Του Lionel Laurent
Η Βαλερί Πεκρές, η επιλογή της γαλλικής Kεντροδεξιάς προκειμένου να ανταγωνιστεί πολιτικά τον Εμανουέλ Μακρόν στις προεδρικές εκλογές του 2022, περιγράφει τον εαυτό της ως ένα μείγμα Άνγκελα Μέρκελ και Μάργκαρετ Θάτσερ.
Πρόκειται για μεγάλα λόγια για μια υποψήφια η οποία βρίσκεται επί του παρόντος στο 10% της πρόσθεσης ψήφου και η οποία φαίνεται ότι θα αποτύχει ακόμη και να περάσει στον δεύτερο γύρο.
Η 54χρονη πρώην υπουργός, η οποία φιλοδοξεί να γίνει η πρώτη γυναίκα αρχηγός κράτους της Γαλλίας, μοιάζει περισσότερο με κάποιον που σχεδιάζει να κερδίσει τον Μακρόν στο ίδιο του το παιχνίδι.
Πεκρές εναντίον Μακρόν… όπως Κάμερον εναντίον Μπλερ
Από καιρό θεωρούσε τον νυν πρόεδρο ως την απάντηση της Γαλλίας στον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ και (γι’ αυτόν τον λόγο) έφτασε να συναντηθεί ακόμη και με τον Συντηρητικό διάδοχό του, Ντέιβιντ Κάμερον, για καθοδήγηση σχετικά με το πώς να ανατρέψει έναν αντίπαλο βυθισμένο από πάνω έως κάτω στην μπλερική πολιτική του «Τρίτου Δρόμου».
Η νίκη της στην εσωκομματική ψηφοφορία στο κόμμα των Ρεπουμπλικανών (Les Republicains) αυτό το σαββατοκύριακο δεν ήταν ακριβές αντίγραφο του «συμπονετικού συντηρητισμού» του Κάμερον, ήταν ωστόσο μια εξισορρόπηση της αντιμεταναστευτικής ρητορικής με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Όπως με τον Κάμερον και τον Μπλερ, είναι η ομοιότητα της Πεκρές με τον Μακρόν που την καθιστά απειλητική για τον τελευταίο, εάν τον αντιμετωπίσει σε δεύτερο γύρο.
Είναι μια εκλεπτυσμένη πολιτικός με το κατάλληλο «αφτί» για να «τσιμπά» και να μετατρέπει σε ατάκες δημοφιλή ζητήματα: το πανδημικό ξεφάντωμα δαπανών του Μακρόν έχει καταστρέψει το δημόσιο ταμείο της Γαλλίας, της αρέσει να λέει. Δεδομένου του κύρους της ως αποφοίτου της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης της Γαλλίας (ENA) και της «πατίνας» της ως μέλους του πολιτικού κατεστημένου, θα είναι δύσκολο για τον Μακρόν να παίξει το χαρτί του τεχνοκράτη εναντίον της ή να τη χαρακτηρίσει ως μια ριψοκίνδυνη ριζοσπάστρια, όπως κάνει συνήθως με την ακροδεξιά αντίπαλό του, Μαρίν Λεπέν.
Το φαβορί και το… κλίνατε επί δεξιά της κοινής γνώμης
Ο Μακρόν, επί του παρόντος φαβορί των πρακτορείων στοιχημάτων και των δημοσκοπήσεων για τη νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2022, γνωρίζει ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την επανεκλογή του προέρχεται από τη συντηρητική κλίση του γαλλικού εκλογικού σώματος μετά τον Covid.
Περίπου το 56% των ανθρώπων δηλώνει ότι θα μπορούσε να ψηφίσει υπέρ ενός δεξιού υποψήφιο τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με έρευνα, με τον Μακρόν να επιχειρεί να εκμεταλλευτεί πολλά αγαπημένα θέματα αυτού του κοινού ως απάντηση: από την αποκατάσταση του βιομηχανικού μεγαλείου της Γαλλίας έως την ώθηση των ανέργων πίσω στην αγορά εργασίας.
Η πρόκληση για την Πεκρές είναι τεράστια: να ενώσει τη Δεξιά, ένα ολοένα και πιο κατακερματισμένο και ριζοσπαστικό πολιτικό πεδίο όπου οι διαιρέσεις για την Ευρώπη, την οικονομία και τα ζητήματα ταυτότητας είναι πανταχού παρούσες.
Αυτό θα απαιτήσει ένα συνεκτικό πρόγραμμα και μια κομματική γραμμή πέρα από τις τρέχουσες προτάσεις της – όπως η κατάργηση του 35ωρου ή η μείωση του όγκου του δημοσίου χρέους της Γαλλίας – οι οποίες γίνονται εύκολος στόχος για τους πιο σκληροπυρηνικούς αντιπάλους της, που την κατηγορούν ως υπερβολικά «μακρονική» για να αποτελέσει εναλλακτική λύση.
Η τάση της γαλλικής δεξιάς να χωρίζεται στα τρία – συντηρητική, φιλελεύθερη και αυταρχική, όπως το θέτει ένας ιστορικός – είναι εντελώς εμφανής και όχι παρεμπίπτουσα – κι αυτό αποτελεί απειλή για την Πεκρές.
Μια δημοσκόπηση του Νοεμβρίου υπολόγιζε ότι περίπου οι μισές ψήφοι της Κεντροδεξιάς θα πήγαιναν στην Πεκρές στον πρώτο γύρο, με τις υπόλοιπες να μοιράζονται μεταξύ του Μακρόν και του Έρικ Ζέμουρ, ακροδεξιού σχολιαστή ο οποίος ζητά «ανάκτηση» της χώρας από τα χέρια «των μεταναστών και των εγκληματιών».
Η Λεπέν, εν τω μεταξύ, έχει δημιουργήσει μια σταθερή βάση στήριξης από ψηφοφόρους της υπαίθρου και της εργατικής τάξης και έχει τραβήξει συνολικά τη γαλλική πολιτική σκηνή προς τα δεξιά.
Ταλαιπωρημένη παράταξη
Η στενή δημογραφική απήχηση της Πεκρές κυρίως στους ηλικιωμένους και στην περιφέρειά της – το Παρίσι – δείχνει την πρόκληση για την Κεντροδεξιά να κάνει τη φωνή της να ακουστεί σε εθνικό επίπεδο. Οι φιγούρες – σύμβολά της, Νικολά Σαρκοζί (πρώην πρόεδρος της Γαλλίας) και Φρανσουά Φιγιόν (πρώην πρωθυπουργός) έχουν ταπεινωθεί από σκάνδαλα. Δημοσκόπηση του Νοεμβρίου έδειξε ότι περίπου το 60% των Γάλλων πίστευε πως κανένας από τους υποψήφιους για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών δεν είχε αξιόπιστες προτάσεις σε μια σειρά από θέματα, από την αγοραστική δύναμη έως τη μετανάστευση.
Η δε πρόσφατη εστίαση του κόμματος στις πολιτικές ταυτότητας και στις συντηρητικές αξίες δεν έχει σημειώσει πρόοδο σε μια μεταβαλλόμενη Γαλλία, παγιδευμένη μεταξύ της αποβιομηχάνισης και της διάλυσης των ψηφοφορικών μπλοκ – «μπετόν αρμέ» καθολικών και κομμουνιστών. Έρευνα των Jean-Laurent Cassely και Jerome Fourquet, η οποία εξέτασε μοτίβα πολιτικής συμπεριφοράς ψηφοφόρων στην περιοχή της Αλσατίας το 2019 έδειξε ότι οι αστικές περιοχές, οι τουριστικές ζώνες και η επαρχία παραγωγής κρασιού είχαν μετακινηθεί προς τον Μακρόν, ενώ περιοχές στις οποίες κάποτε αντηχούσαν εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας και η εξόρυξη ποτάσας βρίσκονταν στα χέρια της Λεπέν.
Η απάντηση της Πεκρές σε αυτές τις προκλήσεις θα είναι πιθανότατα να συνεχίσει να προσπαθεί να κινηθεί τριγωνικά μεταξύ ενός φιλοευρωπαϊκού μπλοκ λευκών κολάρων με επικεφαλής τον Μακρόν και ενός ακροδεξιού μπλοκ μπλε κολάρων με επικεφαλής τη Λεπέν, με τους τελευταίους να συνεχίζουν να εντείνουν τις προσπάθειές τους να απομακρύνουν τους ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικανών από το κόμμα τους και να τους προσεταιριστούν.
Αυτή η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική από το πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια γνήσια «στιγμή Μέρκελ» ή «στιγμή Θάτσερ» στη Γαλλία, όσον αφορά την απόπειρα μείωσης του κράτους ή την πολιτική έγκριση ενός «φαρμάκου» σκληρών μεταρρυθμίσεων. Μοιάζει περισσότερο σαν να προσπαθείς να κερδίσεις πίσω ό,τι έχεις χάσει – μειώνοντας παράλληλα δαπάνες και φόρους.
Αυτό ήταν αρκετό για τον Κάμερον στο Ηνωμένο Βασίλειο και μπορεί να λειτουργήσει και στην περίπτωση της Πεκρές. Δεδομένης ωστόσο της κατάληξης της πολιτικής κληρονομιάς του Κάμερον, αυτό μάλλον θα ενθαρρύνει παρά θα αποθαρρύνει την πιο ριζοσπαστική αντιπολίτευση.