Αντιμέτωποι με βαριά πρόστιμα είναι οι ιδιοκτήτες και διαχειριστές ακινήτων που διαθέτουν ασανσέρ τα οποία δεν έχουν δηλωθεί και πιστοποιηθεί. Η νέα προθεσμία για να γίνει αυτή η διαδικασία λήγει στις 30 Ιουνίου, όμως οι άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς (πιστοποιητές, ομοσπονδία ιδιοκτητών ακινήτων) έχουν ζητήσει επίσημα νέα παράταση, αφού, όπως εκτιμάται, λιγότερα από τα μισά ασανσέρ σε όλη τη χώρα έχουν περάσει από τον αναγκαίο έλεγχο για να λάβουν πιστοποίηση. Μάλιστα, ακόμη και η νέα εξάμηνη παράταση που ζητείται θεωρείται ανεπαρκής.
Η υποχρέωση για τη δήλωση-πιστοποίηση κάθε ασανσέρ ισχύει από το μακρινό 1988, ο νόμος έχει αναθεωρηθεί ως προς τα επιμέρους αρκετές φορές, οι προθεσμίες έχουν απλώς παρέλθει και το κράτος δεν ξέρει, σχεδόν 40 χρόνια μετά, καν πόσοι ανελκυστήρες υπάρχουν.
Διαβάστε επίσης: Πιστοποίηση ανελκυστήρων: Πλήρης οδηγός για ιδιοκτήτες και διαχειριστές
Πλέον, τα τσουχτερά πρόστιμα με τα οποία απειλούνται οι ιδιοκτήτες έχουν προκαλέσει καβγάδες στις πολυκατοικίες για το κόστος συμμόρφωσης στις προδιαγραφές ασφαλείας, ουρές στις εταιρείες πιστοποίησης τρέχουν και δεν σώνουν, ενώ υπάρχουν απελπισμένα αιτήματα για νέα παράταση ώστε στα όριά της, έστω, να κάνει πράξη το ίδιο το Δημόσιο την υποχρέωσή του να λειτουργήσει ψηφιακό μητρώο ασανσέρ που θεσμοθέτησε το 2022, αλλά παραμένει κενό γράμμα.
H προθεσμία
Οι 17 εταιρείες που έχουν πιστοποίηση από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) και είναι αυτές που κάνουν τη σχετική διαδικασία -και όχι οι συντηρητές- ήδη από τον Απρίλιο έδιναν ραντεβού για τον… Σεπτέμβριο, πολύ μετά δηλαδή τη λήξη της τρέχουσας προθεσμίας. Μέχρι τώρα έχουν ελεγχθεί και δηλωθεί 250.000 – 300.000 ασανσέρ, ενώ εκτιμάται ότι είναι εγκατεστημένα και λειτουργούν 600.000 – 700.000 σε όλη τη χώρα. Με αυτά τα δεδομένα, σε μία εβδομάδα εκατοντάδες χιλιάδες ασανσέρ θα πρέπει να σταματήσουν να λειτουργούν και αντίστοιχος αριθμός ιδιοκτητών ακινήτων απειλείται με το πρόστιμο των 1.500 ευρώ που προβλέπεται για μη πιστοποιημένους ανελκυστήρες.
«Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει πόσα ασανσέρ λειτουργούν και πόσα απομένουν να ελεγχθούν», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Σπύρος Λιάκος, αρμόδιος της Ελληνικής Ενωσης Διαπιστευμένων Φορέων Επιθεώρησης και Πιστοποίησης (HellasCert) για τους ανελκυστήρες, σημειώνοντας παράλληλα ότι ενδεχομένως και μια νέα εξάμηνη παράταση να αποδειχθεί λίγος χρόνος, αφού απαιτείται να θεραπευθούν παθογένειες χρόνων.
Οι κανόνες ασφαλούς λειτουργίας των ασανσέρ και η υποχρέωση του ελέγχου πιστοποίησης θεσμοθετήθηκαν το 1988 με το ΦΕΚ 664/Β/88 σε εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας προς Οδηγία της τότε ΕΟΚ. Εκεί προβλεπόταν, μεταξύ άλλων, ότι τα ασανσέρ θα έπρεπε να δηλώνονται, να έχουν συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας και να τηρούνται κανόνες ασφαλείας και συντήρησης. Και ενώ πέρασαν 37 χρόνια από τότε, στην πραγματικότητα αυτό που έχει συμβεί είναι να τίθενται νέες ημερομηνίες και παρατάσεις που παρέρχονται.
Το νομικό πλαίσιο αναθεωρήθηκε και εκσυγχρονίστηκε το 2008 με τον νόμο 2604. Τότε θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση να δηλώνονται τα ασανσέρ στις αρμόδιες διευθύνσεις των νομαρχιών και στη συνέχεια αυτή η αρμοδιότητα πέρασε στις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων, με τον κάθε δήμο να πρέπει να διατηρεί σχετικό αρχείο. Ωστόσο, και όπου υπάρχουν τέτοια μητρώα δεν έχουν ενοποιηθεί και κανείς δεν έχει εικόνα για το πλήθος και την κατάσταση με την οποία λειτουργούν οι ανελκυστήρες. Οπως επισημαίνει ο κ. Λιάκος, από το 2022 υπάρχει η υποχρέωση του κράτους να δημιουργήσει ηλεκτρονικό μητρώο για τα ασανσέρ, όπου θα δηλώνονται και θα καταγράφεται και το ιστορικό της λειτουργίας τους, αλλά ακόμη δεν υπάρχει.
Η νομοθεσία
Oπως επισημαίνει η HellasCert, τα ασανσέρ, δημόσια και ιδιωτικά, είναι σύνθετες ηλεκτρομηχανικές ή/και ηλεκτροϋδραυλικές κατασκευές και ταυτόχρονα αποτελούν μεταφορικά μέσα καθημερινής χρήσης από εκατομμύρια επιβάτες, γι’ αυτό είναι αναγκαία η ασφαλής και νόμιμη λειτουργία τους.
«Η νομοθεσία είναι ξεκάθαρη και ισχύει εδώ και πολλά χρόνια. Σκεφτείτε ότι τα ασανσέρ έχουν μηχανισμούς, είναι σαν να έχουμε αυτοκίνητα χωρίς πινακίδες κυκλοφορίας. Κανένας φορέας δεν θα έκανε έλεγχο-πιστοποίηση σε ένα όχημα χωρίς πινακίδες, ωστόσο γίνονται κανονικά συντηρήσεις και έλεγχοι στα ασανσέρ παρότι είναι μη πιστοποιημένα». Οπως λέει κ. Λιάκος, το ψηφιακό μητρώο είναι η βάση για να μπορέσει να υπάρξει πραγματική εποπτεία, επισημαίνοντας ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία δυνατότητα για να ολοκληρωθεί η διαδικασία της πιστοποίησης στις προθεσμίες που τρέχουν.
Πέρα από το πρόστιμο των 1.500 ευρώ που προβλέπεται για όσους δεν θα πιστοποιήσουν το ασανσέρ στο ακίνητό τους -οι μονοκατοικίες που έχουν ανελκυστήρες δεν εξαιρούνται φυσικά από την υποχρέωση, όπως δεν εξαιρούνται και από τους κανόνες της συντήρησης-, ο νόμος επιτάσσει περιοδικό επανέλεγχο για την ανανέωσης της ισχύος του πιστοποιητικού. Στην περίπτωση ατυχήματος, μάλιστα, πέρα από τις άλλες συνέπειες (ποινικές, αστικές) το πρόστιμο για το άτομο που έχει την ευθύνη διαχείρισης του μη δηλωμένου / πιστοποιημένου ανελκυστήρα φτάνει μέχρι και τα 60.000 ευρώ.
Η περιοδικότητα του επανελέγχου / επανέκδοσης του πιστοποιητικού εξαρτάται από τη χρήση και το πού λειτουργεί ένα ασανσέρ: κάθε χρόνο πρέπει να πιστοποιείται η καλή λειτουργία σε ένα δημόσιο κτίριο και ανά τέσσερα έως έξι χρόνια ο κάθε ανελκυστήρας σε κτίρια με χρήση κατοικίας (ανάλογα με τους ορόφους).
Ηδη, πάντως, σε εκατοντάδες -αν όχι χιλιάδες- πολυκατοικίες που προχώρησαν στη διαδικασία έκδοσης του πιστοποιητικού διαπιστώθηκαν ελλείψεις στις προδιαγραφές ασφαλείας με αποτέλεσμα το κόστος για την έκδοσή του να εκτοξεύεται, αφού δεν μπορεί να εκδοθεί αν προηγουμένως δεν αποκατασταθούν οι ελλείψεις που επισημαίνονται. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι η πιστοποίηση δεν γίνεται από τις εταιρείες που κάνουν την περιοδική συντήρηση με τις οποίες συνεργάζεται η διαχείριση κάθε πολυκατοικίας, αλλά αποκλειστικά από τους 17 φορείς σε όλη την Ελλάδα που έχουν αδειοδοτηθεί σχετικά από το ΕΣΥΔ.
Μόνο για τον έλεγχο πιστοποίησης σε μια πολυκατοικία 8 διαμερισμάτων το κόστος κυμαίνεται κοντά στα 200 ευρώ, ενώ περίπου 120 ευρώ απαιτούνται στην περίπτωση που θα χρειαστεί επανέλεγχος. Οι ελλείψεις που ενδεχομένως θα διαπιστωθούν θα επιβαρύνουν το συνολικό κόστος.
Δεν προλαβαίνουν
«Καταλαβαίνετε ότι κάθε μία από αυτές τις 17 εταιρείες έχουν συγκεκριμένο προσωπικό. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, μια εταιρεία να πρέπει να ελέγχει κάθε χρόνο περίπου 5.000 ασανσέρ και ξαφνικά ο αριθμός να εκτοξεύεται σε δεκάδες χιλιάδες. Είναι προφανές ότι δεν προλαβαίνουμε, ακόμη κι αν οι τεχνικοί κάνουν υπεράνθρωπες προσπάθειες και γράφουν ακόμη και τη νύχτα τις τεχνικές εκθέσεις για να εξυπηρετήσουν όσους περισσότερους γίνεται», λέει ο κ. Λιάκος.
Το κόστος προκειμένου να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές ασφαλείας ο ανελκυστήρας, ειδικά σε παλαιότερες οικοδομές, φέρνει προστριβές μεταξύ ενοίκων – ιδιοκτητών και πάει πίσω την πιστοποίηση, αφού δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα χρήματα δεν μαζεύονται. «Κάθε ασανσέρ πρέπει να ανταποκρίνεται στα πρότυπα λειτουργίας του με βάση τις προδιαγραφές ασφαλείας που είχε. Δεν είναι το ίδιο ένα ασανσέρ που τοποθετήθηκε τη δεκαετία του ’60 και ένα ασανσέρ σε μια νεόδμητη ή σε μια πολυκατοικία 20ετίας», διευκρινίζει ο κ. Λιάκος.
«Οπως υφίσταται διαχρονικά η κατάσταση, προκύπτει ότι είναι απολύτως ακατόρθωτο να υλοποιηθεί η προβλεπόμενη καταχώριση όλων των ανελκυστήρων όχι μόνο μέχρι 30.06.2025, αλλά και για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», σημειώνει σε πρόσφατη ανακοίνωσή της η HellasCert, που εκτιμά ότι είναι κρίσιμο να ενεργοποιηθεί το ηλεκτρονικό Ενιαίο Μητρώο Ανελκυστήρων που θεσπίστηκε με τον νόμο 4691/2022 και προβλέπεται να λειτουργήσει υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης.
Ο νόμος όμως παραμένει στα χαρτιά εδώ και σχεδόν τρία χρόνια… Και συνεχίζει: «Πιστεύουμε πως αρχικά είναι αναγκαίο να ενεργοποιηθεί το ηλεκτρονικό Ενιαίο Μητρώο Ανελκυστήρων με την υποχρέωση στους ιδιοκτήτες ή/και στους διαχειριστές οικοδομών τουλάχιστον της δήλωσης της ύπαρξης ακαταχώριστου ανελκυστήρα έως τις 31/12/2025». Να δηλωθούν δηλαδή βασικά πληροφοριακά στοιχεία για κάθε ανελκυστήρα στη χώρα ώστε να μάθουμε έστω πόσα ασανσέρ υπάρχουν.
Παράταση στην προθεσμία πιστοποίησης όμως ζητά και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), διατυπώνοντας παράλληλα και αίτημα να υπάρξει πρόγραμμα επιδότησης, αφού το κόστος συμμόρφωσης στους κανόνες είναι πολλές φορές δυσβάσταχτο. Μάλιστα, όπως επισημαίνει η ΠΟΜΙΔΑ, γραφειοκρατικό και χρονοβόρο είναι και το υφιστάμενο σύστημα καταχώρισης στους δήμους, αφού απαιτούνται, μεταξύ άλλων, πιστοποιητικό συντήρησης, οικοδομική άδεια και μηχανολογικό σχέδιο. Πώς μπορεί να αποφύγει κανείς το πρόστιμο εφόσον δεν δοθεί παράταση (πράγμα που η αγορά θεωρεί αδύνατο να συμβεί); Με σφράγιση του ασανσέρ…
Τα πρόστιμα
Με βάση την τρέχουσα προθεσμία για την πιστοποίηση των ασανσέρ, τα προβλεπόμενα πρόστιμα για την περίπτωση μη συμμόρφωσης έχουν οριστεί ως εξής:
■ 1.500 ευρώ σε κάθε ιδιοκτήτη ή διαχειριστή που δεν εξασφαλίζει την ανανέωση του πιστοποιητικού ανελκυστήρα.
■ 15.000 έως 60.000 ευρώ σε περιπτώσεις παράνομης λειτουργίας ανελκυστήρα που έχει τεθεί εκτός λειτουργίας λόγω μη συμμόρφωσης και έχει προκληθεί ατύχημα.
■ 1.500 έως 15.000 ευρώ για παραλείψεις συντηρητών ή μη τήρηση των απαιτήσεων για κινητά συνεργεία συντήρησης.
■ 6.000 έως 9.000 ευρώ για παράνομη ηλεκτροδότηση ανελκυστήρα.
Η νέα νομοθεσία προβλέπει σημαντικές διευκολύνσεις για την εγκατάσταση ανελκυστήρων σε πολυκατοικίες, ειδικά δε για τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας:
■ Η απόφαση για εγκατάσταση ανελκυστήρα ή αναβατορίου μπορεί πλέον να λαμβάνεται με πλειοψηφία 51% των συνιδιοκτητών.
■ Σε περιπτώσεις όπου η προσαρμογή του κτιρίου είναι υποχρεωτική, η εγκατάσταση του ανελκυστήρα γίνεται χωρίς συναίνεση των συνιδιοκτητών και με δαπάνες των υπόχρεων.
■ Για κτίρια όπου δεν είναι υποχρεωτική η προσαρμογή, η Κεντρική Επιτροπή Προσβασιμότητας μπορεί να εγκρίνει την εγκατάσταση ανελκυστήρα μετά από σχετικό αίτημα.
■ Επιτρέπεται η εγκατάσταση ράμπας ή αναβατορίου για τη διευκόλυνση ατόμων με αναπηρία ακόμα και χωρίς τη συναίνεση της πλειοψηφίας των συνιδιοκτητών.