Με την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και τις αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες που -σε μεγάλο βαθμό- έφερε η πανδημία, οι υπηρεσίες online delivery ειδών παντοπωλείου έχουν βρεθεί παγκοσμίως στο κέντρο του ενδιαφέροντος.
Η Ελλάδα δεν αποτέλεσε εξαίρεση, με το λεγόμενο «quick commerce» (q-commerce)-τη νέα μορφή υπηρεσιών παράδοσης τροφίμων μέσα σε λίγα μόνο λεπτά- να κάνει δυναμική είσοδο στη χώρα μας στη διάρκεια της πανδημίας. Στο πλαίσιο αυτό, δεν ήταν λίγες οι ελληνικές startups που όχι μόνο αποφάσισαν να ασχοληθούν με το αντικείμενο, αλλά και κατάφεραν να «σηκώσουν” διόλου ευκαταφρόνητα ποσά για το πετύχουν.
Ωστόσο, παρά τις θετικές προσπάθειες, πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις αντιμετώπισαν προβλήματα και απέτυχαν να εδραιωθούν στην αγορά, παρουσιάζοντας μόνο μια εφήμερη επιτυχία.
Όπως εξηγεί στο Forbes πηγή της αγοράς, οι εταιρείες αυτού του τύπου είναι «capital intensive”, χρειάζονται δηλαδή σοβαρά κεφάλαια για να «τρέξουν” (για την αγορά εμπορεύματος, δημιουργία warehouses, δημιουργία στόλου διανομέων κ.λπ.), ενώ τα περιθώρια κέρδους είναι μικρά.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας «είδαν” -για τους προφανείς λόγους- μια σημαντική άνθηση και «σήκωσαν” αρκετά κεφάλαια, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Ωστόσο, καθώς τα μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας ήρθησαν και επιστρέψαμε σιγά-σιγά στην… κανονικότητα, ήταν πλέον πολύ δύσκολο γι’ αυτές τις εταιρείες να δικαιολογήσουν το πώς θα βγάλουν λεφτά για τους επενδυτές τους.
Ένας επιπλέον παράγοντας που φαίνεται πως συνέβαλε καθοριστικά στην αποτυχία αυτών των εταιρειών ήταν και η εκτίναξη του πληθωρισμού, που κατέστησε απαγορευτική για τους καταναλωτές την επιπλέον χρέωση που προβλέπεται για τα μεταφορικά.
Από την άλλη, ανθεκτικές σε αυτό το περιβάλλον δείχνουν να παραμένουν εταιρείες που συνδυάζουν περισσότερες κατηγορίες υπηρεσιών, όπως το delivery έτοιμου φαγητού. Τέτοιες πλατφόρμες είναι το efood και το Wolt, που βέβαια ανήκουν και σε ξένους ομίλους (Delivery Hero και DoorDash).
Pop Market
Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από αυτά τα startup αυτού του τύπου -κι ένα από τα θύματα της νέας πραγματικότητας- ήταν το Pop Market, που τον περασμένο Οκτώβριο ανακοίνωσε ότι σταματά τη λειτουργία του και ότι οι πελάτες του θα εξυπηρετούνταν πλέον μέσω του Wolt Market. Όπως αναφερόταν στην ανακοίνωση, δεν επρόκειτο για εξαγορά, αλλά για εμπορική συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, στο πλαίσιο της οποίας μάλιστα μέρος του εξοπλισμού της Pop θα μεταβιβαζόταν στο Wolt Market.
Το Pop Market ιδρύθηκε από τον Τάκη Μαλαβέτα και τον Νικ Τελέκι το 2021 και, αποτελώντας μία από τις πρωτοπόρες πλατφόρμες στην Ελλάδα που κατάφερε να πραγματοποιήσει παραδόσεις ειδών σούπερ μάρκετ σε λιγότερο από μισή ώρα, συνέβαλε σημαντικά στην εδραίωση του γρήγορου εμπορίου στην Ελλάδα. Το μοντέλο του βασίστηκε στην ανάγκη για εύκολη ηλεκτρονική παραγγελία οποιουδήποτε προϊόντος, όποια ώρα επιθυμεί ο πελάτης. Οι πελάτες του είχαν τη δυνατότητα να παραγγέλνουν προϊόντα σούπερ μάρκετ, σνακ, φρέσκα, είδη για το σπίτι κ.ά. και να τα παραλαμβάνουν μέσα σε 15 λεπτά από τη στιγμή της παραγγελίας τους.
Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα το Pop Market κατάφερε να ανοίξει 5 dark stores στην Αττική και να απασχολεί πάνω από 50 υπαλλήλους, ενώ «σήκωσε” συνολικά από επενδυτές το ποσό των 8,5 εκατ. δολ. Συγκεκριμένα, στον πρώτο γύρο χρηματοδότησης άντλησε 3,5 εκατ. δολάρια από την Global Founders Capital και το 468 Capital και στον δεύτερο γύρο άντλησε άλλα 5 εκατ. δολ. από τους υφιστάμενους επενδυτές αλλά και από το βουλγαρικό fund Eleven Ventures και το ελληνικό Genesis Venture.
Σύμφωνα με τις μοναδικές οικονομικές καταστάσεις που δημοσιεύονται στο ΓΕΜΗ, η εταιρεία που βρισκόταν πίσω από το Pop Market, η Quick Commerce Μονοπρόσωπη, εμφάνισε για τη χρήση 28 Ιουνίου 2021 – 31 Δεκεμβρίου 2021 κύκλο εργασιών 59,5 χιλ. ευρώ και καθαρές ζημίες 783 χιλ. ευρώ.
Ferto
Απόδειξη του πόσο μικρή είναι η ελληνική αγορά για να αντέξει πολλούς παίκτες είναι και το γεγονός ότι το ίδιο το Pop Market είχε εξαγοράσει το 2022 ένα άλλο ελληνικό startup που δραστηριοποιείτο στον χώρο του quick commerce -τη ferto.
Η Ferto ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2021 από τον Αλέξανδρο Θεοδωρίδη, τον Ekin B. Ozturk και τον Μιχάλη Σφικτό, με στόχο να δημιουργήσει μια πλατφόρμα που θα συνέδεε τοπικά καταστήματα, καταναλωτές και διανομείς, προσφέροντας άμεσο last-mile delivery προϊόντων κάθε κατηγορίας από τοπικά καταστήματα σε 20 λεπτά. Στα καταστήματα συμπεριλαμβάνονταν σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ, οπωροπωλεία, κρεοπωλεία, κάβες, φαρμακεία, ανθοπωλεία, pet shops και πολλά άλλα.
Η Ferto είχε καταφέρει να προσελκύει pre-seed επένδυση ύψους 400 χιλιάδων ευρώ από την Plug and Play Ventures και από ιδιώτες επενδυτές και σκόπευε να αξιοποιήσει τα κεφάλαια στην περαιτέρω γεωγραφική της επέκταση, ενώ το καλοκαίρι του 2022 σχεδίαζε να ολοκληρώσει έναν δεύτερο επενδυτικό γύρο.
Πάντως τόσο η Quick Commerce Μονοπρόσωπη του Pop Market όσο και η Ferto εμφανίζονται ακόμη ενεργές στο ΓΕΜΗ, ενώ η τελευταία εμφάνιζε για τη χρήση 2022 κύκλο εργασιών 22,7 χιλ. ευρώ (από 5 χιλ. το 2021) και καθαρές ζημίες 109 χιλ. ευρώ (από ζημίες 129 χιλ. το 2021),
InstaShop
Το λουκέτο που προκάλεσε, ωστόσο, το μεγαλύτερο σοκ στην ελληνική αγορά ήταν αυτό του InstaShop, που τον περασμένο Δεκέμβριο ανακοίνωσε ότι διακόπτει τη λειτουργία του στην Ελλάδα. Το InstaShop συνεχίζει, πάντως, τη λειτουργία του εκτός Ελλάδας, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι το 2020 η εταιρεία είχε εξαγοραστεί από την Delivery Hero. Σύμφωνα με στοιχεία του Found.ation, το deal για το exit είχε ανέλθει σε 307 εκατ. ευρώ, κάτι που τοποθετεί την εν λόγω εξαγορά στην κορυφή του «All Time Top-10 Greek Startups Exits”.
Το InstaShop ιδρύθηκε από τους Γιάννη Τσιώρη και Ιωάννα Αγγελιδάκη το 2015, όταν οι δυο τους σύστησαν μία καινοτόμο startup με αντικείμενο το fast grocery delivery στο Ντουμπάι και ακολούθως εισήλθε στην Ελλάδα το 2020. Το 2016, έχοντας κλείσει μόλις ένα χρόνο λειτουργίας, η startup άντλησε 750 χιλ. ευρώ από επενδυτές, με επικεφαλής το ελληνικό fund Venture Friends και την Jabbar Internet Group.
Οι οικονομικές καταστάσεις που ανακοίνωσε η εταιρεία για το 2022 μπορεί να έδειξαν αύξηση του κύκλου εργασιών της σε 3,2 εκατ. ευρώ από 1,5 εκατ. ευρώ το 2021, έδειξαν όμως και μεγάλη διεύρυνση των καθαρών ζημιών της, σε 3,6 εκατ. ευρώ, από 1,2 εκατ. ευρώ το 2021.
Στην ανακοίνωση που εξέδωσε η InstaShop για τη διακοπή της λειτουργίας της στην Ελλάδα, διευκρίνιζε, πάντως, ότι το tech hub που βρίσκεται στην Ελλάδα παραμένει κρίσιμο και αναπόσπαστο κομμάτι των παγκόσμιων δραστηριοτήτων της εταιρείας, προσθέτοντας ότι θα παραμείνει πλήρως λειτουργικό.
Rabbit
Τον Μάιο του 2022, ένας νέος παίκτης fast grocery delivery έκανε την εμφάνισή του στην ελληνική αγορά, η Rabbit, η οποία υποσχόταν παράδοση προϊόντων σούπερ μάρκετ μέσα σε λιγότερο από 15 λεπτά. Ωστόσο, και αυτή η εταιρεία σταμάτησε να λειτουργεί το περασμένο καλοκαίρι. Η Rabbit είχε βασικό επενδυτή τον Dany Mounir Al Kharrat (80%) και δεύτερο μέτοχο τον Malek Fatte (20%), ο οποίος διέθετε προϋπηρεσία στην InstaShop.
Rocket, delivery.gr και… Jokr
Σύντομη ήταν η διάρκεια ζωής στην Ελλάδα και για την Rocket Delivery. Η ουκρανική startup έκανε την εμφάνισή της στην ελληνική αγορά τον Ιούλιο του 2021, ενώ ελάχιστους μήνες μετά, τον Φεβρουάριο του 2022, διέκοψε ξαφνικά τη δραστηριότητά της στη χώρα μας. Στην Ελλάδα είχε συσταθεί η θυγατρική Ρόκετ Ντελίβερι Μονοπρόσωπη ΙΚΕ, με έδρα της εταιρείας την Αγία Παρασκευή.
Το φθινόπωρο του 2021 είχε προηγηθεί η εξαγορά του delivery.gr του ομίλου Μούχαλη από την Delivery Hero. Ένα χρόνο μετά, το delivery.gr έπαψε να υφίσταται, αφού ενσωματώθηκε πλήρως στο efood, που επίσης ανήκει στην Delivery Hero.
Εν τω μεταξύ, στο παρά πέντε αποφάσισε να μην μπει τελικά στην ελληνική αγορά η αμερικανική Jokr, η οποία μάλιστα είχε προλάβει να συστήσει εταιρεία στην Ελλάδα, την Jokr Greece Μονοπρόσωπη Α.Ε.
Παγκόσμια διόρθωση
Το άνοιγμα των οικονομιών μετά την πανδημία και η άνοδος του πληθωρισμού έχουν επηρεάσει παγκοσμίως το κλάδο του quick commerce.
Η ανάγκη κοινωνικής αποστασιοποίησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας επηρέασε σημαντικά τις φυσικές αγορές ειδών παντοπωλείου. Πολλά καταστήματα παρέμειναν κλειστά, ενώ πολλοί πολίτες αισθανόταν δυσάρεστα ή φοβόντουσαν να επισκεφθούν τα σούπερ μάρκετ, λόγω ενδεχόμενης έκθεσης στον ιό. Μια έρευνα του 2021 από την Coresight Research είχε διαπιστώσει ότι το 59% των ανθρώπων χρησιμοποιούσε υπηρεσίες παράδοσης ειδών παντοπωλείου, σε σύγκριση με 52% το 2020 και περίπου 40% το 2019.
Με τους υγειονομικούς περιορισμούς να ανήκουν πια στο παρελθόν, το online delivery ειδών σούπερ μάρκετ παραμένει ένας δυνατός κλάδος, παρότι η πλειονότητα των καταναλωτών έχει επιστρέψει πλέον στα φυσικά καταστήματα.
Ωστόσο, όπως σημειώνει το Crunchbase, ο κλάδος «πλημμύρισε” από νέες εταιρείες. Σύμφωνα με το Crunchbase, η χρηματοδότηση στον κλάδο online grocery delivery έφτασε στο peak της το 2021, με deals αξίας σχεδόν 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο αριθμός των νεοεισερχόμενων στον κλάδο ήταν ο υψηλότερος από ποτέ, με σχεδόν 200 deals εκείνη τη χρονιά. Το 2022, η χρηματοδότηση σε νεοφυείς επιχειρήσεις grocery delivery μειώθηκε κατά 51%, σε λιγότερο από 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Η τελευταία φορά που η χρηματοδότηση ήταν χαμηλότερη από αυτό το επίπεδο ήταν το 2019.