Του Lionel Laurent
H Airbnb, ο κορονοϊός και το μέλλον: Μέχρι πρόσφατα, το φαινόμενο Airbnb συγκεφαλαίωνε τα προβλήματα που προκαλούσε στους πληθυσμούς του «πρώτου», δηλαδή του ανεπτυγμένου κόσμου, η «ατυχία» του να ζουν σε πόλεις «πέντε αστέρων», τις οποίες όλοι ήθελαν να επισκεφθούν.
Κατά την περασμένη δεκαετία, η εφαρμογή που συνδέει τους τουρίστες και τους ιδιοκτήτες καταλυμάτων προς βραχυπρόθεσμη ενοικίαση, με τις «ζεστές» σοφίτες και τις πεντάστερες «εμπειρίες», μεταμόρφωσε την νέου τύπου οικονομία διαμοιρασμού σε έναν «εφιάλτη» για πόλεις όπως το Παρίσι, το Άμστερνταμ και η Βαρκελώνη.
Η εκτιναχθείσα ζήτηση τροφοδότησε μια υπερπροσφορά τουριστών, μια έλλειψη στέγης για τους ντόπιους και μια πρόσθετη πίεση στις δημόσιες υποδομές. Απατεώνες και «λαμόγια» ευημερούσαν. Πολλές πόλεις άρχισαν να «σφίγγουν τα λουριά» προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Όλα αυτά μοιάζουν πλέον με αρχαία ιστορία.
Η κατάρρευση έως και 96%
Αν μπορούσατε να περπατήσετε ελεύθερα τα πιο διάσημα σοκάκια ανά τον κόσμο σήμερα, θα βλέπατε ότι η ανθρωπότητα έχει «παγώσει». Οι εθνικές καραντίνες και οι παγκόσμιες ταξιδιωτικές απαγορεύσεις έχουν κυριολεκτικά αδειάσει πολυσύχναστα τουριστικά σημεία – κλειδιά όπως η Όπερα του Σίδνεϊ, οι νυχτερινές αγορές της Μπανγκόκ, το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και το Κολοσσαίο στη Ρώμη.
Οι παγκόσμιες «παγίδες» προσέλκυσης τουριστών κλείνουν ερμητικά τις πύλες τους και το «οικοσύστημα» που είχε αναπτυχθεί γύρω τους καταρρέει – συμπεριλαμβανομένου του φαινομένου Airbnb.
Διαμερίσματα που προορίζονταν κάποτε για «καλοστεκούμενους» τουρίστες βλέπουν τις κρατήσεις να υποχωρούν σε επίπεδα που ξεκινούν από 41% και φθάνουν έως το 96%. Πλέον μεταφέρονται σε πλατφόρμες για μακροπρόθεσμη ενοικίαση ή προσφέρονται σε υγειονομικούς λειτουργούς ως ένδειξη αλληλεγγύης στη μάχη με τον κορονοϊό.
Αυτή τη στιγμή, όλοι φαίνεται να είμαστε πρόθυμοι να ξαναδούμε τα «μιλιούνια» ανθρώπων να επιστρέφουν στις τουριστικές πόλεις μας. Ωστόσο, ακόμη και όταν ο ήχος των σειρήνων των ασθενοφόρων σταματήσει να κατακλύζει τους δρόμους του Παρισιού και της Ρώμης, αλλά και την καταθλιπτική καταπίεση που μας ασκεί η απομόνωσή μας στα σπίτια μας, δεν θα σημαίνει ότι θα έχουμε γλιτώσει την καταβύθιση της οικονομικής δραστηριότητας τύπου Airbnb.
Κάτι τέτοιο ακούγεται σκληρό, δεδομένου ότι κάποιοι χρησιμοποιούν την πλατφόρμα προκειμένου να κερδίσουν ένα μικρό έξτρα εισόδημα από το ελεύθερο δωμάτιό τους – η εταιρεία σημειώνει ότι το 14% των ιδιοκτητών των καταλυμάτων στην πλατφόρμα της είναι νοικοκυριά τα οποία περιλαμβάνουν όχι ιδιαίτερα εύρωστους οικονομικά εκπαιδευτικούς.
Στο Λονδίνο ή στο Παρίσι, ωστόσο, όπου η τιμή ορισμένων διαμερισμάτων τύπου στούντιο μπορεί να ξεπερνά και το 1 εκατομμύριο δολάρια, είναι μάλλον απίθανο να είναι καθηγητές – οι οποίοι κερδίζουν περί τα 30.000 δολάρια τον χρόνο – εκείνοι οι οποίοι μπορούν να προσφέρουν στους τουρίστες από τις υπερπόντιες χώρες τα κεντρικά διαμερίσματα – «φιλέτα» που αναζητούν για τη διαμονή τους.
Στο Παρίσι υπάρχουν αυτή τη στιγμή 100.000 άδεια σπίτια και 100.000 δεύτερες κατοικίες, σύμφωνα με στοιχεία του δήμου της γαλλικής πρωτεύουσας, γεγονός που τροφοδοτεί μια γενική αίσθηση κοινωνικής αδικίας. Μελέτη της Airbnb σε μια γειτονιά της Λισαβόνας μεταξύ 2015 και 2017 κατέδειξε ότι η λειτουργία της πλατφόρμας δεν έμοιαζε με μια φυσιολογική εκδήλωση της οικονομίας διαμοιρασμού, αλλά περισσότερο με φρενήρη κατάσταση του τύπου «αγοραζώ και το ενοικιάζω», με το 99% των βραχυπρόθεσμων μισθωμάτων να διατίθενται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
«Οι βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στις αγορές ενοικίων των πόλεων», ανέφερε ο David Wachsmuth του Πανεπιστημίου McGill στο The Intelligencer τον περασμένο μήνα. Μια κοινωνία μετά την περιπέτεια του κορονοϊού θα θέλει πραγματικά να επιστρέψει σε αυτή την κατάσταση;
Καθώς οι οικοδεσπότες οι οποίοι ενοικιάζουν τα καταλύματά τους μέσω της Airbnb υποβάλλουν αιτήσεις για οικονομική στήριξη προκειμένου να τα βγάλουν πέρα, ίσως πρέπει να αρχίσουν να προβληματίζονται για ένα μέλλον το οποίο θα μπορούσε να είναι αρκετά διαφορετικό.
Μην περιμένετε άμεση ανάκαμψη
Ο «μετά κορονοϊόν» τουρισμός και η ζωή στην πόλη πιθανόν να μην ανακάμψει τόσο γρήγορα ή τόσο ομαλά όσο μετά από προηγούμενες καταστροφικές περιπέτειες, όπως η 11η Σεπτεμβρίου ή ο ιός SARS. Ήδη, στην Κίνα, η αργή επιστροφή του τουρισμού είναι – και λογικά – επικεντρωμένη στις εγχώριες μετακινήσεις και όχι στα διεθνή ταξίδια.
Εάν η Γαλλία χάσει ένα ποσοστό των 2 εκατομμυρίων Κινέζων επισκεπτών που καταγράφει ετησίως και των 4 δισεκατομμυρίων ευρώ (4,4 δισ. δολ.) που δαπανούν οι τελευταίοι, θα δημιουργηθούν μεγάλα ζητήματα στην αγορά των ενοικίων. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα είναι θετικό για το απόθεμα ελεύθερων κατοικιών. Η Ευρώπη θα έχει έτσι κίνητρο να αναπτύξει τη δική της εγχώρια τουριστική βιομηχανία. Μουσεία – «δορυφόροι» όπως το Louvre-Lens ή λιγότερο γνωστές εναλλακτικές λύσεις σε παγκοσμίως γνωστά hotspots, όπως το Treviso, κοντά στη Βενετία, θα μπορούσαν να ευημερήσουν.
Δεν είναι μόνον ο τουρισμός: το πώς δουλεύουμε και το πώς ταξιδεύουμε για εργασιακούς λόγους θα μπορούσε επίσης να αλλάξει μακροπρόθεσμα. Οι καραντίνες και η γενική παύση δραστηριοτήτων σε Ιταλία και Γαλλία έχουν οδηγήσει ήδη διάφορους ανεύθυνους κατοίκους των βόρειων περιοχών τους να «δραπετεύσουν» προς οικογενειακές κατοικίες και αγροικίες στον νότο. Μπορεί να παραμείνουν εκεί εάν η εργασία από το σπίτι αποδειχθεί βιώσιμη και ασφαλής επιλογή, καθώς οι χώρες θα εντείνουν τα τεστ για τον κορονοϊό και την έρευνα για το εμβόλιο.
Αυτή είναι μια καθησυχαστική σκέψη για εταιρείες όπως η WeWork, η οποία μείωνε θέσεις εργασίας και κατέγραφε απώλειες ακόμη και πριν χτυπήσει ο ιός. Εν τω μεταξύ, όπως επισημαίνει ο ειδικός σε ζητήματα αστικής γεωγραφίας Laurent Chalard, οι βιομηχανίες οι οποίες εδρεύουν εκτός των μητροπόλεων εκτινάσσουν τη δραστηριότητά τους, την ώρα που τα γραφεία στις πόλεις έχουν ερημώσει. Ξεχασμένα γαλλικά εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας επιστρέφουν στη ζωή για να κατασκευάσουν ιατρικό εξοπλισμό. Η κοινωνία ζητεί περισσότερα βασικά αγαθά και λιγότερες βοηθητικές υπηρεσίες.
Δεν πρέπει να φανταζόμαστε ότι οι πόλεις θα χάσουν την ικανότητά τους να συγκεντρώνουν θέσεις εργασίας, ανθρώπους και χρήματα. Οι μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης έχουν επιζήσει της πανώλης, της χολέρας και πολέμων πολύ πιο φονικών σε σχέση με τον κορονοϊό. Ταυτόχρονα θα λαχταρούμε την ανθρώπινη επαφή πολύ περισσότερο μετά την εμπειρία του ιού, όπως τονίζει ο επενδυτής venture capital Stefano Bernardi, μια σπάνια περίπτωση στο είδος του, αφού επέλεξε να εγκαταλείψει την πόλη και να ζήσει στην οροσειρά των Δολομιτών, στη βορειοανατολική Ιταλία.
Όπως μπορεί να βεβαιώσει καθένας που αυτή την περίοδο προσπαθεί να συνδυάσει ταχυδακτυλουργικά τηλεδιασκέψεις και φροντίδα των παιδιών στο σπίτι, ο χρόνος της φυσικής διαπροσωπικής επαφής έχει αξία.
Η τρέχουσα κρίση, ακόμη κι έτσι, μπορεί να είναι μια ευκαιρία για μια πιο ισορροπημένη ανάκαμψη σε σχέση με την επιστροφή στην πεπατημένη των υπερτιμημένων, ασφυκτικά γεμάτων και υπερ-μολυσμένων πόλεων. Και, εάν οι επόμενες διακοπές σας είναι ένα ταξίδι στα προάστια της πόλης σας, αυτό θα δώσει στη Mona Lisa περισσότερο χρόνο να «ξεκουραστεί».