Του Marc Champion
Σύμφωνα με αποσπάσματα από μια νέα του βιογραφία, ο Έλον Μασκ περιόρισε πέρυσι τη λειτουργία της δορυφορικής του υπηρεσίας, Starlink, προκειμένου να αποτρέψει την Ουκρανία από το να τη χρησιμοποιήσει για επίθεση με θαλάσσιο μη επανδρωμένο σκάφος στον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας στην Κριμαία. Ο δισεκατομμυριούχος ανησυχούσε ότι η κίνηση θα μπορούσε να γίνει ένα μίνι Περλ Χάρμπορ, ακόμη και να προκαλέσει πυρηνικά αντίποινα. «Πώς βρέθηκα εγώ σε αυτόν τον πόλεμο;», φέρεται να ρώτησε τον συγγραφέα του βιβλίου, Walter Isaacson.
Ήταν μια καλή ερώτηση και έχει μια απλή απάντηση: ο Μασκ βρίσκεται σε αυτόν τον πόλεμο επειδή έκανε το σωστό πριν από 19 μήνες. Όταν η Ρωσία εισέβαλε στη γειτονική της χώρα τον Φεβρουάριο του 2022, μία από τις πρώτες κινήσεις του εισβολέα ήταν να εξουδετερώσει το σύστημα επικοινωνιών του ουκρανικού στρατού. Η κυβέρνηση στο Κίεβο στράφηκε στον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου επειδή ήταν πιθανώς ο μόνος άνθρωπος στον πλανήτη ικανός να δώσει μια λύση στην ταχύτητα και την κλίμακα που χρειαζόταν.
Αναλογίες
Ο Μασκ είναι πλέον μια τόσο πολιτικά πολωτική φιγούρα που δεν λαμβάνει πάντα τα εύσημα που του αξίζουν για το θάρρος του τότε ή για το πώς κινήθηκε με τις δωρεές του σε επίπεδο Starlink προκειμένου να κάνει τη ζωή των αμάχων λειτουργική σε συνθήκες πολέμου. Χωρίς τους δορυφόρους και τις μπαταρίες του, η πορεία του αγώνα της Ουκρανίας για επιβίωση θα μπορούσε να ήταν πολύ διαφορετική.
Τίποτε από αυτά, ωστόσο, δεν καθιστά τον Μασκ ιδιοφυΐα στην εξωτερική πολιτική, οξυδερκή διπλωμάτη ή τον κατάλληλο άνθρωπο για να λαμβάνει αποφάσεις στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία. Ο ίδιος διόρθωσε μια πτυχή της περιγραφής του επεισοδίου από τον Isaacson: ο Μασκ ανέφερε σε ανάρτησή του στο X, πρώην Twitter, ότι δεν διέκοψε την υπηρεσία Starlink, όπως περιγράφεται, αλλά βασικά αρνήθηκε ένα αίτημα επέκτασης της στην Κριμαία για την επίθεση. Δεν αμφισβήτησε ωστόσο κατά τα άλλα την ακρίβεια της αφήγησης.
Η αναλογία με το Περλ Χάρμπορ, όπως τόσο πολλές που έχουν γίνει για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι σαφώς λανθασμένη. Η αιφνιδιαστική επίθεση της Ιαπωνίας το 1941 στον αμερικανικό στόλο στη Χαβάη ξεκίνησε έναν πόλεμο ο οποίος δεν υπήρχε. Η Ουκρανία σχεδίαζε να χτυπήσει τον ρωσικό στόλο που βρισκόταν στην Κριμαία επτά μήνες μετά τη ρωσική εισβολή – για να μην αναφέρουμε ότι η ίδια η Κριμαία αποτελεί κατεχόμενη ουκρανική επικράτεια. Όπως ανέφερε ο Μιχάιλο Ποντόλιακ, ντε φάκτο εκπρόσωπος του προέδρου της Ουκρανίας Βολόντιμιρ Ζελένσκι σε tweet μετά τις αποκαλύψεις του βιβλίου, τα πλοία που στοχεύονταν εκτόξευαν πυραύλους κρουζ σε σχεδόν καθημερινή βάση εναντίον πόλεων σε ολόκληρη την Ουκρανία.
Η ανησυχία του Μασκ για κλιμάκωση ήταν βάσιμη. Με το πλεονέκτημα της εκ των υστέρων γνώσης, γνωρίζουμε ότι η Ρωσία απάντησε αυξάνοντας τον ρυθμό των επιθέσεων με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς όταν η Ουκρανία έκανε πράγματα όπως το να βυθίσει το Moskva, κάποτε ναυαρχίδα του στόλου της Μαύρης Θάλασσας ή το να πλήξει τη γέφυρα του Κερτς, η οποία συνδέει την Κριμαία με την ηπειρωτική Ρωσία – ένα έργο «σφραγίδας» του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Σε αυτό το επίπεδο, το αν θα ρισκάρουν αντίποινα θα πρέπει σίγουρα να είναι ένας υπολογισμός ο οποίος θα επαφίεται στους ίδιους τους Ουκρανούς.
Υπερβολή
Ο φόβος του Μασκ, ωστόσο, ήταν ότι η κλιμάκωση θα μπορούσε να λάμβανε πυρηνικό χαρακτήρα – μια απειλή που είχε ακούσει αυτοπροσώπως από τον Ρώσο πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το βιβλίο. Ανησυχούσε μήπως ήταν ο επιχειρηματίας ο οποίος θα είχε βοηθήσει στην έναρξη του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Λίγη σκέψη θα έπρεπε να τον είχε κάνει δύσπιστο απέναντι σε αυτή την ιδέα. Η Ουκρανία βύθισε το Moskva τον Απρίλιο, μόλις δύο μήνες μετά την έναρξη του πολέμου. Τότε δεν υπήρξε πυρηνική απάντηση και δεν υπήρχε λόγος να πιστεύουμε ότι το χτύπημα μικρότερων πλοίων θα προκαλούσε μία τέτοια τον Σεπτέμβριο. Έναν χρόνο αργότερα, η Ουκρανία έχει περάσει πολλές αποκαλούμενες «κόκκινες γραμμές», συμπεριλαμβανομένης εκείνης της Κριμαίας και είναι σαφές ότι εάν ο Πούτιν ήταν πραγματικά διατεθειμένος να διατάξει πυρηνικό χτύπημα εναντίον μιας μη πυρηνικής χώρας στην οποία επιτίθεται, το όριο είναι πολύ υψηλότερο.
Για να είμαστε δίκαιοι προς τον Μασκ, ωστόσο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει λάβει μια παρόμοια απόφαση, μη δίνοντας πυραύλους εδάφους-εδάφους μεγάλου βεληνεκούς τύπου ATACM στην Ουκρανία, η οποία έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι θέλει να τους χρησιμοποιήσει εναντίον στόχων στην Κριμαία. Καθώς η Ουκρανία προωθείται νότια με την αντεπίθεσή της, η μοίρα της χερσονήσου μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα πιθανό σημείο έντασης μεταξύ του Κιέβου και των συμμάχων του – και όχι μόνο του Μασκ.
Από τη σκοπιά της Ουκρανίας, η ανάκτηση της Κριμαίας είναι απαραίτητη, γιατί από την προσάρτησή της το 2014, ο Πούτιν την μετέτρεψε σε μια τεράστια στρατιωτική βάση που στρέφεται ενάντια στο μαλακό υπογάστριο της Ουκρανίας. Όσο αυτή θα παραμένει και θα υπάρχει ένας στόλος ελλιμενισμένος στη Σεβαστούπολη, η Ρωσία θα έχει τη δύναμη να μπλοκάρει κρίσιμα λιμάνια και να εξαπολύει περαιτέρω εισβολές κατά βούληση, καθιστώντας την Ουκρανία μη επενδύσιμη χώρα. Για άλλους οι οποίοι φοβούνται περισσότερο το πυρηνικό δυναμικό της Ρωσίας, οποιαδήποτε προσπάθεια ανακατάληψης της Κριμαίας αντιπροσωπεύει έναν δρόμο προς αυτό που ο Μασκ έχει αποκαλέσει «στρατηγική ήττα» της Ουκρανίας.
Ο Ποντόλιακ δεν λυπήθηκε χαρακτηρισμών στην ανάρτησή του στο X, περιγράφοντας την απόφαση του Μασκ ως αποτέλεσμα «ενός κοκτέιλ άγνοιας και μεγάλου Εγώ» που στοίχισε τις ζωές αμάχων που σκοτώθηκαν αργότερα από τους ρωσικούς πυραύλους οι οποίοι εκτοξεύτηκαν από πλοία. Απογοήτευση έχει αναμφίβολα δημιουργηθεί. Ο Μασκ έχει κάνει μια σειρά από αφελείς ή παραπληροφορημένες παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός άκαιρου ειρηνευτικού σχεδίου τον περασμένο Οκτώβριο, το οποίο θα μπορούσε να είχε γραφτεί στο Κρεμλίνο.
Κατανόηση
Τίποτα δεν τείνει να είναι μετρημένο όταν πρόκειται για τον Μασκ, ο οποίος διασκεδάζει με τις διαμάχες και φαίνεται να γίνεται όλο και πιο εκκεντρικός με τον καιρό. Όταν όμως πρόκειται για το Starlink, η μετριοπάθεια είναι απαραίτητο συστατικό. Ο Μασκ είναι ξεκάθαρα αμφιταλαντευόμενος σχετικά με τη συμβολή του στην πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας, την οποία του ζήτησε το Κίεβο και, τον περασμένο Σεπτέμβριο, δεν ήταν ο μόνος που ανησυχούσε για το πού θα μπορούσε να οδηγήσει η κλιμάκωση.
Ο υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Ουκρανίας Μιχάιλο Φεντόροφ, ο άνθρωπος ο οποίος ζήτησε πρώτος από τον Μασκ να παράσχει τα συστήματα Starlink και που προσπάθησε (και απέτυχε) να τον πείσει να παράσχει επικοινωνιακή κάλυψη για την επίθεση με θαλάσσιο drone τον Σεπτέμβριο του 2022, δεν ήταν και πολύ χαρούμενος όταν εμφανίστηκε η ιδιωτική ανταλλαγή μηνυμάτων τους, την οποία ο Μασκ είχε μοιράσει προς δημοσίευση. Ακόμη κι έτσι, ωστόσο, ερωτηθείς σχετικά από τους FT, εξέφρασε και πάλι ευγνωμοσύνη προς τον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο. Διακυβεύονται πάρα πολλά για την Ουκρανία για να ρισκάρει την απώλεια του Starlink.
Είτε αρέσει είτε όχι, ο Μασκ συμμετέχει σε αυτόν τον πόλεμο. Μακάρι να δούλευε λίγο πιο σκληρά για να τον κατανοήσει.