Λόγοι για να απεχθάνονται ηγέτες στην Ευρώπη τις πολιτικές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και να απεύχονται μια παραμονή του στην εξουσία στην Τουρκία υπάρχουν πολλοί.
Επί των ημερών του η εταίρος στο ΝΑΤΟ Τουρκία ενέτεινε τους δεσμούς της με τη Ρωσία, εισέβαλε στη Βόρεια Συρία, μπλόκαρε την ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία, προκάλεσε μεγάλα προβλήματα με το προσφυγικό. Στο εσωτερικό μέτωπο ο Ερντογάν έστειλε στη φυλακή αντιφρονούντες και δημοσιογράφους, πάταξε διαδηλώσεις, διάβρωσε τη δημοκρατία στη χώρα του, έφερε με τις ανορθόδοξες πολιτικές του την τουρκική οικονομία σε δεινή θέση.
Αλλά υπάρχει ένας ιδιαίτερος λόγος, όπως εξηγεί το Politico, για τον οποίο οι ηγέτες της ΕΕ θα πονοκεφαλιάσουν αν ηττηθεί στις εκλογές ο Ερντογάν: η αυταρχική διακυβέρνησή του τα τελευταία χρόνια παρείχε στην Ένωση την πρόφαση να παρακάμψει κάθε κουβέντα για ένταξη της Τουρκίας, και μια αλλαγή στο τιμόνι της χώρας θα μπορούσε να αλλάξει αυτή την τάση.
«Τα τελευταία χρόνια είδαμε την Τουρκία και την ΕΕ να κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν απομακρύνθηκε από τις ευρωπαϊκές αξίες, η ενταξιακή διαδικασία έχει παγώσει πλήρως με αποτέλεσμα να μην αποτελεί πλέον αξιόπιστο στόχο το να γίνει η Τουρκία μέλος της ΕΕ», λέει ο πρώην πρέσβης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Σελίμ Κουνεράλπ.
Βελτίωση των σχέσεων με την ΕΕ σε περίπτωση νίκης Κιλιτσντάρογλου;
Το ερώτημα αναφορικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις είναι κατά πόσον θα αλλάξει το κλίμα σε περίπτωση ήττας του Ερντογάν στις εκλογές, την πιο κρίσιμη δοκιμασία του στις δύο δεκαετίες που βρίσκεται στην εξουσία.
Μια νίκη του προηγούμενου στις περισσότερες δημοσκοπήσεις Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πιθανώς θα βελτιώσει τις σχέσεις Άγκυρας-Βρυξελλών, καθώς ο ίδιος έχει πει ότι θα επιδιώξει επανεκκίνηση της ενταξιακής διαδικασίας και ότι θα διασφαλίσει τη συμμόρφωση της Τουρκίας με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ.
Για τη συνεργάτιδα της δεξαμενής σκέψης Institute for National Security Studies, Γκάλια Λίντεστραους, το κλίμα μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας θα είναι καλύτερο αν επικρατήσει ο προεδρικός υποψήφιος της εξακομματικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης, που έχει στείλει το μήνυμα ότι επιδιώκει επανεκκίνηση των σχέσεων και ότι θα αντιστρέψει πολιτικές του Ερντογάν που αντιβαίνουν στα κριτήρια της Κοπεγχάγης.
Σημεία τριβής και περιθώρια βελτίωσης
Ωστόσο, μια εκπαραθύρωση του Ερντογάν ίσως να μην εξαλείψει πολλά από τα υποκείμενα σημεία τριβής, όπως το Κυπριακό. Και με την προοπτική ένταξης στην ΕΕ μιας Τουρκίας με τεράστιο, σχετικά φτωχό πληθυσμό, «λίγοι στην Ευρώπη θα τρέξουν να της ανοίξουν την πόρτα», σημειώνει το Politico, πόσω μάλλον που πολλά κράτη-μέλη ανησυχούν για την ένταξη μιας στη συντριπτική της πλειονότητα μουσουλμανικής χώρας στην Ένωση.
«Δεν υπάρχει περίπτωση τα κράτη-μέλη της ΕΕ να είναι κοντά στο να σκεφτούν την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ», είπε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με τη Λίντεστραους, θα μπορούσε να σημειωθεί κάποια πρόοδος στις ευρωτουρκικές σχέσεις σε θέματα όπως η απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες ή μια αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, αλλά όχι πολύ περισσότερα. «Συγκαταλέγομαι στους σκεπτικιστές, πιστεύοντας ότι τα προβλήματα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ υπήρχαν πριν τη στροφή του Ερντογάν προς τον αυταρχισμό», τόνισε.
Για την Ιλκέ Τοϊγούρ, της δεξαμενής σκέψης «Κέντρο για Στρατηγικές και Διεθνείς Σπουδές» (CSIS), ο εκσυγχρονισμός της συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ των δύο πλευρών είναι ένας τρόπος που θα μπορούσε να συμβάλει στην αναζωογόνηση των σχέσεων. «Αντίθετα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσουν ένα πιο κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο» είπε, υποστηρίζοντας ότι οι δύο πλευρές ενδέχεται να επωφεληθούν από μια συμφωνία σύνδεσης όπως αυτή της ΕΕ με άλλες χώρες που ξεκίνησαν πιο πρόσφατα τη διαδικασία ένταξης.
Άλλοι, πάλι, θεωρούν ότι δεν θα γιορτάσουν όλοι στην Ευρώπη μια ήττα του Ερντογάν. «Για ορισμένους στην ΕΕ μπορεί να είναι ευνοϊκό να έχουν ως γείτονα έναν αυταρχικό ηγέτη και μια πιο συναλλακτική σχέση με την Τουρκία, παρά να ασχολούνται σοβαρά με το θέμα της ένταξης», δήλωσε ο Galip Dalay, ειδικός στην Τουρκία, στο think tank Chatham House. «Μια δημοκρατική Τουρκία θα αποτελούσε ένα πολύ πιο θεμελιώδες ζήτημα για την Ευρώπη», κατέληξε.