Του David Hambling
Έχοντας αναγνωρίσει δύο αποσχισθείσες περιοχές που κατέχουν αντάρτες στην ανατολική Ουκρανία, ο πρόεδρος Πούτιν διέταξε τις ρωσικές δυνάμεις να μετακινηθούν σε αυτές για «ειρηνευτικές» επιχειρήσεις. Δεδομένων των τακτικών παραβιάσεων της εκεχειρίας μεταξύ ανταρτών και ουκρανικών δυνάμεων -οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ κατέγραψαν «2.158 παραβιάσεις της εκεχειρίας, συμπεριλαμβανομένων 1.100 εκρήξεων» από τις 18 έως τις 20 Φεβρουαρίου-, η κλιμάκωση της σύγκρουσης είναι πολύ πιθανη. Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει την εισβολή ρωσικών δυνάμεων σε περιοχές που σήμερα βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ουκρανικών δυνάμεων.
Οι δυνατότητες του ρωσικού στρατού ξηράς είναι περιορισμένες. Η ρωσική υπεροχή «στον αέρα» μπορεί να εξουδετερώσει την ουκρανική άμυνα με πυραυλικά πλήγματα μεγάλου βεληνεκούς. Σε συνδυασμό με την ικανότητα της Μόσχας να διασπείρει ψευδείς πληροφορίες και να εξαπολύει κυβερνοεπιθέσεις, ένα ρωσικό «σοκ και δέος» θα μπορούσε να αναγκάσει τις ουκρανικές στρατιωτικές μονάδες να υποχωρήσουν ή να παραδοθούν δίνοντας ελάχιστες μάχες.
Ορισμένοι έχουν προτείνει ότι η λύση είναι να μετατραπεί η Ουκρανία σε «ένα νέο Αφγανιστάν» για τη Ρωσία. Στο ιστολόγιο του Ατλαντικού Συμβουλίου, ο Andriy Zagorodnyuk επισήμανε ότι ένα αντάρτικο από πλευράς Ουκρανών θα μπορούσε να κάνει να καταφέρει σημαντικά πλήγματα σε μια ρωσική εισβολή: «Συνδυάζοντας στρατιωτικές μονάδες με βετεράνους, εφέδρους, μονάδες άμυνας επί εδάφους και μεγάλο αριθμό εθελοντών, η Ουκρανία μπορεί να δημιουργήσει δεκάδες χιλιάδες μικρές και εξαιρετικά ευέλικτες ομάδες ικανές να επιτεθούν στις ρωσικές δυνάμεις. Αυτό θα καταστήσει πρακτικά αδύνατο για το Κρεμλίνο να εγκαθιδρύσει οποιουδήποτε είδους διοίκηση στις κατεχόμενες περιοχές ή να εξασφαλίσει τις γραμμές ανεφοδιασμού του».
Ο Zagorodnyuk αναφέρθηκε σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου, σύμφωνα με την οποία ένας στους τρεις Ουκρανούς θα ήταν έτοιμος να συμμετάσχει στην ένοπλη αντίσταση. Η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης των «ταγμάτων Babushka» από γιαγιάδες που οπλοφορούν με Καλάσνικοφ δίνει την εντύπωση μιας χώρας έτοιμης να πολεμήσει με νύχια και με δόντια. Ο Zagorodnyuk προτείνει ότι η εσπευσμένη προμήθεια ελαφρών αντιαρματικών όπλων, εξοπλισμού νυχτερινής όρασης, μικρών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και ασφαλούς εξοπλισμού επικοινωνίας στην Ουκρανία μπορεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί μια εισβολή.
Ωστόσο, άλλοι αναλυτές επισημαίνουν ότι αυτή η αισιόδοξη άποψη για μια χώρα που ενώνεται για να πολεμήσει τους Ρώσους εισβολείς μπορεί να μην λειτουργήσει όπως αναμένεται. Ένα εμπόδιο είναι ότι ο ουκρανικός στρατός είναι εκπαιδευμένος στον συμβατικό πόλεμο και όχι στον ανταρτοπόλεμο, όπως σημειώνουν οι Michael Kofman και Jeffrey Edmonds στο Foreign Affairs, και δεν θα μπορούσε απλώς να υιοθετήσει ξαφνικά τακτικές «ατάκτων»:
«Κάτι τέτοιοι θα σήμαινε πως θα εγκατέλειπαν το μεγαλύτερο μέρος των βαρέων τεθωρακισμένων και του πυροβολικού τους και θα εστίαζαν στο Πεζικό που είναι εξοπλισμένο με φορητά αντιαρματικά για να πλήξουν άρματα μάχης ή αεροσκάφη. Αλλά μια τέτοια στροφή είναι εύκολη στη θεωρία και δύσκολη στην πράξη. Ο ουκρανικός στρατός είναι εκπαιδευμένος να επιχειρεί σε μεγαλύτερους σχηματισμούς και δεν μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αντάρτικη δύναμη», τονίζουν οι συγγραφείς.
Αναφέρουν ακόμη ότι τα αναβαθμισμένα ρωσικά drones θα δυσκόλευαν τη διαφυγή ουκρανικών ανταρτικών ομάδων μετά από ένα «χτύπημα».
«Μικρές ομάδες μαχητών μπορεί να δυσκολευτούν να κρυφτούν και να κερδίσουν στο πεδίο της μάχης», επισημαίνουν.
Ο Rob Lee, στρατιωτικός αναλυτής στο King’s College του Λονδίνου, υποστηρίζει ότι η Ρωσία έχει μάθει από το πάθημα των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και θα είναι επιφυλακτική στην κατάληψη περιοχών όπου οι δυνάμεις της θα συναντήσουν αντίσταση από τον τοπικό πληθυσμό. Αντ” αυτού, εκτιμά ότι η Ρωσία θα επικεντρωθεί στο να εξουδετερώσει τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ουκρανικού στρατού, θα εκμεταλλευθεί την υπεροπλία των στρατιωτικών της δυνάμεων, θα συλλάβει αιχμαλώντους και στη συνέχεια θα αποσυρθεί, με στόχο να πιέσει τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι ώστε να ενδώσει στις ρωσικές αξιώσεις.
«Δεν είμαι σίγουρος ότι οι επιχειρήσεις αντάρτικων ομάδων θα απειλούσαν σοβαρά τα σχέδια της Ρωσίας», αναφέρει ο Lee σε ανάρτησή του στο Twitter.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο Πούτιν θεωρεί πως μπορεί να αναγκάσει τον Ζελένσκι σε παραχωρήσεις με αυτής της κλίμακας τη στρατιωτική δράση, χωρίς να επιβάλει κατοχή.
Ακόμη ένας αρνητικός παράγοντας, που συχνά αγνοείται από τους στρατιωτικούς αναλυτές, είναι το μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές από τη δραστηριότητα αντάρτικων ομάδων. Ο Harlan K. Ullman, ανώτερος σύμβουλος του Ατλαντικού Συμβουλίου στην Ουάσιγκτον, εκτιμά πως οι σκέψεις για ένα «νέο Αφγανιστάν» που θα πλήξει τους Ρώσους είναι αντιπαραγωγικές. Ειδικότερα, σημειώνει ότι μια τέτοια τακτική θα ήταν καταστροφή για τον ουκρανικό λαό και θα έστελνε εκατομμύρια πρόσφυγες προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες καταγράφει ότι υπάρχουν σήμερα 2,6 εκατομμύρια Αφγανοί πρόσφυγες.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο μάθημα από την εμπειρία των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Από τους Μουτζαχεντίν -που υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ κι αντιστάθηκαν στους Ρώσους- ξεπήδησαν οι φανατικοί αντιαμερικανοί Ταλιμπάν καθώς και η Αλ Κάιντα.
Ο ανταρτοπόλεμος απέναντι στις ρωσικές δυνάμεις είναι μια ιδέα που βρίσκει μεγάλη απήχηση σε όσους θέλουν να δουν τους σχεδιασμούς του Πούτιν στην Ουκρανία να «ναυαγούν», ελλείψει, μάλιστα, άμεσης στρατιωτικής υποστήριξης από το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, μπορεί να έχει τεράστιο κόστος για τον ουκρανικό λαό χωρίς τελικά να τον βοηθήσει ουσιαστικά.