Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ο Πούτιν πρέπει να φύγει – αλλά πώς;

Του Michael Krepon

Πώς θα σταματήσει ο βάρβαρος πόλεμος που διεξάγεται στην Ουκρανία; Ή δεν θα έχει τελειωμό, όπως και άλλες συγκρούσεις που «σιγοκαίνε» για δεκαετίες; Η απάντηση στα εν λόγω ερωτήματα –και σε πολλά άλλα– βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση από το πόσο ακόμη θα παραμείνει ο Βλαντίμιρ Πούτιν στην εξουσία. Όσο πιο γρήγορα φύγει, τόσο πιο γρήγορα θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος και θα ξεκινήσει η ανασυγκρότηση μιας σταθερής Ευρώπης.

Είτε τελειώσει αυτός ο πόλεμος είτε συνεχίσει να «σιγοβράζει», μεγάλοι χαμένοι είναι οι Ουκρανία και Ρωσία. Οι ουκρανικές πόλεις βάλλονται, γιατί αυτός είναι ο ρωσικός τρόπος πολέμου. Οι αντιαεροπορικοί Stinger και οι αντιαρματικοί Javelin δεν μπορούν να ανακόψουν τους ρωσικούς βομβαρδισμούς και τα πυραυλικά χτυπήματα κατά παντός – ούτε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων μπορεί. Ο αριθμός των Ουκρανών προσφύγων θα αυξηθεί. Ήδη οι Ουκρανοί πρόσφυγες ανέρχονται στο μισό του αφγανικού πληθυσμού που κατέφυγε στο Πακιστάν κατά την προηγούμενη κακοσχεδιασμένη στρατιωτική επιχείρηση της Μόσχας σε βάρος άλλης χώρας για να τη «νουθετήσει». Σημαντικός αριθμός Ουκρανών θα επαναπατριστεί μόνο όταν πάψουν οι σφοδρές συγκρούσεις και αρχίσει η ανοικοδόμηση της χώρας. Η οικονομική ανάκαμψη θα είναι επώδυνα αργή.

Όσον αφορά τη Ρωσία, αυτή διαγκωνίζεται τις Συρία και Βόρεια Κορέα για να γίνει το μεγαλύτερο κράτος-παρίας στον κόσμο. Οι Ουκρανοί ζητούν βαρύ φόρο ρωσικού αίματος από τους εισβολείς. Οι οικονομικές κυρώσεις θα πλήξουν σημαντικά τη χώρα. Οι ξένες επενδύσεις δεν θα επιστρέψουν σύντομα. Ο Πούτιν έχει χάσει –και συγχρόνως ενώσει– την Ευρώπη. Με την πάροδο του χρόνου, οι Ευρωπαίοι θα βρουν εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά την προμήθεια πετρελαίου και φυσικού αερίου για τη θέρμανση των κατοικιών, την ηλεκτροδότηση της βιομηχανίας και την τροφοδοσία των οχημάτων τους.

Εάν τον πόλεμο αυτόν δεν διαδεχθεί η σταθερή και διαρκής ειρήνη –κάτι που φαντάζει δύσκολο όσο παραμένει στην εξουσία ο Πούτιν– οι απώλειες Ρώσων στρατιωτών (καθώς θα επιστρέφουν στη χώρα τους, όπως είναι το δέον) θα αυξάνονται. Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν έχει συμβάλει στο να εξοπλιστεί η Ουκρανία με τα όπλα που αφήνουν πίσω τους οι χερσαίες δυνάμεις της Μόσχας. Το ηθικό των ρωσικών στρατευμάτων –αλλά και ο ίδιος ο ρωσικός στρατός– θα πρέπει να ανοικοδομηθούν – και πάλι. Το ρωσικό Γενικό Επιτελείο δεν μπορεί να εκμεταλλευθεί πια την «άγνοια» των ξένων δυνάμεων για το επίπεδο επαγγελματισμού των στρατιωτικών του σχεδιασμών. Έχουν έρθει στο φως κραυγαλέες ελλείψεις.

Όλες οι διαρθρωτικές αδυναμίες της Ρωσίας –η μεγάλη εισοδηματική ανισότητα και η πολιτική διαφθορά, η ασφυξία που επιβάλλεται στον πολιτισμό, στις τέχνες και στην ενημέρωση, οι χοντροκομμένες υπερβολές μιας οικονομίας που βασίζεται στην εξορυκτική βιομηχανία και στην υποταγή στην μονοπρόσωπη διακυβέρνηση– έχουν γιγαντωθεί κατά τις δύο δεκαετίες διακυβέρνησης Πούτιν. Και ο πόλεμος ήρθε να τις μεγεθύνει και άλλο.

Αυτός ο πόλεμος θα έχει κακό τέλος για τον Πούτιν, ακόμη και αν ο Ρώσος πρόεδρος διατηρηθεί στην εξουσία μετά και από πανωλεθρία. Κάλλιστα ο ίδιος και τα υπόλοιπα κομβικά πρόσωπα σε αυτή την εισβολή θα μπορούσαν να δικαστούν ερήμην στη Χάγη για εγκλήματα πολέμου. Τα «παιχνιδάκια» των Ρώσων μεγιστάνων, μεταξύ αυτών και το «μυστικό» πλωτό παλάτι του Πούτιν, θα πρέπει να αποφεύγουν χώρες όπου θα μπορούσαν να κατασχεθούν.

Θα είναι αρκετά επώδυνος αυτός ο πόλεμος ώστε να χάσει ο Πούτιν τον θρόνο του; Από άποψη ρωσικής εθνικής ασφάλειας, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να αποχωρήσει οικειοθελώς ή παρά τη θέλησή του από την εξουσία. Στην κορυφή αυτής της λίστας: η σκόπιμη καταστροφή του ρωσικού στρατού.

Και εάν η διάλυση των στρατού δεν είναι επαρκής λόγος για να οδηγηθεί στην έξοδο του Κρεμλίνου ο Πούτιν, υπάρχουν η πολιτική απομόνωση της Ρωσίας και η οικονομική ύφεση. Και οι δύο αυτές αρνητικές παράμετροι θα μπορούσαν να αντιστραφούν πολύ γρήγορα εάν ο Πούτιν αποσυρόταν. Εάν παραμείνει στην ηγεσία της χώρας, σφίγγει η θηλιά γύρω από τον λαιμό της ρωσικής ανάκαμψης και παρατείνεται η απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Το ερώτημα για το πώς θα σταματήσει αυτός ο πόλεμος απαντάται πολύ εύκολα εάν ο Πούτιν απομακρυνθεί από την εξουσία. Όσο παραμένει ένοικος Κρεμλίνου, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να τραβήξουν χρονικά οι εχθροπραξίες. Και αυτό σημαίνει: και άλλα εγκλήματα πολέμου, και άλλοι θάνατοι, και άλλοι πρόσφυγες, και αλλά συντρίμμια, και άλλη ταλαιπωρία για τον ρωσικό στρατό, και άλλα πλήγματα στο διεθνές κύρος και στην οικονομία της Ρωσίας.

Πώς μπορεί, όμως, να φύγει ο Πούτιν; Μια επιλογή είναι το «κάν’ το όπως ο Γέλτσιν». Φτιάχνει τις βαλίτσες του και αποσύρεται σε μια καλά προστατευμένη ντάτσα, μακριά από αντίποινα. Ή στο ανάκτορό του στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά ποιος έχει το θάρρος να υποδείξει στον Πούτιν αυτήν τη στρατηγική εξόδου; Και ποιος βάζει το χέρι του στη φωτιά ότι ο Πούτιν έχει την ευθυκρισία να αναγνωρίσει την ήττα, να οπισθοχωρήσει και να απομακρυνθεί από το χάος που ο ίδιος δημιούργησε;

Υπάρχει και ο παλιομοδίτικος τρόπος αποχώρησης: μέσω μιας πρότασης δυσπιστίας από τους παροικούντες το Κρεμλίνο. Έτσι άνοιξε η πόρτα της εξόδου για τον Νικίτα Χρουστσόφ, αφού το Πολιτικό Γραφείο του κόμματος κουράστηκε από την αλλοπρόσαλλη διακυβέρνησή του, με αποκορύφωμα την απερίσκεπτη απόφαση να εγκαταστήσει πυραυλικά συστήματα στην Κούβα. Το προφανές πρόβλημα με αυτό το σενάριο είναι ότι δεν διακρίνονται διεκδικητές της εξουσίας στην «αυλή» του Πούτιν – παρά μόνο «yes men».

Υπάρχει και το προηγούμενο του «ξαφνικού θανάτου». Ο Ιωσήφ Στάλιν μπορεί να πέθανε από ακατάσχετη αιμορραγία ή από ανθρώπινο χέρι. Αναμφισβήτητα ο Πούτιν έχει επίγνωση αυτού του σεναρίου και είναι αποφασισμένος να αποτρέψει την υλοποίησή του.

Πού μας οδηγούν όλα αυτά; Σίγουρα όχι σε μια βολική πραγματικότητα. Είναι ξεκάθαρο πως Ουκρανία, Ρωσία και ολόκληρη η υφήλιος θα απαλλάσσονταν από μια δυσάρεστη συνθήκη, εάν κατέβαινε ο Πούτιν από την πολιτική σκηνή – και όσο πιο άμεσα γινόταν αυτό, τόσο το καλύτερο. Το «πώς θα γινόταν;», όμως, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο.

By