Απόδοση – επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος
Όλο το χρονικό διάστημα μετά τις μαζικές απολύσεις της πρώτης περιόδου της πανδημίας του κορονοϊού, οι αμερικανικές επιχειρήσεις προσέθεταν αδιαλείπτως εργαζομένους – και μάλιστα με ταχύ ρυθμό. Πλέον επιβραδύνουν, αποσύρουν αγγελίες για θέσεις εργασίας και περιορίζουν τα σχέδια προσλήψεων, καθώς η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) αυξάνει επιθετικά τα επιτόκια προκειμένου να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό.
Το γεγονός «σκοτεινιάζει» τις προοπτικές για ολόκληρη την οικονομία – είναι όμως ιδιαίτερα προβληματικό για τους κλάδους του «λευκού κολάρου», δηλαδή των πνευματικά εργαζόμενων, συμπεριλαμβανομένων των κλάδων των επιχειρηματικών υπηρεσιών, της τεχνολογίας, των τραπεζών και των ακινήτων, όπου ο όγκος του προσωπικού είναι πολύ υψηλότερος σε σχέση με τα προ Covid επίπεδα. Οι απολύσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, με τη Netflix, τη μεσιτική ακινήτων Re/Max και την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Snap να ανακοινώνουν μειώσεις προσωπικού.
«Οι κλάδοι οι οποίοι είναι οι πλέον ευάλωτοι είναι εκείνοι που προσλάμβαναν και ταχύτερα», λέει ο William Lee, επικεφαλής οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Milken, εστιάζοντας ιδιαίτερα στους κλάδους λευκού κολάρου. Οι εταιρείες «άρπαξαν όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούσαν επειδή πίστευαν ότι η ζήτηση ήταν εκπληκτικά ισχυρή», λέει – και υπολόγισαν λάθος το πόσο θα διαρκούσε η συγκεκριμένη τάση.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα ήταν το κατοπτρικό αντίθετο εκείνου που συνέβη κατά τη διάρκεια της ύφεσης της πανδημίας, όταν ήταν οι εργαζόμενοι με χαμηλότερους μισθούς –ειδικά σε κλάδους υπηρεσιών όπως το λιανικό εμπόριο, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία– που επωμίστηκαν το μεγαλύτερο βάρος των απολύσεων. Η τωρινή είναι μια προοπτική η οποία θυμίζει περισσότερο την ύφεση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν οι εργαζόμενοι λευκού κολάρου διέτρεχαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να καταλήξουν στις ουρές της ανεργίας.
Φυσικά, οι ΗΠΑ πιθανόν να αποφύγουν εντελώς τον κίνδυνο μιας ύφεσης. Ενώ ένας εκ των επίσημων κρατικών δεικτών οικονομικής δραστηριότητας έδειξε ότι η οικονομία συρρικνώθηκε το α’ εξάμηνο του 2022, ένας άλλος έδειξε συνεχιζόμενη ανάπτυξη. Οι εργοδότες πρόσθεσαν 315.000 θέσεις εργασίας τον Αύγουστο και τα ανοίγματα θέσεων ανέκαμψαν σχεδόν σε ιστορικά υψηλά – όχι κάτι που θα περίμενε κανείς από μια οικονομία που υποτίθεται ότι αγκομαχά.
Τάσεις
Ωστόσο, περίπου τα δύο τρίτα των εργοδοτών βλέπουν την ύφεση να πλησιάζει, σύμφωνα με έρευνα της Principal Financial Group. Το ποσοστό των ανθρώπων οι οποίοι παραιτούνται από τη δουλειά τους, συνήθως ένδειξη εμπιστοσύνης ότι μπορούν να βρουν μια άλλη, έχει φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ περισσότερο από έναν χρόνο. Η αύξηση των νέων αναρτήσεων αγγελιών έχει επιβραδυνθεί τους τελευταίους έξι μήνες, κυρίως σε ό,τι αφορά την εργασία εξ αποστάσεως, η οποία είναι πιθανότερο να είναι «λευκού κολάρου», όπως δείχνουν τα στοιχεία από τους ιστοτόπους με αγγελίες θέσεων εργασίας.
Γενικότερα, οι εταιρείες μειώνουν το προβλεπόμενο κόστος προσωπικού για το επόμενο έτος, εξαλείφοντας τις αγγελίες θέσεων εργασίας σε τομείς όπως η λογιστική και η υποστήριξη πελατών και στοχεύοντας να προσλάβουν λιγότερα άτομα ή να εκτείνουν τις προσλήψεις σε μεγαλύτερο χρονικό εύρος στο μέλλον, λέει ο Dave Gilbertson, αντιπρόεδρος της εταιρείας στελέχωσης UKG. «Υπάρχουν όλοι αυτοί οι κλάδοι οι οποίοι οδηγούνται σε μια κατεύθυνση που προοιωνίζεται ύφεση», σημειώνει. «Αντισταθμίζουν αυτή την πραγματικότητα μειώνοντας τον όγκο των προσλήψεων που πρόκειται να κάνουν».
Πολλοί εργοδότες εργαζομένων λευκού κολάρου υπερκάλυψαν τα κενά προσωπικού τα οποία προέκυψαν από την Covid-19. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ –αν και έχει επιστρέψει στο σύνολο του στο προ πανδημίας μέγεθος– έχει τώρα μια πολύ διαφορετική σύνθεση. Η αναψυχή και η φιλοξενία, για παράδειγμα, απασχολούν περίπου 1,2 εκατομμύρια λιγότερους ανθρώπους απ’ ό,τι τον Φεβρουάριο του 2020. Ωστόσο, οι θέσεις εργασίας στις επαγγελματικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 1 εκατομμύριο.
Σε ορισμένους από αυτούς τους τελευταίους κλάδους, οι εργοδότες μεταπηδούν στην επιλογή του έκτακτου προσωπικού και αυτές οι θέσεις είναι συνήθως οι πρώτες που σαρώνονται σε μια υφεσιακή συνθήκη, λέει η Stephanie Miller, διευθύντρια απόκτησης και διατήρησης ταλέντων στην Express Employment Professionals. Παρατήρησε, όπως αναφέρει, μια άνοδο στις καταχωρήσεις για συμβάσεις 30 έως 90 ημερών, ενώ οι αναρτήσεις για μόνιμες θέσεις εργασίας έχουν αποκλιμακωθεί πλήρως.
Σε αυτό το πεδίο οι εταιρείες έχουν περιθώριο «να αποδεσμεύουν τους ανθρώπους που δεν τα πηγαίνουν ιδιαίτερα καλά, εξοικονομώντας χρήματα και προετοιμαζόμενες για την ύφεση».
Ερωτήματα
Οι μισθοδοσίες στον κλάδο επαγγελματικών και επιχειρηματικών υπηρεσιών μειώθηκαν κατά περίπου 14.000 από τον Ιούλιο στον Αύγουστο, στην πρώτη πτώση τους σε μηνιαία βάση από το 2020, σύμφωνα με στοιχεία που παρήγαγε το ADP Research Institute, σε συνεργασία με το Stanford Digital Economy Lab. Οι αριθμοί μειώθηκαν επίσης στους κλάδους χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και πληροφοριών.
«Νομίζω ότι το ερώτημα είναι: Έχετε υπερ-προσλάβει σε συγκεκριμένους κλάδους;» λέει ο Michael Gapen, επικεφαλής μακροοικονομικών ΗΠΑ στην Bank of America. «Τα δεδομένα λένε ότι, εάν το πράξατε, πιθανότατα ήταν κυρίως σε τομείς όπως οι επαγγελματικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες και όχι στην αναψυχή – φιλοξενία».
Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι υπάρχει μια μεγάλη επιφύλαξη. Η οικονομία έχει συμπεριφερθεί με απροσδόκητους τρόπους τα τελευταία χρόνια. Αφού οι εταιρείες κατήργησαν εκατομμύρια θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια των lockdown, αγωνίστηκαν να ξαναγεμίσουν τις κενές θέσεις αρκετά γρήγορα ώστε να ανταποκριθούν στη ζήτηση κατά την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας.
«Φυσικά και δεν ξέρουμε τι θα συμβεί», λέει ο Gapen. «Δεν έχουμε ξαναζήσει κάτι τέτοιο».