/και ανακαινίστηκαν μέσω δανεισμού. Ενώ, μεγάλη ανησυχία προκαλεί η μοίρα πολλών κατασκευαστικών εταιρειών που εκμεταλλευόμενοι την αναστολή Φ.Π.Α 24%, οδηγήθηκαν στην αγορά οικοπέδων ή/και αντιπαροχή για την ανέγερση κατοικιών μέσω δανεισμού, με στόχο την πώληση τόσο σε αλλοδαπούς επενδυτές όσο και στην εγχώρια ζήτηση που άρχιζε σιγά σιγά να δυναμώνει.
Σε πολλές περιπτώσεις, κατασκευαστικές εταιρείες έχουν εισπράξει μια «συμβολική» προκαταβολή της τάξεως των 5.000€-10.000€ από τους ενδιαφερόμενους αγοραστές που θα αποπλήρωναν το υπόλοιπο του τιμήματος μέσω τραπεζικού δανεισμού. Σήμερα, ελάχιστοι ενδιαφερόμενοι φαίνεται να επιθυμούν να ολοκληρώσουν την αγορά, φοβούμενοι την επόμενη ημέρα τόσο για την εργασία τους, όσο και για το αν είναι διατεθειμένοι να δανειστούν εν μέσω μιας νέας οικονομικής κρίσης, αν φυσικά οι τράπεζες θα είναι σε θέση να εκταμιεύσουν δάνεια που έχουν προ εγκριθεί .
Αντίστοιχοι προβληματισμοί υπάρχουν και για άλλες επαγγελματικές κατηγορίες και φυσικά και για τα νοικοκυριά, πολλά από τα οποία κατάφερναν έπειτα από αλλεπάλληλες ρυθμίσεις να ορθοποδήσουν από την κρίση και να τακτοποιήσουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες. Μετά την λήξη της καραντίνας και των μέτρων προστασίας – στήριξης, κανείς δεν είναι βέβαιος αν θα καταφέρουν να ορθοποδήσουν μέσα σ΄ ένα κλίμα που η καταναλωτική δύναμη θα είναι αρκετά περιορισμένη και θα περιορίζεται μόνο στα αναγκαία.
Θα χρειαστούμε πολλούς μήνες και πολλές θυσίες για να επανέλθουμε σε μια φυσιολογική οικονομική και κοινωνική ζωή. Ο φόβος θα αποτρέπει κάθε μορφή επένδυσης και οικονομικής δραστηριότητας.
Ως Ελληνική οικονομία, λόγω των πληγών του παρελθόντος, χρειαζόμαστε άμεσα ένα ρεαλιστικό ολοκληρωμένο σχέδιο εξόδου από την κρίση με γενναίες αποφάσεις στήριξης όλων πληγέντων φυσικών και νομικών προσώπων και να μην αρεσκόμαστε σε επιδερμικές- στιγμιαίες λύσεις. Από την πανδημία του κορονοϊού δεν θα βγούμε αλώβητοι, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ανυπολόγιστες.
Η ελληνική οικονομία για να ανακάμψει, θα πρέπει την επόμενη ημέρα όλοι οι πολίτες της να είναι ενεργοί.
*Ο Θεμιστοκλής Μπάκας είναι Πρόεδρος Πανελλαδικού Δικτύου Κτηματομεσιτών E-Real Estates