Σε κλίμα έντονης μεταβλητότητας με φόντο τα ρωσικά παιχνίδια και τις εξελίξεις στην τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο, εν όψει ενός δύσκολου χειμώνα, θα συνεχίσει να πορεύεται η αγορά ηλεκτρισμού λίγοπριν από τις ανακοινώσεις των παρόχων για τις νέες χρεώσεις της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας που θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Σεπτεμβρίου.
Μέχρι το Σάββατο 20 Αυγούστου, οι πάροχοι ενέργειας καλούνται να προβλέψουν τις τιμές του Σεπτεμβρίου έχοντας υποστεί την ψυχρολουσία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας από τις απανωτές παρεμβάσεις της στα πάγια και τις χρεώσεις στις τιμές του ρεύματος, με στόχο να ξεμπερδέψει το κουβάρι των τιμολογίων που προκάλεσε σύγχυση και νέο προβληματισμό στους καταναλωτές.
Στα τιμολόγια Αυγούστου που διαμορφώθηκαν στις 25 Ιουλίου, οι εταιρείες ενσωμάτωσαν όλα τα ρίσκα των διεθνών τιμών, ανεβάζοντας μάλιστα κάποιοι σε δυσθεώρητα επίπεδα την τιμή της κιλοβατώρας, με αποτέλεσμα μεγάλες διακυμάνσεις τιμών που ξεκίνησαν από 0,48 ευρώ η κιλοβατώρα (ΔΕΗ) και έφτασαν το 1 ευρώ (Elpedison). Αφαιρουμένης της γενναίας κρατικής επιδότησης (0, 337 ευρώ) οι τιμές διαμορφώνονται μεταξύ 0,149 έως 0,605 ευρώ η κιλοβατώρα.
Η εφαρμογή του νέου μηχανισμού συνοδεύτηκε με ανατιμήσεις που εξόργισαν την κυβέρνηση, αλλά και τον Ρυθμιστή, και οδήγησαν σε αυστηρές δημόσιες συστάσεις, την ώρα που τα νέα τιμολόγια, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, εμφανίζονται ήδη προσαυξημένα σε σχέση με τα επίπεδα τιμών με Ρήτρα Αναπροσαρμογής, περίπου κατά 10%.
Σταδιακή αποκλιμάκωση τιμών
Αν και για κάποιους είναι ακόμη νωρίς για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για την πορεία των τιμολογίων του επόμενου μήνα, οι πρώτες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι οι φθινοπωρινές τιμές θα είναι κοντά στα αυξημένα επίπεδα του Αυγούστου. Ωστόσο, όπως αναφέρουν στελέχη του κλάδου, οι προβλέψεις θα γίνουν με βάση τις τιμές του καυσίμου που παραμένουν πολύ υψηλές. «Ο μεγαλύτερος φόβος μας για τις προβλέψεις του Αυγούστου ήταν η ξηρασία στην Ευρώπη που έριξε τη στάθμη των ποταμών και εμπόδισε τη λειτουργία των πυρηνικών και θερμικών μονάδων, ανεβάζοντας τα τιμολόγια ρεύματος στην Ευρώπη», αναφέρει στέλεχος μεγάλης ενεργειακής εταιρείας, υποστηρίζοντας ότι όποια πρόβλεψη γίνει σε αυτό το εξαιρετικά ευμετάβλητο περιβάλλον, και με τη ρωσική σπίθα έτοιμη ανά πάσα στιγμή να ανάψει, είναι δύσκολη.
Οι προβλέψεις μιλούν για κόστος χονδρεμπορικής αγοράς πάνω από τα 500 ευρώ η μεγαβατώρα (0,50 ευρώ η κιλοβατώρα), γι’ αυτό και οι προμηθευτές μελετούν όλα τα σενάρια για να καταρτίσουν τους τιμοκαταλόγους Σεπτεμβρίου. Το πρώτο δεκαήμερο Αυγούστου, η μεσοσταθμική τιμή του ρεύματος υπολογίζεται σε 450 ευρώ η μεγαβατώρα, όταν τον Ιούλιο διαμορφώθηκε σε 338,14 ευρώ/MWh.
Στελέχη από τον κλάδο της προμήθειας εκτιμούν ότι η τιμή αυτή είναι αισθητά χαμηλότερη από τις προβλέψεις της προηγούμενης εβδομάδας και σε αυτό συντελεί μια ευνοϊκή συγκυρία που παρατηρείται στην αγορά, όπως ο νέος μηχανισμός υπολογισμού της χονδρεμπορικής τιμής, ο οποίος εκτιμάται ότι έχει προσγειώσει τις «υπερπτήσεις» και τα «μπιταρίσματα» των θερμικών μονάδων ρίχνοντας τις τιμές, οι προμήθειες LNG με κόστος κατά 20% φθηνότερο από το TTF, αλλά και η αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ και του λιγνίτη που προσφέρουν καλύτερες τιμές από το φυσικό αέριο.
Με την τρέχουσα εικόνα, επομένως, τα τιμολόγια Σεπτεμβρίου θα είναι πάνω-κάτω στα ίδια επίπεδα με τον Αύγουστο, κάτι όμως που προϋποθέτει διατήρηση των υψηλών επιδοτήσεων άνω του 1,1 δισ. ευρώ, με τη μεγάλη συνεισφορά στα έσοδα του νέου μηχανισμού υπολογισμού της τιμής χονδρεμπορικής και της επιβολής πλαφόν ανά τεχνολογία.
Οπως επισημαίνει στο «business stories» στέλεχος καθετοποιημένου ομίλου, με την επιβολή του πλαφόν ο νέος μηχανισμός παράγει σε μηνιαία βάση περίπου 1 δισ. έσοδα, τα οποία αφορούν ως επί το πλείστον εκπτώσεις πελατών που κόπηκαν μετά τη φορολόγηση των παραγωγών στην «πηγή».
Από τις αρχές Ιουλίου, τα έσοδα αυτά ανατροφοδοτούν το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης μαζί με τους πόρους των ρύπων, τα πλεονάσματα των ΑΠΕ και του ειδικού λογαριασμού ΥΚΩ για να επιδοτούνται οι λογαριασμοί ηλεκτρικής ενέργειας.
Έσοδα από 25 έως 30 εκατ. ευρώ την ημέρα φέρνει το πλαφόν
Υπενθυμίζεται ότι με το νέο πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, οι παραγωγοί εισπράττουν μια οριζόμενη τιμή για το ρεύμα που παράγουν, που είναι διαφορετική ανά τεχνολογία (λιγνίτες, φυσικό αέριο, ΑΠΕ κτλ). Το πλαφόν για τον Αύγουστο είναι για τις λιγνιτικές μονάδες στα 208,29 ευρώ ανά μεγαβατώρα και για τις μονάδες φυσικού αερίου από 422,39 έως 594,76 ευρώ ανά μεγαβατώρα (για τα υδροηλεκτρικά παραμένουν στα 112 ευρώ ανά MWH και χαρτοφυλάκια ΑΠΕ 85 ευρώ ανά MWH).
Οι προμηθευτές αγοράζουν το ρεύμα στην τιμή που διαμορφώνεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, που είναι πολύ υψηλότερη από το πλαφόν στους παραγωγούς. Η διαφορά μεταξύ της χρηματιστηριακής τιμής που πληρώνουν οι προμηθευτές, αφαιρουμένου του πλαφόν που εισπράττουν οι παραγωγοί, μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για να χρηματοδοτεί τις επιδοτήσεις προς τους καταναλωτές ρεύματος.
Υπολογίζεται ότι σε μηνιαία βάση από το πλαφόν στις τεχνολογίες παράγονται έσοδα από 25 έως 30 εκατ. την ημέρα. Μόνο για τον Αύγουστο το ύψος των επιδοτήσεων υπολογίζεται σε 900 εκατ. ευρώ, συνεισφέροντας σημαντικούς πόρους στο ΤΕΜ.
Μέχρι σήμερα αυτά τα έσοδα αποτελούσαν τα λεγόμενα «υπερκέρδη» των παραγωγών, μέρος των οποίων οι εταιρείες επέστρεφαν στην αγορά για να καλύπτουν την εκπτωτική πολιτική στο retail. Τώρα που τα έσοδα αυτά γεμίζουν το ταμείο των επιδοτήσεων, οι εκπτώσεις των παρόχων ψαλιδίζονται, άρα και τα οφέλη για τους καταναλωτές.
Όμως, τα ποσά αυτά, αν και αυξημένα, δεν είναι αρκετά για να τιθασεύσουν τις ανατιμήσεις του φυσικού αερίου. Αν μάλιστα οι τιμές συνεχίσουν να σκαρφαλώνουν στα ύψη, είναι φανερό ότι ο κουμπαράς του ΤΕΜ θα χρειαστεί να διευρυνθεί, με τις προβλέψεις να υπολογίζουν ότι μπορεί να φτάσει ή ακόμη και να ξεπεράσει το 1,5 δισ. ευρώ τον μήνα. Ο αρχικός σχεδιασμός της κυβέρνησης ότι για το β’ εξάμηνο θα χρειαστούν 3 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 850 εκατ. από τον κρατικό προϋπολογισμό, έχει πάψει πλέον να αποτελεί ρεαλιστικό στόχο.
Παράγοντας της αγοράς ενέργειας έλεγε πρόσφατα ότι με τις σημερινές διεθνείς τιμές χρειάζονται σε ετήσια βάση επιδοτήσεις συνολικού ύψους 7 δισ. ευρώ και 3,5-4 δισ. μέχρι τα τέλη του χρόνου. Το ερώτημα, επομένως, είναι για πόσο διάστημα η πολιτεία θα μπορεί να αντλεί τους πόρους αυτούς και να τους διαθέτει σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις που πλήττονται από την ένταση της κρίσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολιτικές εξοικονόμησης μπαίνουν πλέον πανευρωπαϊκά στην πρώτη γραμμή άμυνας για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και είναι από τα μέτρα που θα πρέπει να ξεκινήσουν να εφαρμόζονται και στον οικιακό τομέα το επόμενο διάστημα.
Η άποψη ότι οι επιδοτήσεις δεν μπορούν να συνεχίσουν να στηρίζουν επ’ αόριστον τους καταναλωτές, όταν μάλιστα η Ευρώπη δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια εφοδιασμού και όχι στη στήριξη των τιμών, αποτελεί μια συζήτηση που έχει ανοίξει και στους κόλπους της κυβέρνησης, με στελέχη της να στηρίζουν την άποψη ότι οι επιδοτήσεις θα πρέπει να συνδυαστούν με κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας.
Σοκ από τα σταθερά τιμολόγια που εκπνέουν
Μέσα στο φθινόπωρο χιλιάδες καταναλωτές που ήταν προστατευμένοι στα σταθερά συμβόλαια της ΔΕΗ, αλλά και άλλων προμηθευτών, θα βρεθούν προ εκπλήξεως. Ο λόγος είναι ότι ακόμη και σήμερα, μεσούσης της κρίσης, πολύ κόσμος απολαμβάνει ταρίφες στα 0,10 λεπτά την κιλοβατώρα με συμβόλαια που είχαν κλειδώσει πριν από έναν χρόνο. Με τη λήξη τους η ΔΕΗ θα τους μεταφέρει στο My Home Open με κυμαινόμενο τιμολόγιο. Ετσι, όμως, θα χάσουν την ασφάλεια και τη σιγουριά μιας σταθερής και πολύ φθηνής χρέωσης.
Μετά τις ανατιμήσεις των τελευταίων μηνών, η ΔΕΗ έχει αναπροσαρμόσει τα σταθερά της τιμολόγια προσφέροντας υπερδιπλάσιες ταρίφες που φτάνουν τα 0,24 ευρώ ανά κιλοβατώρα για τα νέα συμβόλαια. Πολλά από αυτά είναι πλέον πιο ακριβά και από τα κυμαινόμενα τιμολόγια της εταιρείας αν συνυπολογίσουμε και τη γενναία κρατική επιδότηση μέσω του ΤΕΜ.
Μέχρι στιγμής, τα στοιχεία του χρηματιστηρίου ενέργειας επιβεβαιώνουν ότι η αγορά προμήθειας παρέμεινε αμετάβλητη τον Ιούλιο, με τους καταναλωτές να τηρούν στάση αναμονής, ώστε να σταθμίσουν τα δεδομένα μετά την εφαρμογή του νέου πλαισίου τιμολόγησης, στο πλαίσιο αναστολής της Ρήτρας, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή από το ΥΠΕΝ την 1η Αυγούστου.
Έτσι, για παράδειγμα, το μερίδιο της ΔΕΗ διαμορφώθηκε σε 63,94%, σημειώνοντας οριακή αύξηση (63,56% τον Ιούνιο), παρότι σήμερα έχει τη χαμηλότερη τιμή της κιλοβατώρας που αποτελεί ένα ισχυρό δέλεαρ για τους καταναλωτές. Κατ’ αναλογία, αμελητέα ήταν και η μείωση του μεριδίου των εναλλακτικών παρόχων, οι οποίοι στο σύνολό τους συγκέντρωσαν 36,06%, από 36,44%.
Σε ό,τι αφορά τα επιμέρους μερίδια των παρόχων, αυτά ήταν: Μυτιληναίος 7,45% (από 7,57%), ΗΡΩΝ 6,47% (από 6,73%), Elpedison 6,32% (από 6,20%), NRG 4,61% (από 4,62%), Watt & Volt 2,16% (από 2,10%), Αέριο Αττικής 2,12% (από 2,21%), Volterra 2,02% (από 2,16%), ZeniΘ 1,85% (από 1,80%), Volton 1,42% (από 1,39%) και ΚΕΝ 0,80% (από 0,79%).