Την πεποίθησή του πως η Ελλάδα μπορεί να φιλοξενήσει ένα ακόμη, τρίτο, ξενοδοχείο Mandarin Oriental, εκτός από αυτό που ανοίγει φέτος στην Costa Navarino και αυτό που θα ανοίξει το 2027 στο Ελληνικό, πάντοτε σε συνεργασία με την ΤΕΜΕΣ, διατυπώνει μιλώντας στην «Καθημερινή» ο διευθύνων σύμβουλος της Mandarin Oriental Hotel Group, Τζέιμς Ράιλεϊ. Εξηγεί γιατί η Αθήνα, και η Ελλάδα εν γένει, μπορούν να γίνουν προορισμός παγκόσμιας εμβέλειας για τον τουρισμό υψηλότερων εισοδηματικά ταξιδιωτών και επισημαίνει την κρισιμότητα που έχει η αμοιβαία επωφελής συνύπαρξη με τις τοπικές κοινωνίες. Διαβλέπει ως αναπόφευκτη πρόκληση για τη χώρα την ανάγκη να επιλέξει αν θα επιτρέψει σε όλες τις μορφές τουρισμού να αναπτυχθούν ή αν θα ενισχύσει ορισμένα είδη τουρισμού που θα αποφέρουν καλύτερες αποδόσεις και έσοδα στις τοπικές κοινωνίες και το Δημόσιο.
Η Mandarin Oriental αποφάσισε την περαιτέρω επέκτασή της στη ραγδαία αναπτυσσόμενη ελληνική αγορά πολυτελούς τουρισμού. Το νέο συγκρότημα στο Ελληνικό σχεδιάζεται να είναι ένα από τα πλέον εμβληματικά στην Ευρώπη και θα αναπτυχθεί σε παραθαλάσσια έκταση 80 στρεμμάτων με 123 δωμάτια, ενώ παράλληλα στην περίμετρό του θα αναπτυχθεί και οικιστικό συγκρότημα 17 επώνυμων πολυτελών κατοικιών και διαμερισμάτων.
– Τι σας έκανε να αποφασίσετε να δραστηριοποιηθείτε στην Ελλάδα;
– Η Mandarin Oriental είναι μια παγκόσμια αλυσίδα διαχείρισης ξενοδοχείων. Ετσι, οι ευκαιρίες που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αποτελούν συνάρτηση της αναζήτησης και εντοπισμού κατάλληλων ιδιοκτητών, επενδυτών και προορισμών για τη δημιουργία υψηλοτάτου επιπέδου project, που θα είναι σε θέση να πετύχουν τις κατάλληλες τιμές, πληρότητες και υπηρεσίες. Επιλέξαμε την Ελλάδα γιατί είναι ένας υπέροχος τουριστικός προορισμός αναψυχής με σημαντικές προοπτικές στο τμήμα της αγοράς, που απευθύνεται στα υψηλότερα εισοδήματα. Ηρθαμε, συνεργαστήκαμε με την ΤΕΜΕΣ αρχικά στην Costa Navarino και αυτό έχει προχωρήσει καλά – ανοίγει αυτό το καλοκαίρι.
Αυτό λοιπόν ήταν το αρχικό μας βήμα στην αγορά της ελληνικής πολυτελούς φιλοξενίας και μέσω αυτού η σχέση με την ΤΕΜΕΣ αναπτύχθηκε περαιτέρω. Kαι έτσι φθάσαμε να δημιουργούμε τώρα ένα ακόμη ξενοδοχείο στο Eλληνικό. Η TEMEΣ είναι μια εξαιρετική εταιρεία για να συνεργαστούμε, όπως και η Lamda.
– Ποιο θεωρείτε ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για ένα τέτοιο ξενοδοχείο στο Ελληνικό;
– Νομίζω ότι υπάρχουν αρκετά. Αν κάνετε ένα βήμα πίσω, 30-40 χρόνια πριν, θα διαπιστώσετε ότι ιστορικά η πολυτέλεια στα ταξίδια ήταν προσανατολισμένη κυρίως προς τα επιχειρηματικά ταξίδια και με επίκεντρο την πόλη. Αυτή είναι και η ιστορική προέλευση του Mandarin Oriental, του ξενοδοχείου στο Χονγκ Κονγκ. Καθώς η πολυτέλεια έχει εξελιχθεί, σημαίνει πλέον μια πιο μοναδική εμπειρία. Και ιδιαίτερα τα τελευταία 10 χρόνια η πολυτέλεια στο ταξίδι αφορά ολοένα και περισσότερο την αναψυχή. Για τον ελεύθερο χρόνο τους οι άνθρωποι είναι πιο πρόθυμοι να ξοδέψουν χρήματα και η πανδημία το έχει επιταχύνει δραστικά αυτό. Καθώς η πολυτέλεια γίνεται πιο προσανατολισμένη στον ελεύθερο χρόνο, τότε η εστίαση γυρνάει στους προορισμούς, παραθαλάσσιους ή αστικούς. Και σε αυτό το πλαίσιο οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις –κατά την άποψή μου– βρίσκονται στο επίκεντρο. Προσφέρουν τις καλύτερες ευκαιρίες για αυτή την αγορά.
Η πρόκληση είναι να βρεις τις τοποθεσίες. Το υπέροχο με το Mandarin Oriental Athens είναι ότι βρίσκεται πολύ κοντά στην καρδιά της Αθήνας, αλλά και στην ακτή και θα αναπτυχθεί εκ του μηδενός. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ να αναπτύξουμε ένα τέτοιο ξενοδοχείο στο Λονδίνο. Η δημιουργία ενός θερέτρου κοντά στην καρδιά μιας από τις σπουδαίες τουριστικές και ιστορικές πόλεις της Ευρώπης είναι μια υπέροχη ευκαιρία για εμάς.
Η Mandarin Oriental μπορεί να προχωρήσει στην ανάπτυξη και τρίτου ξενοδοχείου στη χώρα.
– Μιλήσατε για καλή συνεργασία με την ΤΕΜΕΣ. Θα βλέπατε αυτή τη συνεργασία να επεκτείνεται στο μέλλον; Ενα τρίτο ξενοδοχείο Mandarin στην Ελλάδα;
– Θα χαρώ πολύ να έχω περισσότερα έργα στην Ελλάδα. Θέλω να θυμάστε ότι είμαστε μια μέτρια –μάλλον μικρή– ξενοδοχειακή εταιρεία, επομένως αυτή τη στιγμή έχουμε περίπου 36 ξενοδοχεία και άλλα 27 υπό ανάπτυξη, που περιμένω να ανοίξουν την επόμενη πενταετία. Είμαστε λοιπόν μικροί, αλλά παρ’ όλα αυτά, η καρδιά της πολυτέλειας και της αναψυχής χτυπάει νομίζω στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα είναι μια περιοχή που έχει υποεκπροσωπηθεί από αυτή την άποψη και υπάρχουν και άλλες τοποθεσίες στις οποίες θα ήταν ωραίο να έχουμε ένα Mandarin Oriental. Και αν το κάνουμε, η TEMEΣ θα είναι ο προτιμώμενος συνεργάτης μας. Πρώτα απ’ όλα, λοιπόν, χρειάζεται η TEMEΣ να έχει την όρεξη και την τοποθεσία.
Τζέιμς Ράιλεϊ στην «Κ»: Ισχυρές προοπτικές του πολυτελούς τουρισμού-1
– Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από το Mandarin Oriental, που ανοίγει φέτος στην Costa Navarino;
– Εχουμε δουλέψει πολύ γι’ αυτό. Η αρχική περίοδος που ανοίγει ένα ακίνητο είναι πάντα γεμάτη προκλήσεις, ειδικά αν ανοίγει όπως το Mandarin στην Costa Navarino, στη μέση της σεζόν. Ο πρώτος χρόνος θα είναι δύσκολος, αλλά είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος. Γιατί το θέμα με τους ελληνικούς προορισμούς, ξέρετε, είναι ότι δεν έχουν καθιερωθεί, μέχρι στιγμής, ως ιδιαίτερα πολυτελείς προορισμοί. Ωστόσο η TEMEΣ έχει κάνει εξαιρετική δουλειά σε αυτή την κατεύθυνση στην Costa Navarino.
– Πιστεύετε πως η Αθηναϊκή Ριβιέρα –και η Αττική εν γένει– μπορεί να φιλοξενήσει περισσότερα υπερπολυτελή resorts σαν το δικό σας;
– Υπάρχει η ευκαιρία να αναπτύξετε αυτό το κομμάτι γης, της Αθηναϊκής Ριβιέρας, σε έναν πραγματικά όμορφο, ειδυλλιακό προορισμό που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, μια δυναμική οικονομία και έναν προορισμό παγκοσμίου βεληνεκούς. Οι επισκέπτες που έρχονται στην Αθήνα θα έχουν ένα πολύ ευρύτερο φάσμα επιλογών για υψηλού επιπέδου διαμονή. Το δικό μας έργο, στο Ελληνικό, αναπτύσσεται σε μια ιδανική τοποθεσία για να μπορέσουν οι επισκέπτες του να μείνουν, να χαλαρώσουν και να απολαύσουν αξιοθέατα όπως το θαύμα του Παρθενώνα. Θα προσφέρει μια δυναμική που θα προσελκύσει περισσότερους ανθρώπους στην Αθήνα, η οποία είναι μια αρκετά μεγάλη πόλη για να απορροφήσει αυτού του είδους τον τουρισμό. Κάπως έτσι από ενδιάμεσος σταθμός προς τα νησιά θα αποτελέσει κύριο προορισμό. Ξέρετε, δεν υπάρχουν ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με άμεση πρόσβαση σε ακτές.
Ανάπτυξη με όρους
– Συμμερίζεστε την άποψη όσων εκτιμούν πως ο τουρισμός έχει αλλοιώσει τον χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία πολλών προορισμών; Για παράδειγμα της Μυκόνου;
– Εχετε απόλυτο δίκιο και το ερώτημα είναι πώς δημιουργείς ένα ξενοδοχείο που να ταιριάζει στην κοινότητα, αλλά και συνεισφέρει στην κοινότητα. Σε ορισμένους προορισμούς, αν προσελκύσεις πολύ κόσμο, τότε αυτό σημαίνει ότι αλλάζεις τη δυναμική του. Τώρα για έναν επιτυχημένο προορισμό, που συχνά η αλλαγή της φυσιογνωμίας του είναι αναπόφευκτη, μπορείτε να το δείτε με δύο τρόπους: μπορείτε είτε να πείτε ότι αλλάξαμε τη δυναμική του νησιού της Μυκόνου, αλλά αυτό προστατεύει όλα τα γύρω νησιά είτε πως αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή και ενδεχομένως χρειάζεται θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, οιαδήποτε αλλαγή πρέπει να γίνεται με τρόπο που συμβάλλει στην ευτυχία των ανθρώπων.
Είναι όμως ξεκάθαρα πολύ δύσκολο να βρεθεί μια ισορροπία που θα ικανοποιεί όλους. Αλλά οφείλω να σας πω ότι εκτιμώ πως η Μύκονος είναι ένα μεγάλο νησί, υπάρχουν ακόμη πολλές ευκαιρίες για να γίνουν πολλά περισσότερα πράγματα. Το μισό νησί είναι εντελώς ανεκμετάλλευτο, αλλά για να γίνει αυτό δυνατό, τότε πρέπει να υπάρξουν οι κατάλληλες υποδομές και το ρυθμιστικό πλαίσιο. Το ερώτημα για την Ελλάδα είναι αν θα επιτρέψει σε όλες τις μορφές τουρισμού να αναπτυχθούν ή αν θα ενισχύσει ορισμένα είδη τουρισμού που θα αποφέρουν καλύτερες αποδόσεις και έσοδα στις τοπικές κοινωνίες, αλλά και το Δημόσιο.
Ο υπερτουρισμός και η λύση του Μπουτάν
– Κοιτώντας τον τουρισμό ευρύτερα, διαπιστώνει κανείς εύκολα πως υπάρχουν τοποθεσίες που έχουν κορεστεί και η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του υπάρχοντος μοντέλου έχει αρχίσει να κλιμακώνεται. Πολλοί μιλούν ακόμη και για κανιβαλισμό των προορισμών. Θα θέλατε να σχολιάσετε;
– Εχετε δίκιο, το έχουμε δει σε αρκετές τοποθεσίες στον κόσμο. Η Βαρκελώνη είναι ένα καλό παράδειγμα, όπου ο όγκος των τουριστών που την επισκέπτονται ουσιαστικά στρέφει τον πληθυσμό ενάντια στον τουρισμό, επειδή αλλάζει τον χαρακτήρα και τη δυναμική της τοποθεσίας. Και για μένα είναι το πιο σημαντικό μέρος της δουλειάς μας, εννοώ η βιωσιμότητα. Και για μένα δεν έχει να κάνει μόνον με τη βιωσιμότητα –ασφαλώς και η προστασία του περιβάλλοντος είναι σημαντική, όπως και ο περιορισμός των εκπομπών άνθρακα– αλλά στην πραγματικότητα το πιο σημαντικό στοιχείο της βιωσιμότητας στην τουριστική βιομηχανία είναι ότι ο τουρισμός πρέπει να συνεισφέρει στην οικονομία και τις ζωές των ανθρώπων που ζουν εκεί.
Και για να είναι βιώσιμος ο τουρισμός υπό αυτήν την έννοια, πρέπει να υπάρχει μια σχέση μεταξύ των κοινοτήτων και των χώρων φιλοξενίας που να διασφαλίζει ότι θα έχουν κοινά συμφέροντα και θα αλληλοϋποστηρίζονται. Αντιθέτως, πολύ συχνά έχετε τουρίστες, ιδιαίτερα από κρουαζιερόπλοια, όπου οι άνθρωποι έρχονται σε μεγάλους αριθμούς, τους στέλνουν σε μια τοποθεσία, δεν ξοδεύουν τίποτα και μετά εξαφανίζονται. Και αυτό χρειάζεται τολμηρές ρυθμιστικές προτάσεις, όπως για παράδειγμα αν θα πρέπει να καταβάλλονται τέλη – εισιτήρια σε όποιον αποβιβάζεται ή επισκέπτεται αυτά τα μέρη προκειμένου να μετριαστούν οι ροές των ανθρώπων και αφετέρου να υπάρξει χειροπιαστό αντάλλαγμα.
Για να διασφαλιστεί εντέλει ότι υπάρχει μια αρμόζουσα συνεισφορά στη χώρα. Ενα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς μπορεί να γίνει σωστά αυτό είναι το Μπουτάν. Αν επισκεφθείς το Μπουτάν πρέπει να πληρώσεις 200 δολάρια την ημέρα για να είσαι παρών ως τουρίστας. Αυτό συμβάλλει –λένε– στην «ακαθάριστη εθνική ευτυχία», το οποίο είναι ένα μέτρο που χρησιμοποιούν στο Μπουτάν.
– Πώς νομίζετε ότι θα εξελιχθούν τα ταξίδια στο ορατό μέλλον και ο τουρισμός πολυτελείας ειδικότερα;
– Πιστεύω, και το πίστευα πριν από την πανδημία, αλλά τώρα το πιστεύω διπλά, ότι ο τουρισμός πολυτελείας έχει ένα απίστευτα ισχυρό μέλλον, εφόσον το παγκόσμιο γεωπολιτικό σύστημα και οι πολιτικοί επιτρέπουν στους ανθρώπους να ταξιδεύουν. Ωστόσο, αυτό που έκανε η πανδημία είναι να ξεκαθαρίσει στο μυαλό των ανθρώπων το γιατί εργάζονται και γιατί κερδίζουν χρήματα. Και οι περισσότεροι φαίνεται να συμφωνούν πως είναι σημαντικές γι’ αυτούς οι εμπειρίες όσον αφορά τα ταξίδια σε διαφορετικούς πολιτισμούς, δια-φορετικά έθιμα, διαφορετικές τοποθεσίες, διαφορετικές κουζίνες. Κάτι που θα έπρεπε να είναι αναμενόμενο, αφού για δύο χρόνια αυτή η δυνατότητα στερήθηκε από τους πάντες. Και αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τη μεγάλη ανάπτυξη που γνωρίζουν πλέον τα ταξίδια πολυτελείας και τις υψηλές τιμές που είναι διατεθειμένοι πλέον οι ταξιδιώτες που έχουν την οικονομική δυνατότητα να καταβάλουν.
Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ψάχνουν και λένε πού να κάνω αυτό που πραγματικά έχει σημασία για μένα, μπορώ να ξοδέψω τόσα πολλά σχετικά με το τι τρώω και κάνω και ντύνομαι κάθε μέρα, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που είναι σημαντικό όταν ο χρόνος μου είναι πολύτιμος είναι όταν πηγαίνω διακοπές, κάνω ταξίδια, έχω μια πραγματική εμπειρία και νομίζω ότι αυτό είναι ένας κρίσιμος οδηγός. Το άλλο στοιχείο που το συνοδεύει, για να το καταστήσει βιώσιμο, είναι να διασφαλιστεί στη συνέχεια ότι αυτές οι εμπειρίες συνεισφέρουν και ταιριάζουν με τις κοινότητες στις οποίες λαμβάνουν χώρα και αυτό είναι όλο και πιο σημαντικό.