Παρά την πανδημία του COVID-19, η ελληνική startup σκηνή, αξίας άνω των 4 δισ. ευρώ, αναπτύσσεται ταχύτατα και τη χρονιά που πέρασε απέδειξε την ισχυρή δυναμική της
Ως ένα υγιές σοκ για την ελληνική οικονομία περιγράφει την κρίση του 2009 ο διευθύνων σύμβουλος του ευρωπαϊκού οργανισμού EIT Digital, καθηγητής Willem Jonker, εξηγώντας πως έκτοτε ξεκίνησε η δημιουργία μιας νέας startup σκηνής, η οποία άρχισε να αναπτύσσεται ταχύτερα τα τελευταία πέντε χρόνια, εξελισσόμενη σε ένα οικοσύστημα, αξίας άνω των 4 δισ. ευρώ.
«Μόλις πριν από λίγα χρόνια η αξία του ήταν σχεδόν μηδενική», σημειώνει χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στο «business stories» και συνεχίζει: «Το 2019 ήταν μία κρίσιμη μεταβατική χρονιά για το ελληνικό οικοσύστημα, καθώς νέες εταιρείες εισήλθαν στην αγορά και τράβηξαν την προσοχή των επενδυτών. Παρά την πανδημία του COVID-19 γνώρισε χρηματοδοτήσεις, εξόδους και εξαγορές-ρεκόρ το 2021, αποδεικνύοντας μία ισχυρή δυναμική που έχει δημιουργηθεί με τα χρόνια. Σαφές σημάδι αυτής της θετικής εξέλιξης είναι η εμφάνιση των πρώτων ελληνικών “μονόκερων” (PeopleCert, Blueground και Viva Wallet)».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι επιδόσεις της Ελλάδας στο κομμάτι της ψηφιακής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας είναι ποικίλες. «Στο Digital Economy and Society Index (DESI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η θέση από τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. Η χώρα, ωστόσο, συνεχίζει να βελτιώνει τις επιδόσεις της σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες DESI, ακόμη και εάν, στις περισσότερες περιπτώσεις, εξακολουθεί να σημειώνει βαθμολογία κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Η Ελλάδα έκανε μία μικρή, αλλά αξιοσημείωτη, πρόοδο στον τομέα των ψηφιακών δεξιοτήτων. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι το σημαντικά αυξημένο μερίδιο των γυναικών, ειδικών στις ΤΠΕ. Επίσης, οι επιδόσεις της χώρας στον τομέα της συνδεσιμότητας είναι εξαιρετικές, κυρίως λόγω της ταχείας ανάπτυξης δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας», τονίζει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: «Παρά τις προσπάθειες αυτές, η Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. όσον αφορά την κάλυψη δικτύων, τόσο υψηλής χωρητικότητας όσο και σε σταθερές ταχύτητες χρήσης ευρυζωνικής σύνδεσης τουλάχιστον 100 Mbps. Σημειώνει 99% στον δείκτη ετοιμότητας 5G, πράγμα που σημαίνει ότι έχει εκχωρηθεί σχεδόν ολόκληρο το πρωτοποριακό φάσμα του 5G εναρμονισμένο σε επίπεδο Ε.Ε. Τέλος, στο κομμάτι της ψηφιοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών η Ελλάδα σημειώνει πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. στον αριθμό των χρηστών του e-government και έχει, επίσης, καλύτερη βαθμολογία από τον μέσο όρο της Ε.Ε. όσον αφορά την ετοιμότητα της χώρας για open data, έχοντας ήδη εφαρμόσει σχετική νομοθεσία και πολιτικές».
Ζητούμενο, η ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης
Η τεχνολογική κυριαρχία της Ευρώπης, σύμφωνα με τον καθηγητή Willem Jonker, βασίζεται σε τρεις πυλώνες: την υπολογιστική ισχύ, τον έλεγχο των δεδομένων και την ασφαλή συνδεσιμότητα.
Για να υποστηρίξει την κυριαρχία σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς, το Πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» στοχεύει να ενισχύσει τη δύναμη καινοτομίας της Ε.Ε. και να αυξήσει τις επενδύσεις, μεταξύ άλλων, στην τεχνητή νοημοσύνη, το supercomputing, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, καθώς και τις ψηφιακές δεξιότητες.
«Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας τομέας τεχνολογίας στον οποίο η Ευρώπη διαθέτει ισχυρή έρευνα και ταλέντο, καθώς και ένα ισχυρό, εξελισσόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο. Αλλά για πολλούς λόγους η Ευρώπη παρουσιάζει χαμηλές επιδόσεις όσον αφορά την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Η κατακερματισμένη ψηφιακή αγορά, οι δυσκολίες στην προσέλκυση ανθρώπινου κεφαλαίου και εξωτερικών επενδύσεων και η έλλειψη εμπορικής ανταγωνιστικότητας οδήγησαν στην καθυστέρηση της Ευρώπης παγκοσμίως», διαπιστώνει ο ίδιος.
Ως εκ τούτου, ένα πρόσφατο έγγραφο εργασίας της Ειδικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανέφερε ξεκάθαρα ότι «για να εξισορροπηθούν οι όροι ανταγωνισμού και να καλυφθεί η διαφορά με τις ΗΠΑ και την Κίνα όσον αφορά τις επενδύσεις σε τεχνητή νοημοσύνη, η Ε.Ε. πρέπει να σφυρηλατήσει ισχυρές συμμαχίες παγκοσμίως με ομοϊδεάτες εταίρους και να ξεπεραστούν οι ρυθμιστικές αποκλίσεις που περιστρέφονται γύρω από τα δικαιώματα απορρήτου, τις ροές δεδομένων και τη φορολογία».
Σύμφωνα με τον CEO του EIT Digital, στον τομέα του supercomputing, μέσω του European High Performance Computing Joint Undertaking, η Ε.Ε. θα επενδύσει 7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, για να αναπτυχθεί μία παγκόσμιας κλάσης υποδομή supercomputing και δεδομένων. Η Ευρώπη, ωστόσο, απέχει ακόμη πολύ από το να είναι αυτάρκης σε αυτόν τον τομέα.
Προς επίρρωση, η Γερμανία παρουσίασε πρόσφατα έναν ισχυρό κβαντικό υπολογιστή στη Στουτγκάρδη. Την εγκατάσταση θα διαχειρίζεται το Ινστιτούτο Fraunhofer, αλλά κατασκευάζεται από τη μεγάλη αμερικανική εταιρεία τεχνολογίας IBM. Και μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ και η Κίνα εξακολουθούν να κατέχουν τα περισσότερα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για κβαντικούς υπολογιστές και σχετική τεχνολογία.
Μία άλλη πρόσφατη πρωτοβουλία είναι η European Chips Act. Τα μικροτσίπ που κατασκευάζονται στην Ευρώπη αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 10% της σημερινής ευρωπαϊκής αγοράς.
Το GAIA-X από την πλευρά του καταδεικνύει τις προσπάθειες της Ευρώπης να διατηρήσει τον έλεγχο των δεδομένων της. Η πρωτοβουλία επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων με βάση τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, ενώ το οικοσύστημα είναι ανοιχτό και σε μη Ευρωπαίους παίκτες, με τον όρο ότι θα πρέπει να σέβονται το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο.
Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται τόσο η European Battery Alliance όσο και η European Raw Materials Alliance.
«Η πρόκληση της Ευρώπης είναι να επιτύχει τεχνολογική κυριαρχία που ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και τη θέση της στην παγκόσμια οικονομία, χωρίς να τη μετατρέπει σε μία απομονωμένη, φαινομενικά προστατευμένη ήπειρο, που είναι αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να εργαστεί για να αναλύσει σε βάθος την εξάρτησή της από τις τεχνολογίες και να χαράξει μία ολοκληρωμένη και βιώσιμη μακροπρόθεσμη στρατηγική, αντί να αντιδρά ad hoc σε βραχυπρόθεσμα φαινόμενα», καταλήγει.