Μια δυναμικά αναπτυσσόμενη πελατεία που κάνει συναλλαγές με πίστωση, είτε πληρώνοντας έναν μήνα αργότερα είτε σε 3 άτοκες δόσεις, χωρίς καν να έχει πιστωτικές κάρτες, είναι κυρίως η βάση ανάπτυξης των challenger banks, που δρέπουν καρπούς εσόδων σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Στη Μεγάλη Βρετανία ο θεσμός είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος, με τα ποσοστά σε νεαρές ηλικίες να ανεβαίνουν εντυπωσιακά μέσα σε ένα εξάμηνο, από το 17% στο 27% (με στοιχεία 2023).
Σχετικά πρόσφατα η ελληνική αγορά φάνηκε άκρως ελκυστική σε ξένες τράπεζες και άλλους παρόχους που δραστηριοποιούνται στη λογική του BNPL (Buy Now, Pay Later), όπως την Tbi, που έχει ηγετικό προβάδισμα στη ΝΑ Ευρώπη, και τη σουηδική πρωτοπόρο Klarna. Εν τω μεταξύ, νέα deals αναμένεται σύντομα να διευρύνουν τον χώρο, ακόμη και με συνεργασίες εταιρειών με μεγάλους τραπεζικούς ομίλους.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η πρόθεση της Nexi να προχωρήσει σε αντίστοιχες υπηρεσίες Buy Now, Pay Later, πιθανόν σε συνεργασία με την Alpha Bank. «Δεν θα το κάνουμε τώρα, δεν είναι κάτι άμεσο», διευκρίνισε επί του θέματος ο επικεφαλής του ιταλικού ομίλου στην Ελλάδα, Eugenio Tornaghi, «αλλά είναι κάτι που υπάρχει ως σκέψη, σε συνεργασία με την Αlpha Bank». Yπενθυμίζεται ότι η Alpha Bank διατηρεί ένα 10% στη Νexi Payments, που δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του ’22 με πλειοψηφική συμμετοχή της Νexi μετά την εξαγορά του merchant acquirer (τμήμα εκκαθάρισης καρτών) της ελληνικής τράπεζας.
Σήμερα η λογική του BNPL δεν προσφέρεται ακόμη από τις αμιγώς παραδοσιακές ελληνικές τράπεζες -προφανώς για λόγους μιας εντελώς διαφορετικής προσέγγισης πελάτη. Το ίδιο ισχύει και στις ξένες αγορές, όπου προβάδισμα έχουν οι digital banks, σαν τη Revolut ή τη Monzo. Στην «κλασική» τραπεζική αγορά η πίστωση έρχεται μέσω του πλαστικού χρήματος, σε φυσική ή άυλη μορφή. Σήμερα. Διότι το προσεχές διάστημα θα μπουν πιθανότατα στον χώρο και οι «βαριές» τράπεζες μέσα από συνεργασίες με εταιρείες καινοτομίας -κάτι που ήδη αρχίζει στον ευρύτερο χώρο του fintech, με δείγματα γραφής τη συνεργασία Εurobank – Plum, Εθνικής – Epsilon net και Πειραιώς με τη Natech για την υπό σύσταση Snappi.
Σε μία πρόσφατη έρευνα 16.000 καταναλωτών από 16 χώρες που παρουσίασε η Κlarna (η οποία συνεργάζεται ήδη με μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων retail στην χώρα, μεταξύ άλλων Public, ΙKEA, Intersport) φάνηκε η πρόθεση των Ελλήνων καταναλωτών σχετικά με την πληρωμή ισόποσων 3 άτοκων δόσεων -το σύστημα BNPL, που υποστηρίζει εδώ και χρόνια ο σουηδικός όμιλος. Ένα 53% των ερωτηθέντων θα επέλεγε την υπηρεσία Buy Now Pay Later, έναντι ενός κοινού 32% που θα επέλεγε την πληρωμή με πιστωτική κάρτα.
Ανταγωνιστής της στην ελληνική αγορά είναι η tbi, μια challenger bank της ΝΑ Ευρώπης με ηγετική παρουσία στο BNPL. Δραστηριοποιείται κυρίως σε 3 αγορές -Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία- με πάνω από 2 εκατομμύρια πελάτες, ενώ παρουσία έχει επίσης σε Γερμανία και Λιθουανία. Παρέχει ενσωματωμένες υπηρεσίες και χρηματοδοτήσεις σε καταναλωτές, εμπόρους και ΜμΕ, μέσα από phygital κανάλια και πλατφόρμες. Μόλις προχθές ανακοίνωσε ότι από τη δραστηριότητά της στις παραπάνω χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος, η tbi εκταμίευσε πάνω από 750.000 δάνεια, ύψους 1 δισ. ευρώ, καταγράφοντας μια αύξηση 33% σε σχέση με το 2022.
Βέβαια, ο θεσμός έχει και τους επικριτές του ή καλύτερα έχει απέναντί του τους θεσμούς, που θέτουν τους κανόνες της αγοράς και που δικαίως ίσως -από την εκρηκτική άνθηση του «Buy Now, Pay Later» σε όλη την Ευρώπη- ανησυχούν για πιθανά κρούσματα «κόκκινων» δανείων και ληξιπρόθεσμων οφειλών. Ενδεικτικό είναι, όπως ανέφεραν σε πρόσφατο δημοσίευμα οι FT, ότι η αρμόδια Αρχή του Ηνωμένου Βασιλείου -Financial Conduct Authority- δημοσίευσε ένα πόρισμα βάσει του οποίου όσοι χρησιμοποίησαν BNPL περισσότερες από 10 φορές μέσα σε έναν χρόνο έχουν 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν αθετήσει το τελευταίο εξάμηνο την πληρωμή ενός λογαριασμού (στοιχεία: Οκτώβριος ’23).
Ο πιο μεγάλος κίνδυνος είναι η… άγνοια κινδύνου, καθώς μεγάλο ποσοστό όσων χρησιμοποιούν το πολύ εύχρηστο και καινοτόμο BNPL αγνοούν επί της ουσίας ότι δανείζονται. Είτε επειδή σπάνε στα 3 την αγορά, άρα έστω σε τμήματα θα την πληρώνουν για 3 μήνες, είτε επειδή τη μεταθέτουν για έναν μήνα μετά. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είναι ενήμεροι και να αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο και σε αυτό υπεύθυνοι είναι και όσοι εγκρίνουν την πίστωση. Διότι, σε αντίθεση με τις πιστωτικές κάρτες, δεν υπάρχει κανένα credit scoring σύστημα πιστοληπτικής αξιολόγησης των καταναλωτών που δεν «αγοράζουν τώρα για να πληρώσουν αργότερα», αλλά που δανείζονται για να αγοράσουν.