Μήνυμα ότι θα πρέπει να ολοκληρωθεί σύντομα η δεύτερη αξιολόγηση έστειλε ο εκπρόσωπος τύπου της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς.
Μιλώντας για το ελληνικό πρόγραμμα ο κ. Σχοινάς είπε ότι «όλα αυτά που πληρώνει ο λαός τα τελευταία έξι-επτά χρόνια πρέπει να τελειώσουν. Και θα τελειώσουν, μόνο αν το πρόγραμμα ολοκληρωθεί με συνέπεια, ολοκληρωθεί όπως προβλέπεται μέσα στο 2018, εάν συνδυαστεί με τη δημιουργία κλίματος κυβερνητικής και επιχειρηματικής ασφάλειας, προβλεψιμότητας, εάν υπάρχει ειλικρινής πολιτική αντιστήριξη του εγχειρήματος, όπου η πολιτική τάξη θα δώσει στον έλληνα πολίτη την ελπίδα ότι η εφαρμογή του προγράμματος δεν είναι μια τιμωρία, αλλά μια συλλογική πρόκληση που μας αφορά ως χώρα, ως έθνος, ως λαό».
Ο εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν χαρακτήρισε «κομβικό» το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα, καθώς «σε λίγο θα μπούμε στη δεύτερη αξιολόγηση, την οποία πρέπει να ολοκληρώσουμε σύντομα».
«Δεν αποκλείεται η επιτυχής ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης να συμπέσει και με μία έκπληξη – η οποία δεν ήταν αναμενόμενη αλλά μπορεί και είναι φυσικά είναι καλοδεχούμενη – να βρεθεί η Ελλάδα στο τέλος αυτού του χρόνου, έστω και οριακά, με θετικό πρόσημο ανάπτυξης. Αυτό, από μόνο του, παρότι δεν θα δημιουργήσει αμέσως θέσεις εργασίας, θα δημιουργήσει πολύ σημαντικές ψυχολογικές συνθήκες ανάτασης της οικονομίας. Αλλά επιμένω στην ανάγκη της πολιτικής αντιστήριξης του εγχειρήματος» πρόσθεσε ο κ. Σχοινάς.
Μιλώντας στο Thessaloniki Summit ο κ. Σχοινάς είπε ότι «δεν πρέπει κανένας να βλέπει το ελληνικό πρόγραμμα, ως ένα πρόγραμμα που αφορά απλά την οικονομία» διευκρινίζοντας ότι η επιδίωξη του προγράμματος είναι επίσης «σταδιακά να φτιάξει η χώρα ένα νέο, σύγχρονο, άξιο κράτος».
Ο κ. Σχοινάς επεσήμανε ότι αυτό θα πρέπει να είναι ένα κράτος, το οποίο «θα ανατρέπει πολλές από τις παθογένειες του παρελθόντος», θα βάζει τέρμα σε μια αντίληψη «πελατειακού κράτους που χωλαίνει γιατί λειτουργεί ως εργοδότης και όχι ως πάροχος υπηρεσιών», σε παθογένειες όπου «δύο, τρεις γενιές λύνουν τα προβλήματα τους, εις βάρος των παιδιών και τον εγγονιών τους» και «όπου, το χρέος γεννάει χρέος, με την ελπίδα ότι οι γενιές που το γεννούν θα φύγουν και κάποιος άλλος θα βρεθεί το πληρώσει».
Τα βασικότερα σημεία της ομιλίας του κ. Σχοινά έχουν ως εξής:
– Ιδανική συγκυρία για μία συνολική συζήτηση σχετικά με τρία θέματα: την ευρύτερη εικόνα της κατάστασης στη σημερινή Ευρώπη, τις προοπτικές της Ελληνικής οικονομίας και τέλος, την πορεία της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας στο υπό διαμόρφωση οικονομικό-πολιτικό περιβάλλον της ΝΑ Ευρώπης.
– Η ΕΕ αντιμετωπίζει μια χωρίς προηγούμενο αλληλουχία πολύ-κρίσεων η οποία αν και την κλονίζει, δεν στάθηκε ικανή να την αποσταθεροποιήσει όπως πολλοί καταστροφολόγοι ήλπιζαν. Υπό προϋποθέσεις μάλιστα, η εμφάνιση αυτών των απρόβλεπτων δυσκολιών (π.χ. προσφυγικό, Brexit, τρομοκρατία) ίσως να δράσει και ενοποιητικά για το συνολικό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής και Συνοριοφυλακής μόλις 1 χρόνο μετά το δραματικό περσινό καλοκαίρι, χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τάσης. Στη μετά-Brexit εποχή προβάλλουν 2 κύριες προτεραιότητες : α) ενίσχυση της συνοχής των 27 με στρατηγικές πρωτοβουλίες που τους ενώνουν β) προώθηση συγκεκριμένων μέτρων που βελτιώνουν τη καθημερινότητα των πολιτών (καταπολέμηση της ανεργίας με επέκταση του επενδυτικού σχεδίου Γιούνκερ) και ιδίως των νέων ευρωπαίων (5G μέχρι το 2025, ελεύθερο wifi μέχρι το 2020, ευρωπαϊκό σώμα εθελοντών).
– Η Ελλάδα δεν βρίσκεται απλά σε διαδικασία ανάταξης της οικονομίας της, αλλά με τη συνδρομή της ΕΕ σε μια δύσκολη πορεία οικοδόμησης ενός πιο σύγχρονου κράτους. Η πορεία αυτή είναι φυσικό να δημιουργεί εντάσεις, να συναντά αντιδράσεις και συχνά να υποτιμάται, αλλά είναι σίγουρο ότι α) ήδη παράγει – όχι πάντα ορατά, αλλά σίγουρα υπαρκτά – αποτελέσματα β) ανατρέπει παθογένειες του παρελθόντος (πελατειακό κράτος, αχαλίνωτα ελλείμματα σε βάρος των νεότερων γενεών) και γ) κτίζει νέες δομές που εισάγουν διαφάνεια και αποτελεσματικότητα (Ανεξάρτητη Γενική Γραμματεία Εσόδων, Εξυγίανση Τραπεζικού Συστήματος, Αναδιοργάνωση Δικαιοσύνης, Καταπολέμηση Διαφθοράς και πολιτικού χρήματος).
Από εδώ κι εμπρός προέχει η συνεπής ολοκλήρωση του προγράμματος μέχρι το 2018, η δημιουργία κλίματος επενδυτικής και επιχειρηματικής ασφάλειας και προβλεψιμότητας, η ειλικρινής πολιτική αντιστήριξη του συνολικού εγχειρήματος αλλά και η ιδιοκτησία της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας από τη κοινωνία των πολλών σε βάρος των προνομίων των λίγων. Οι μεγάλες θυσίες των Ελλήνων τα τελευταία επτά χρόνια δεν πρέπει να πάνε χαμένες. Ειδικά για τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας η φράση του James Freeman Clarke παραμένει πιο επίκαιρη από ποτέ: «οι πολιτικάντες σκέφτονται τις επόμενες εκλογές, οι πολιτικοί τις επόμενες γενιές».
– Μου είναι δύσκολο να είμαι συναισθηματικά ουδέτερος κάθε φορά που συζητάω το μέλλον και τις προοπτικές της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας. Από τη μάλλον προνομιακή θέση του Μακεδόνα της διασποράς, παρατηρώ να συγκρούονται συχνά η φιλοδοξία για μια δυναμική, εξωστρεφή πόλη που συγκεντρώνει ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον του διεθνούς περίγυρου και των επισκεπτών της, με την παραδοσιακή, συμβατική και συνήθως στατική αντίληψη των κατοίκων και των φορέων της που αρκούνται να βλέπουν το μέλλον απλά ως μια βελτιωμένη εκδοχή του παρελθόντος.
Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν καλύτερες συνθήκες για ανατραπεί αυτή η ασυμμετρία μεταξύ προοπτικών και πραγματικότητας. Η πόλη και η περιοχή αλλάζουν γοργά ως αποτέλεσμα των γεωπολιτικών εξελίξεων. Η εμφάνιση ενός χερσαίου – σύντομα και Σένγκεν – ενδοκοινοτικού συνόρου μόλις μια ώρα από εδώ, η αστικοποίηση κοινωνικών στρωμάτων στα Βαλκάνια και οι πολλαπλές απειλές που δοκιμάζουν τους ανταγωνιστές μας στη Μεσόγειο και τη Βόρειο Αφρική μας φέρνουν δυναμικά στο επίκεντρο. Σε μια ευρύτερη ενότητα που οριοθετείται μεταξύ Κωνσταντινούπολης, Βελιγραδίου, Σόφιας, Κύπρου και Ισραήλ εδώ προβάλλει μια μοναδική «ευρωπαϊκή βιτρίνα soft power, ήπιας ισχύος». Εδώ – αντίθετα με τον περίγυρο – υπάρχουν σε αφθονία αστικές και τουριστικές περιοχές που συνδυάζουν ποιότητα ζωής, ιδιαίτερο φυσικό κάλλος, ασφάλεια, ιστορία, πολιτισμό, διασκέδαση, ευρωπαϊκά κανονιστικά πρότυπα και αναμφισβήτητα την ασφάλεια συναλλαγών που προσφέρει η ευρωζώνη. Εδώ τα ανοικτά σύνορα και η Εγνατία Οδός οδηγούν ξανά σε μια «πόλη-σταυροδρόμι» εκπαίδευσης, τουρισμού και πολιτισμού αφήνοντας πίσω την εικόνα μιας «πόλης-σύνορο» που η πρόσφατη ιστορία την ανάγκαζε να γυρίζει την πλάτη αντί για το μέτωπο στους γείτονες.
Η εξωστρέφεια της Θεσσαλονίκης και της Βορείου Ελλάδας αποτελεί αίτημα των καιρών, απόλυτη οικονομική και πολιτιστική αναγκαιότητα. Η ευρωπαϊκή στήριξη και η πολύπλευρη χρηματοδότηση της ανάπτυξης είναι δεδομένη, αλλά θα απαιτηθούν κι άλλες προσπάθειες. Αυτές πρέπει να τις αναλάβουν οι ζωντανές δυνάμεις των τοπικών κοινωνιών και οι φορείς τους.
Καταθέτω σήμερα έξι συγκεκριμένες προτάσεις. Κοινός τους παρονομαστής είναι η απαίτηση αλλαγής νοοτροπίας, ανατροπής της λογικής των εύκολων λύσεων και υιοθέτησης αντιλήψεων και τρόπων σκέψης που κυριαρχούν στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση αντίστοιχων προβλημάτων :
1. Η αξιοποίηση του λιμανιού από μόνη της έχει τη δυναμική να αναδιατάξει συνολικά τον ρόλο της πόλης ως βασική πύλη εισόδου της ΝΑ Ευρώπης. Πρόκειται για τον πραγματικό καταλύτη, τη χρυσή σφαίρα της ανάπτυξης. Δεν είναι δυνατόν το θέμα να παραπαίει ακόμη μεταξύ τοπικών δογματισμών και συντεχνιασμών που αναβάλλουν- αν δεν αναιρούν – την στρατηγική αυτή κίνηση που θα αλλάξει καταλυτικά την πόλη και την περιοχή. Στο μεταξύ η Σμύρνη, το Μπουργκάς, η Βάρνα ακόμη και το Δυρράχιο ενισχύονται. ´Οποίος έχει ακόμη αμφιβολίες, ας ρίξει μια ματιά στον Πειραιά που απέχει και 500 χιλιόμετρα παραπάνω από τα βόρεια εξαγωγικά μας σύνορα.
2. Η ενίσχυση των πλεονεκτημάτων μας σε τομείς όπως τα logistics, η ενέργεια, οι υπηρεσίες τουρισμού, διατροφής, υγείας, σχεδίου, πληροφορικής απαιτούν όχι τόσο πόρους και υποδομές, αλλά κυρίως σάρωμα των εμποδίων και των κανονιστικών περιορισμών. Αυτών που προπαντός υπάρχουν για να προστατεύουν τους «μέσα» εις βάρος των «έξω». Στην ευρωπαϊκή λογική δεν νοείται η αρχή beati possidenti (μακάριοι οι κατέχοντες). Ίσες ευκαιρίες για όλους.
3. Η πολύπαθη ζώνη καινοτομίας δεν νοείται επί 15 χρόνια να καταλήγει σε μια συνεχή εναλλαγή πολιτικών φίλων και να εξαντλείται σε στενόμυαλες αναλύσεις της κτηματικής αγοράς, αντί απλά να αντιγράψει πιστά ένα από τα δεκάδες ανάλογα επιτυχημένα ευρωπαϊκά παραδείγματα.
4. Η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση έχει πολλά να διδαχθεί από τα ευρωπαϊκά πρότυπα μητροπολιτικών συνεργασιών που οικοδομούν σε βάση συναίνεσης, και όχι στείρων τοπικισμών, την αντιμετώπιση θεμάτων όπως η διαχείριση απορριμμάτων, ο περιφερειακός σχεδιασμός και οι νέες μορφές τουρισμού. Επί παραδείγματι ο Όλυμπος, το Δίον, η Βεργίνα, η Αμφίπολη, η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, η Χαλκιδική και το Άγιον Όρος δεν νοείται να είναι ανταγωνιστικοί προορισμοί. Πρέπει να προωθηθούν ως ένα ενιαίο εθνικό τουριστικό προϊόν.
5. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο μαζί με τα τρία μικρότερα αδέλφια του (Μακεδονία, Διεθνές, το ΤΕΙ) αλλά και τα πολλά δυναμικά ξαδέλφια του των ιδιωτικών ιδρυμάτων πρέπει να πρωταγωνιστήσουν σε αυτή τη μεγάλη, ιστορικής σημασίας στροφή εξωστρέφειας. Δεν αρκεί να δεσπόζει σε μια επιστημονικό-κεντρική πραγματικότητα που απλώς οδηγεί σε πτυχία που τεκμηριώνουν μονάχα έτη σπουδών. Δεν είναι αργά για να συνδεθεί η γνώση με τον παραγωγικό ιστό της Μακεδονίας, ώστε να προκύψει επιτέλους ένας πόλος έρευνας και ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή. Όχι μόνο στους τομείς πολιτικών μηχανικών, περιβαλλοντικών επιστημών και γεωπονίας όπου έχουν ήδη γίνει πολλά, αλλά και στις κοινωνικές επιστήμες. Το Κέντρο Διεθνούς Οικονομικού και Ευρωπαϊκού Δικαίου π.χ. μπορεί να μετατραπεί σε ένα βραχίονα εξωστρέφειας και εξαγωγής τεχνογνωσίας του Κοινοτικού Δικαίου σε όλη την ΝΑ Ευρώπη, όχι όπως είναι σήμερα απλώς η Στέγη της Σχολής Δικαστών.
6. Προτείνω μια μεγάλη Συμφωνία για τη συνεργασία όλων για το μέλλον. Μια Magna Carta για την Ευρωπαϊκή Θεσσαλονίκη που θα δεσμεύει σε μέσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα τους φορείς του Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα, των Πανεπιστημίων, των επιχειρήσεων, των ΜΚΟ, των ερευνητικών κέντρων για κοινές αναπτυξιακές προτεραιότητες και θα προσδιορίζει το στίγμα μας στην περιοχή αλλά και στην ΕΕ. Σίγουρα μια τέτοια πρωτοβουλία έχει καθυστερήσει αλλά υπάρχει ακόμη χρόνος.
– Ομολογώ ότι αυτή την πόλη ονειρεύομαι. Αυτή είναι η δικιά μου Thessaloniki Summit. Μια πόλη που θα είναι ταυτόχρονα η «Πρωτεύουσα της Εξωστρέφειας» αλλά και η «Fun capital of Europe». Μια πόλη που θα δικαιώνει το όραμα του Παπαναστασίου, του Βενιζέλου και του Καραμανλή που την ήθελαν γέφυρα προς τους πολιτισμούς της Δυτικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της Ανατολής.
– Βλέπω πολλούς φίλους στην αίθουσα με τους οποίους έχω πολλές φορές μοιρασθεί διαπιστώσεις, ιδέες και προτάσεις για το πως αυτή εδώ η μεριά του Ελληνισμού θα σηκώσει το κεφάλι της για να δει τη μεγάλη εικόνα και να μετρήσει το ανάστημα της σε σχέση με το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον όπου ανήκει. Τώρα όμως πιστεύω ότι έφθασε πια η ώρα να περάσουμε από τη διάγνωση, στη συνταγογράφηση και τη δράση. Διαβουλευτήκαμε αρκετά, γράφτηκαν πολλά βιβλία, εκφωνήθηκαν πολλές ομιλίες. Τώρα είναι η ώρα της πράξης. Η ώρα της δράσης. Και η ευθύνη για αυτό είναι συλλογική, αλλά κυρίως είναι δική μας.
Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας.