Το Reuters αναλύει με άρθρο του τον ρόλο της Γερμανίας στην Ευρωζώνη, κάνοντας λόγο για μητρική φιγούρα έναντι των υπολοίπων χωρών στην ΕΕ, ανεξάρτητα του κόστους δημοτικότητας.
Βασισμένη στη στερεή οικονομία, στις πολύ καλές εξαγωγές και στη χαμηλή ανεργία, η Γερμανία βλέπει τον εαυτό της όλο και περισσότερο ως τον μόνο ενήλικα στην Ευρώπη -υπεύθυνη για να βάλει στη σειρά κάποια άτακτα παιδιά, ώστε να κρατήσει την συνοχή της οικογένειας.
Τα παιδιά όμως δεν το απολαμβάνουν. Κάποιοι, όπως οι Κύπριοι και Έλληνες και πολλοί Ιταλοί και οι Ισπανοί, είναι ανοιχτά αγανακτισμένοι με τη «Μutti» (μαμά), όπως αποκαλούν κατ’ιδίαν οι αξιωματούχοι την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Άλλοι, όπως οι Γάλλοι, δυσανασχετούν, υποστηρίζει σε ανάλυσή του το Reuters.
Το κλίμα ανάμεσα στους γερμανούς πολιτικούς και αξιωματούχους είναι αυτό της αυτοπεποίθησης που απορρέει από την οικονομία, με μια αίσθηση γονικής υποχρέωσης, ώστε να παρέχουν στην ευρωζώνη μια σκληρή εξουσία, ακόμα και αν αυτό τους στερεί δημοφιλία από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η άποψη από το Βερολίνο, που εκφράζουν ανεπίσημα διάφοροι πολιτικοί, είναι ότι η Γερμανία έχει μια μοναδική ευθύνη για την επιβίωση της ευρωζώνης, ως η μεγαλύτερη και πιο δυνατή οικονομία της. Αφού λοιπόν οι Γερμανοί είναι οι κύριοι συνεισφέροντες της διάσωσης και έχουν περισσότερα να χάσουν από πιθανή κατάρρευση της νομισματικής ένωσης, θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι εταίροι τους θα μειώσουν τα ελλείμματά τους, θα εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις και θα αποφύγουν τα λάθη που θα μπορούσαν να βυθίσουν το ευρώ.
Η γερμανική εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να κρατήσουν μια σταθερή πορεία, αμφισβητείται. Γι’ αυτό και το Βερολίνο καλεί τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σε όλες τις διασώσεις της ευρωζώνης και η επιθυμία του να το παίξει κακός κηδεμόνας, ακόμη και αν αυτό οδηγεί σε διαδηλωτές να καίνε ομοιώματα της Μέρκελ ή να την ντύνουν με ναζιστική στολή.
Ορισμένοι ευρωπαίοι εταίροι και πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η συνταγή της για μια σύγχρονη δημοσιονομική συστολή σε όλη την Ευρώπη βαθαίνει την ύφεση και την αύξηση της ανεργίας και θα μπορούσε να μετατρέψει την κρίση του δημόσιου χρέους σε ένα κοινωνικό και πολιτικό τσουνάμι. «Η παράταση της λιτότητας σήμερα κινδυνεύει να μην επιτύχει τη μείωση των ελλειμμάτων, αλλά να κάνει τις κυβερνήσεις αντιλαϊκές, έτσι ώστε οι λαϊκιστές να τις καταπιούν όταν έρθει η ώρα» προειδοποίησε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ την περασμένη εβδομάδα. «Αποδέχομαι πλήρως ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να είναι αυστηρές, με τη Γαλλία πρώτα απ ‘όλα. Αλλά όχι με τη λιτότητα, γιατί η εμμονή στη λιτότητα θα καταδικάσει την Ευρώπη όχι μόνο σε ύφεση, αλλά και σε έκρηξη».
Στο Βερολίνο, τέτοια σχόλια προκαλούν δυσπιστία. Οι Γερμανοί ηγέτες αισθάνονται ότι οι Γάλλοι δεν έχουν υιοθετήσει το μέτρο αντιμετώπισης της κρίσης που μαστίζει την Ευρώπη και απειλεί τη δική τους οικονομία. «Υπάρχει έλλειψη βούλησης και έλλειψη συνειδητοποίησης. Αυτό που χρειάζεται είναι μια επείγουσα αναθεώρηση» δήλωσε ένας Γαλλόφιλος γερμανός πολιτικός, προσθέτοντας: «Εξακολουθεί να μην υπάρχει σαφήνεια σχετικά με τα σχέδια μείωσης του ελλείμματός τους».
Ο άρρωστος
Πριν από μια δεκαετία η Γερμανία απεικονιζόταν στο εξώφυλλο του Economist ως «ασθενής της Ευρώπης» για την άκαμπτη αγορά εργασίας της, την αναποτελεσματική γραφειοκρατία και τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα.
«Είμαστε ένα πολύ καλό παράδειγμα μιας ιστορίας επιτυχίας», λέει ένας ανώτερος αξιωματούχος,μέλος της αντιπολίτευσης το 2003, όταν ο Γκέρχαρντ Σρέντερ προώθησε μια σκληρή αναθεώρηση της εργατικής νομοθεσίας και μείωση των επιδομάτων ανεργίας.
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου, ένας «μεγάλος συνασπισμός» υπάρχει εκ των πραγμάτων σε πολλά θέματα πολιτικής μεταξύ των συντηρητικών της Μέρκελ και των Σοσιαλδημοκρατών. Όταν ρωτούν τους Γερμανούς αξιωματούχους ποια κοινή ευθύνη είναι πρόθυμοι να δεχθούν για το δανεισμό ή την ασφάλεια του ευρώ στις τραπεζικές καταθέσεις της ευρωζώνης σε αντάλλαγμα για ισχυρότερο κεντρικό έλεγχο επί των εθνικών προϋπολογισμών και οικονομικών πολιτικών, η απάντηση είναι να επισημαίνουν μια δεκαετία ή και περισσότερο, χωρίς να προβαίνουν σε συγκεκριμένη δέσμευση.
Υπάρχουν τρεις κίνδυνοι αναφορικά με τη στρατηγική της Μέρκελ:
- η οικονομική πολιτική που λειτούργησε στη λιτή Γερμανία δεν μπορεί να λειτουργήσει για την Ευρώπη.
- μια χώρα που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα σκληρά προγράμματα διάσωσης μπορεί να χρεοκοπήσει
- οι νότιοι Ευρωπαίοι μπορεί να επαναστατήσουν ενάντια στα παραδοσιακά κόμματα και να ψηφίσουν σε κυβερνήσεις κατά της λιτότητας.
Παρά τα δείγματα βελτίωσης των ισπανικών εξαγωγών ή της ελληνικής παραγωγικότητας, οι οικονομικές προοπτικές για τη Νότια Ευρώπη εξακολουθούν να είναι ζοφερές και ο ορίζοντας για οποιαδήποτε ανάκαμψη συνεχίζει να υποχωρεί, ενώ η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται.
Καμία χώρα δεν έχει αθετήσει τις υποχρεώσεις του προγράμματος μέχρι τώρα, αλλά η Ελλάδα έχει επανειλημμένως μείνει πίσω στην προσαρμογή του και το χρέος της έχει διογκωθεί παρά το δεύτερο πακέτο διάσωσης πέρυσι. Η Γερμανία κατέστησε σαφές ότι θα άφηνε την Κύπρο να χρεοκοπήσει και να αφήσει το ευρώ, αν η Λευκωσία απέρριπτε τους όρους της διάσωσης. Μια εκλογική αντίδραση είναι ήδη σε εξέλιξη. Οι λαϊκιστές της αντι-λιτότητας δεν κατάφεραν να κερδίσουν δύο ελληνικές γενικές εκλογές του περασμένου έτους και έχουν προκαλέσει πολιτικό αδιέξοδο τώρα στην Ιταλία.
Υπάρχει μια ισχυρή προοπτική, ότι μια αντίδραση στις γερμανικές πολιτικές λιτότητας θα γεμίσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το επόμενο έτος, συγκεντρώνοντας ευρωσκεπτικιστές και ριζοσπαστικούς. Αντιμέτωπη με όλο και πιο ατίθασα παιδιά, η «Mutti» τελικά μπορεί να αντιμετωπίσει μια σκληρή επιλογή, ανάμεσα στη διάλυση της οικογένειας και την μεγαλύτερη οικονομική υποστήριξη στους φτωχότερους συγγενείς.