«Δεν έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε τόσα πολλά πράγματα και το καθένα θα πρέπει να είναι πραγματικά εξαιρετικό. Γιατί αυτή είναι η ζωή μας. Η ζωή είναι σύντομη και μετά πεθαίνεις, ξέρεις…» ήταν ένα από τα αποφθέγματα του Στιβ Τζομπς, ο οποίος κατάφερε σε 56 χρόνια ζωής να αλλάξει τον κόσμο, τις ζωές μας, να γίνει σύμβολο της τεχνολογίας και να χαρακτηριστεί αρχιτέκτονας της τεχνολογικής επανάστασης.
«Ήταν ένας μάγος για άτομα που είχαν κίνητρο – ήμουν ένας μικρός μάγος, οπότε δεν μπορούσα να πέσω κάτω από τα ξόρκιά του – αλλά μπορούσα να τον δω να κάνει τα μαγικά του και στη συνέχεια να κοιτάζω τους ανθρώπους και να βλέπω πώς τους γοητεύει», είχε πει σε μια συνέντευξή του για τον Τζομπς ο Μπιλ Γκέιτς. «Ζήλευα πολύ, ο Τζομπς ήταν μια ιδιοφυΐα», είχε συμπληρώσει.
Επαναστάτης, ισχυρογνώμων, μόνιμα μέσα σε μια «αυτοεκπληρούμενη διαστρέβλωση της πραγματικότητας», όπως την αποκαλούσαν οι άνθρωποι που τον συναναστράφηκαν πολύ και δούλεψαν μαζί του, ήταν λες και υπνώτιζε το εκάστοτε ακροατήριό του. Στην επίσημη βιογραφία του (εκδόσεις Ψυχογιός, 2011), αποκαλύπτει η οικονομική διευθύντρια της Apple από το 1986 μέχρι το 1988, Debi Coleman, «Μου θύμιζε τον Ρασπούτιν… Σε κοίταζε με ένα βλέμμα σαν λέιζερ, χωρίς να ανοιγοκλείνει τα μάτια. Δεν είχε σημασία αν σου έδινε μοβ αναψυκτικό. Θα το έπινες».
Μεγάλο μέρος της επιτυχίας της Apple οφείλεται στο όραμα του Στιβ Τζομπς, του αείμνηστου συνιδρυτή της. Χωρίς αυτόν, η Apple όπως την ξέρουμε σήμερα ίσως να μην υπήρχε καν.
Μετά την αποχώρηση του Τζομπς το 1985, η Apple βρισκόταν σε άσχημη κατάσταση και φέρεται να είπε στους υπαλλήλους της Apple εκείνη την εποχή: “F— Michael Dell”.
Αλλά τον Ιανουάριο του 1998, σε μια ακόμη έκθεση Macworld Expo στο Σαν Φρανσίσκο, ο Τζομπς έδωσε μια από τις κορυφαίες ομιλίες του «One More Thing», έτσι χάρη στην προϊοντική καθοδήγηση του και τη βοήθεια της Microsoft, η Apple ήταν επιτέλους και πάλι κερδοφόρα.
Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο, ο Τζομπς προσέλαβε τον Τιμ Κουκ ως επικεφαλής των παγκόσμιων δραστηριοτήτων της Apple. Ο Κουκ θα παρέμενε στην εταιρεία και τελικά θα γινόταν διευθύνων σύμβουλος.
Στο παρασκήνιο, ο Τζομπς ήταν επίσης απασχολημένος με κάποιες μεγάλες αλλαγές για τους υπαλλήλους της Apple: Υπό τον Τζομπς, η καφετέρια της Apple απέκτησε πολύ καλύτερο φαγητό, ενώ απαγορεύτηκε στους υπαλλήλους να φέρνουν τα κατοικίδιά τους στην πανεπιστημιούπολη. Ήθελε όλοι να επικεντρωθούν στη δουλειά τους.
Το 1976, αφού εγκατέλειψε το κολέγιο, ο Τζομπς ίδρυσε την Apple μαζί με τον φίλο του από το γυμνάσιο, Steve Wozniak, ενώ ήταν μόλις 20 ετών, σύμφωνα με το «Steve Jobs» τη βιογραφία του από τον Walter Isaacson.
Ο Τζομπς θα εγκαταλείψει την Apple το 1985 για να ξεκινήσει μια νέα εταιρεία, τη NeXT.
Ο Τζομπς ήταν επίσης πατέρας τεσσάρων παιδιών. Το μεγαλύτερο, τη Lisa Brennan-Jobs, το απέκτησε με την κοπέλα του από το γυμνάσιο, Chrisann Brennan. Αργότερα, απέκτησε τους Reed Jobs, Erin Jobs και Eve Jobs με τη σύζυγό του, Laurene Powell Jobs.
Ο Τζομπς γνώρισε τη σύζυγό του Laurene όταν εκείνη ήταν φοιτήτρια MBA στο Stanford το 1989, σύμφωνα με τη βιογραφία του Isaacson. Ο Τζομπς έδινε μια διάλεξη ως προσκεκλημένος στο πανεπιστήμιο, όταν η μελλοντική του σύζυγος και η φίλη της μπήκαν κρυφά στη διάλεξη και κατέληξαν να κάθονται δίπλα στον συνιδρυτή της Apple.
Επιστροφή του Τζομπς στην Apple
Το 1996, γνωρίζοντας ότι έπρεπε να κάνει κάτι δραστικό, ο τότε διευθύνων σύμβουλος της Apple Gil Amelio διαπραγματεύτηκε μια συμφωνία για την αγορά της NeXT, της νεοσύστατης εταιρείας υπολογιστών που λειτουργούσε ο Τζομπς, με την ελπίδα ότι θα έφερνε νέα πνοή στην εταιρεία.
Αντ’ αυτού, ο Τζομπς οργάνωσε το 1997 ένα πραξικόπημα στο διοικητικό συμβούλιο που οδήγησε στην παραίτηση του Amelio. Ο Τζομπς είχε αποφασίσει ότι αν η Apple έπρεπε να σωθεί, θα ήταν αυτός που θα το έκανε, ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι θα έπρεπε να πάρει βοήθεια από τους αντιπάλους της εταιρείας.
Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, ο Τζομπς ανέβηκε στη σκηνή της εκδήλωσης Macworld Expo της εταιρείας για να ανακοινώσει ότι η Apple είχε λάβει επένδυση 150 εκατομμυρίων δολαρίων από τους μακροχρόνιους αντιπάλους της.
«Χρειαζόμαστε όλη τη βοήθεια που μπορούμε να πάρουμε», είπε ο Τζομπς, υπό τις αποδοκιμασίες του κοινού.
Ο Τζομπς δεν αστειευόταν. Εκείνη την εποχή, η οικονομική κατάσταση της Apple ήταν τόσο άσχημη που ο διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της Dell, Michael Dell, ένας από τους μεγαλύτερους συνεργάτες της Microsoft, δήλωσε ότι αν ήταν στη θέση του Τζομπς, «θα την έκλεινε και θα έδινε τα χρήματα πίσω στους μετόχους».
Η επιστροφή της Apple
Ο Τζομπς χρειαζόταν τη βοήθεια. Σε αυτό το σημείο, ήταν διευθύνων σύμβουλος τόσο της Apple όσο και της Pixar Studios, της οποίας είχε γίνει κύριος επενδυτής το 1986, αφού τη χρηματοδότησε με 10 εκατομμύρια δολάρια. Ο Τζομπς μάλιστα θεωρείται ως εκτελεστικός παραγωγός στο “Toy Story” του 1995.
Τον Αύγουστο του 1998, σχεδόν ακριβώς ένα χρόνο μετά την είσοδο των μετρητών της Microsoft, η Apple κυκλοφόρησε τον iMac, έναν υπολογιστή all-in-one, υψηλής απόδοσης που συν-σχεδίασαν ο Τζομπς και το νέο ταλέντο Jonathan Ive.
Ο iMac κυκλοφόρησε σε πολλαπλά χρώματα και κατέστη η πρώτη φορά που ο κόσμος θα έπαιρνε μια «γεύση» από τις σχεδιαστικές ευαισθησίες του Ive στον τομέα των υπολογιστών. Αυτός ο πρώτος iMac ήταν μια πολύ μεγάλη επιτυχία, πουλώντας 800.000 μονάδες στους πρώτους πέντε μήνες.
Ο Τζομπς είχε αρχικά προτείνει το όνομα “MacMan” για αυτόν τον νέο Mac. Ο Ken Segall, στέλεχος της διαφημιστικής εταιρείας της Apple εκείνη την εποχή, ήταν αυτός που πρότεινε το “iMac”. Το «i» είναι για το «internet», αφού χρειάστηκαν μόνο δύο βήματα για να συνδεθεί στο διαδίκτυο, αλλά η Apple δήλωσε επίσης ότι αντιπροσωπεύει την «ατομικότητα» και την «καινοτομία».
Το 1999, η Apple παρουσίασε το «iBook», ένα funky μηχάνημα που προσπάθησε να αναπαράγει την επιτυχία του iMac ως φορητός υπολογιστής εισαγωγικού επιπέδου.
Αλλά η επόμενη δραματική κίνηση της Apple θα έρθει το 2001, όταν θα κυκλοφορήσει το Mac OS X. Εκεί που η Apple είχε αποτύχει με τα Mac OS 8 και 9, το OS X ήταν ένας δραστικός επανασχεδιασμός που βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην τεχνολογία Unix και BSD που αποτελούσε τον πυρήνα των NeXT Computers του Τζομπς.
Διεύρυνση υπό τον Τζομπς
Από εδώ και πέρα, τα πράγματα άρχισαν να κινούνται γρήγορα για την Apple. Αργότερα το 2001, η εταιρεία θα ανοίξει τα πρώτα Apple Stores, στη Βιρτζίνια και την Καλιφόρνια.
Τον Οκτώβριο, η Apple θα έκανε τα πρώτα της βήματα πέρα από το Mac με το iPod, ένα ψηφιακό music player που υποσχόταν «1.000 τραγούδια στην τσέπη σας». Το iPod ξεκίνησε αργά, κυρίως επειδή η τιμή του ήταν 399 δολάρια και λειτουργούσε μόνο σε Mac.
Το 2003, η Apple άνοιξε το iTunes Music Store, με το πρωτότυπο μοντέλο τιμολόγησης των 0,99 δολαρίων ανά τραγούδι, για να μετατρέψει το iPod στο κέντρο ενός σύμπαντος ψηφιακών μέσων. Περίπου την ίδια εποχή, τόσο το iTunes όσο και το iPod εμφανίστηκαν στα Windows, δίνοντας ώθηση στο μουσικό παιχνίδι της Apple.
Αλλά το 2003, ο Τζομπς έμαθε τα άσχημα νέα για την υγεία του… είχε καρκίνο στο πάγκρεας. Το κράτησε μυστικό μέχρι που αποφάσισε να το μοιραστεί με τους υπαλλήλους του το 2004.
Μέσα σε μόλις έξι χρόνια, η Apple είχε μετατραπεί από περίγελος της τεχνολογίας σε σοβαρό παίκτη. Και από το 2003 έως το 2006, από περίπου 6 δολάρια ανά μετοχή έφτασε τα 80 δολάρια ανά μετοχή. Η Apple εξακολουθούσε να υπολείπεται της Microsoft σε μερίδιο αγοράς, αλλά έβγαζε σοβαρά χρήματα. Διασημότητες όπως οι U2 και ο John Mayer προσελήφθησαν για να βοηθήσουν σε εκδηλώσεις της εταιρείας.
Το 2004, ο Τζομπς συγκάλεσε το Project Purple, υπό την εποπτεία του και με επικεφαλής τον Ive, για την ανάπτυξη μιας συσκευής με οθόνη αφής. Αρχικά, ο Τζομπς οραματιζόταν ένα tablet, αλλά τελικά μετατράπηκε σε μια ιδέα για ένα κινητό τηλέφωνο.
Η γκάμα του iPod αυξήθηκε επίσης σταδιακά. Μέχρι το 2005, υπήρχε το iPod, το iPod Mini, το iPad Nano και το iPod Shuffle, με φθίνουσα σειρά μεγέθους. Την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε και το πρώτο iPod με βίντεο, μαζί με τη δυνατότητα αγοράς ταινιών και βίντεο στο iTunes.
Το 2005, η Motorola παρουσίασε το Rokr, ένα τηλέφωνο που κατασκεύασε σε συνεργασία με την Apple. Ήταν το πρώτο τηλέφωνο που μπορούσε να αναπαράγει μουσική από το iTunes Music Store. Αλλά περιοριζόταν στο να μπορεί να αποθηκεύσει μόνο 100 τραγούδια λόγω ενός περιορισμού στο λογισμικό του.
Το 2006, ο Τζομπς έκανε μια μεγάλη κίνηση που πιθανώς έσωσε το Mac. Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος John Sculley είχε ποντάρει το μέλλον της Apple στον ακριβό επεξεργαστή PowerPC, ενώ οι μεγάλοι κατασκευαστές υπολογιστών με Windows επέμεναν στην Intel. Αυτό σήμαινε ότι οι Mac ήταν πιο ακριβοί στην αγορά και πιο δύσκολο να αναπτυχθεί λογισμικό για αυτούς. Όμως το 2006, η Apple παρουσίασε το πρώτο MacBook Pro μαζί με ένα νέο iMac, τα οποία διέθεταν και τα δύο επεξεργαστές Intel. Αυτό σήμαινε επίσης ότι για πρώτη φορά μπορούσε να εγκατασταθεί Windows σε έναν Mac.
Αλλά σε αυτό το σημείο, η υγεία του Τζομπς είχε αρχίσει να εξασθενεί αρκετά και κάποιοι άρχισαν να το προσέχουν.
Ωστόσο, το 2006 σηματοδότησε και μια προσωπική νίκη για τον Τζομπς. Κατάφερε να στείλει αυτό το email σε κάθε υπάλληλο της Apple: «Ομάδα, αποδείχθηκε ότι ο Michael Dell δεν ήταν τέλειος στο να προβλέπει το μέλλον. Με βάση το σημερινό κλείσιμο του χρηματιστηρίου, η Apple αξίζει περισσότερο από την Dell. Οι μετοχές ανεβοκατεβαίνουν και τα πράγματα μπορεί να είναι διαφορετικά αύριο, αλλά σκέφτηκα ότι αξίζει μια στιγμή προβληματισμού σήμερα. Steve».
Ο Τζομπς οδηγεί την Apple στην εποχή του iPhone
Μετά από χρόνια εικασιών, ο Τζομπς παρουσίασε επίσημα το iPhone τον Ιανουάριο του 2007 στην έκθεση Macworld Expo. Συνδύαζε τις μουσικές λειτουργίες του iPod με μια κομψή, ευέλικτη οθόνη αφής που δεν χρειαζόταν γραφίδα, σε αντίθεση με τις περισσότερες κινητές συσκευές της εποχής. Και το Safari του iPhone ήταν το πρώτο πλήρως εξοπλισμένο πρόγραμμα περιήγησης στο διαδίκτυο σε τηλέφωνο.
Τα ενθουσιώδη μέσα ενημέρωσης το ονόμασαν «τηλέφωνο του Ιησού». Οι εκστασιασμένοι οπαδοί κατασκήνωσαν μπροστά από τα Apple Stores σε όλη τη χώρα. Το iPhone είχε τεράστια επιτυχία, καθώς χρειάστηκαν μόλις 74 ημέρες από την κυκλοφορία του τον Αύγουστο του 2007 για να πουληθούν ένα εκατομμύριο κομμάτια.
Το 2008, η Apple κυκλοφόρησε την πρώτη μεγάλη αναβάθμιση του iPhone: το iPhone 3GS. Είχε ταχύτερες ταχύτητες δικτύου. Αλλά η μεγαλύτερη αλλαγή ήταν το App Store για να μπορείτε να εγκαθιστάτε λογισμικό από προγραμματιστές εκτός Apple. Κατά την κυκλοφορία του, το App Store είχε 500 εφαρμογές.
Ο διάσημος επενδυτής John Doerr της Kleiner, Perkins, Caufield & Byers ανέβηκε στη σκηνή για να ανακοινώσει ένα iFund ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων για προγραμματιστές εφαρμογών. Ήταν η αρχή της οικονομίας των εφαρμογών και η Apple άφηνε τη Microsoft πίσω της.
Παίρνει το iPad του
Παρόλα αυτά, η υγεία του Τζομπς συνέχισε να απασχολεί την Apple. Τον Αύγουστο του 2008, το Bloomberg δημοσίευσε κατά λάθος μια νεκρολογία 2.500 λέξεων για τον Τζομπς. Σε μια κεντρική ομιλία του Σεπτεμβρίου 2008, ο Τζομπς διακωμώδησε το γεγονός.
Το 2009, ο Τιμ Κουκ ανέλαβε προσωρινός διευθύνων σύμβουλος, ενώ ο Τζομπς πήρε την πρώτη από τις τρεις παρατεταμένες αναρρωτικές άδειες. Ακόμη και μετά την επιστροφή του, ο Κουκ έγινε ο βασικός ομιλητής σε εκδηλώσεις της Apple. Όταν ο Τζομπς επέστρεψε, η πρόγνωσή του ήταν «εξαιρετική».
Το 2010, ο Τζομπς παρουσίασε επιτέλους το Apple iPad, το tablet που ήθελε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Το iPhone και το iPad ξεκίνησαν κατά λάθος έναν πόλεμο προτύπων στο διαδίκτυο. Ο Τζομπς πίστευε ότι το Flash της Adobe, το de facto πρότυπο τότε για διαδραστικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο, ήταν αργό και επιρρεπές, οπότε οι κινητές συσκευές της Apple δεν το υποστήριζαν. Η απογοητευμένη Adobe, αναγνωρίζοντας την απειλή που αυτό αποτελούσε για την επιχείρησή της, έβγαλε διαφημίσεις σε περιοδικά εκλιπαρώντας την Apple να το ξανασκεφτεί, χωρίς αποτέλεσμα.
Στις αρχές του 2011, κατά τη διάρκεια της τελευταίας αναρρωτικής του άδειας, ο Τζομπς θα κάνει τις δύο τελευταίες του παρουσιάσεις για την ανακοίνωση προϊόντων: μία τον Μάρτιο για το iPad 2 και μία τον Ιούνιο για την υπηρεσία iCloud.
Ο Τζομπς έκανε την τελευταία του δημόσια εμφάνιση τον Ιούνιο του 2011, κατά την οποία πρότεινε μια νέα πανεπιστημιούπολη της Apple στο δημοτικό συμβούλιο του Cupertino. Μετά από χρόνια κατασκευής, το Apple Park – η περίφημη πανεπιστημιούπολη “διαστημόπλοιο” – άνοιξε το 2017.
Ο Τζομπς αποχωρεί
Ο Τζομπς παραιτήθηκε από διευθύνων σύμβουλος της Apple στις 24 Αυγούστου 2011, αποδεχόμενος ρόλο προέδρου μετά την υποτροπή του καρκίνου του παγκρέατος. Ο Τζομπς πέθανε στις 5 Οκτωβρίου 2011, εργαζόμενος για την Apple μέχρι την προηγούμενη ημέρα του θανάτου του.
Εκείνη τη νύχτα, οι σημαίες στα κεντρικά γραφεία της Apple κυμάτιζαν μεσίστιες.
Τις ώρες μετά τον θάνατό του το διαδίκτυο γέμισε μηνύματα του κόσμου, που εξέφραζε τη λύπη του για τον θάνατό του. Ανάμεσα στα μηνύματα ήταν και ένα στο διαδικτυακό προφίλ του Μπαράκ Ομπάμα που έγραφε: «αναπαύσου εν ειρήνη Στιβ Τζομπς». Το «αντίο» του είπε μέσω διαδικτύου και ο δημιουργός του facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ: «Στιβ ευχαριστώ που υπήρξες μέντορας και φίλος. Ευχαριστώ γιατί έδειξες ότι αυτά που δημιούργησες μπορούσαν ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Θα μου λείψεις».
Ο Τιμ Κουκ ανέλαβε καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου πλήρους απασχόλησης μετά την παραίτηση του Τζομπς. Η Apple συνέχισε να αναπτύσσεται υπό την ηγεσία του και έγινε η πρώτη εταιρεία αξίας 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων στην αμερικανική ιστορία.
Η Laurene Powell Jobs κληρονόμησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του Jobs όταν εκείνος πέθανε – συμπεριλαμβανομένων των προσοδοφόρων μετοχών του στην Apple και τη Disney.
Στο πρόσφατο μακροσκελές βιογραφικό άρθρο του Στίβεν Λίβαϊ στο Wired, ο συγγραφέας συνοψίζει τα επιτεύγματα του Στιβ Τζομπς ως εξής: «Οι άνθρωποι που μπορούν να διεκδικήσουν την πατρότητα προϊόντων που αλλάζουν τα πάντα σε μια αγορά, που ταυτίζονται με την κουλτούρα της εποχής και γίνονται απαντήσεις σε τηλεπαιχνίδια δεκαετίες αργότερα, είναι ελάχιστοι. Ο Στιβ Τζομπς έφτιαξε έξι τέτοια προϊόντα, κάθε ένα από τα οποία θα ήταν αρκετό για να δικαιολογήσει μια μεγάλη καριέρα».
Η θρυλική ομιλία στους αποφοίτους του Στάνφορντ
Τα μότο του προς την ομάδα του, οι παροτρύνσεις του είναι πια διαχρονικά και μάλλον αποτελούν μάθημα πλέον για τους ανθρώπους που ηγούνται είτε στον επιχειρηματικό κλάδο είτε σε οποιοδήποτε άλλο δημιουργικό κομμάτι: «Το ταξίδι είναι η ανταμοιβή», «Είναι καλύτερο να είσαι πειρατής παρά να καταταγείς στο Ναυτικό».
Ο Στιβ Τζομπς, γνωρίζοντας ότι το τέλος του πλησίαζε, κατέθεσε το «καταπίστευμά» του για την ανθρωπότητα, έχοντας επίγνωση της επιδραστικότητάς του: «Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι είναι αυτό που θέλουν, ώσπου να τους το δείξεις. Αυτός είναι ο λόγος που ποτέ δεν στηρίζομαι στην έρευνα αγοράς. Αποστολή μας είναι να διαβάζουμε τις λέξεις που δεν έχουν γραφτεί ακόμα».
Ο ίδιος, αναφερόμενος στον Edwin Land της Polaroid και στη σύγκλιση της επιστήμης με τον ανθρωπισμό, απεφάνθη ότι ο λόγος που η Apple αγγίζει τους ανθρώπους, είναι επειδή υπάρχει πνοή ανθρωπισμού στις εφευρέσεις της, ενώ επέμεινε ότι για να καινοτομείς, πρέπει διαρκώς να ασκείς πίεση.
Ακολουθεί η θρυλική ομιλία του στο Στάνφορντ