Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενεργοποίησαν επισήμως στον ΟΗΕ την αμφιλεγόμενη διαδικασία –και με αβέβαιη εξέλιξη– με την οποία ζητούν την επαναφορά όλων των διεθνών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, το οποίο κατηγορούν ότι παραβίασε τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμά του.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο «ενημέρωσε το Συμβούλιο Ασφαλείας» ότι το Ιράν δεν τηρεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει με βάση αυτή τη συμφωνία, στόχος της οποίας ήταν να εμποδιστεί η Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Ο Πομπέο παρέδωσε αυτοπροσώπως την επιστολή του στον πρεσβευτή της Ινδονησίας Ντιαν Τριανσιάχ Τζάνι, ο οποίος προεδρεύει στο Συμβούλιο Ασφαλείας αυτόν τον μήνα.
Οι ΗΠΑ διευκρινίζουν ότι ενεργοποιούν τη ρήτρα επαναφοράς των κυρώσεων (snapback) ως «συμβαλλόμενο μέρος» της συμφωνίας του 2015, όπως αναφέρεται στο ψήφισμα του ΣΑ που την επικύρωσε. Ωστόσο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε την Ουάσινγκτον από αυτή τη συμφωνία το 2018 και για αυτό οι περισσότερες άλλες χώρες μέλη του ΣΑ –ακόμη και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ– αμφισβητούν κατά πόσο δικαιούται να θεωρηθεί συμβαλλόμενο μέρος.
«Παρά τις εντατικές προσπάθειες και την εξαντλητική διπλωματία» εκ μέρους της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας, ώστε να επανέλθει το Ιράν στο σωστό δρόμο, οι παραβιάσεις του «συνεχίζονται», υποστηρίζει στην επιστολή του ο Πομπέο, εκτιμώντας ότι οι ΗΠΑ «δεν έχουν επομένως καμία άλλη επιλογή» παρά να ενεργοποιήσουν αυτή τη ρήτρα.
Θεωρητικά, αυτή η περίπλοκη διαδικασία που προβλέπεται στο ψήφισμα, θα επέτρεπε να επιβληθούν σχεδόν αυτόματα, εκ νέου, οι διεθνείς κυρώσεις σε βάρος του Ιράν μέσα σε διάστημα 30 ημερών. Όμως, σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές, ο πρεσβευτής της Ινδονησίας θα μπορούσε, αφού διαβουλευτεί με τα άλλα μέλη του Συμβουλίου, να βάλει στο αρχείο το αμερικανικό αίτημα, χωρίς να δώσει συνέχεια.
Διαφωνούν Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία
Η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία δεν στηρίζουν την πρωτοβουλία που ανέλαβαν οι ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ ενεργοποίησαν τον μηχανισμό επανεπιβολής των κυρώσεων υποστηρίζοντας ότι είναι «συμβαλλόμενο μέρος» της συμφωνίας του 2015 (JCPOA).
Όμως «η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο σημειώνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαψαν να είναι συμβαλλόμενο μέρος της JCPOA μετά την αποχώρησή τους» από αυτήν, το 2018, τονίζουν οι τρεις χώρες. Για τον λόγο αυτό «δεν μπορούν να στηρίξουν αυτήν την πρωτοβουλία, που είναι ασύμβατη με τις προσπάθειές μας να στηρίξουμε τη συμφωνία», προστίθεται στην ανακοίνωση.
Παράλληλα ωστόσο, οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες καλούν το Ιράν «να πάρει πίσω όλα τα μέτρα που δεν συνάδουν με τις πυρηνικές δεσμεύσεις του και να συμμορφωθεί χωρίς καθυστέρηση» με τη διεθνή συμφωνία.
Με τη σειρά της η Ρωσία ζήτησε τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με αντικείμενο συζήτησης το Ιράν.
Ο πρεσβευτής της Ρωσίας στον ΟΗΕ χαρακτήρισε «ανύπαρκτο» το αίτημα που υπέβαλε ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, λέγοντας ότι μόνο μια χώρα που παραμένει συμβαλλόμενο μέρος της διεθνούς συμφωνίας του 2015 (JCPOA) μπορεί να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό επανεπιβολής των κυρώσεων (snapback).
«Δεν ενεργοποιεί το snapback. Το snapback μπορεί να ενεργοποιηθεί από μια χώρα που είναι συμβαλλόμενο μέρος της JCPOA, και οι ΗΠΑ δεν είναι», είπε ο Βασίλι Νεμπένζια.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία αυτήν το 2018.