Οι ευρωπαϊκές τράπεζες καλούνται να προβούν σε αναθεωρήσεις προκειμένου να ανταπεξέλθουν
Η κατάρρευση των επιτοκίων στην Ευρώπη έχει φέρει κάποιες τράπεζες σε μία αδιανόητη κατάσταση: Να οφείλουν χρήματα για τα δάνεια που έχουν δώσει σε πελάτες τους, αναφέρει δημοσίευμα της εφημερίδας Wall Street Journal, με τίτλο: «Σε μία παράξενη ευρωπαϊκή διαστρέβλωση, οι τράπεζες χρωστούν στους δανειολήπτες τους».
Τουλάχιστον μία ισπανική τράπεζα, η Bankinter που είναι η έβδομη μεγαλύτερη της χώρας από πλευράς κεφαλαιοποίησης, πληρώνει ορισμένους πελάτες της επιτόκιο για στεγαστικά δάνεια που έχουν πάρει σε ελβετικό φράγκο, αφαιρώντας το ποσό αυτό από το κεφάλαιο που οφείλουν οι δανειολήπτες.
Το πρόβλημα αυτό που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες αποτελεί μόνο ένα από τα πολλά που προκαλεί η μείωση των επιτοκίων κάτω από το μηδέν (αρνητικά επιτόκια). Σε όλη την Ευρώπη, οι τράπεζες υποχρεώνονται να αναθεωρήσουν τα προγράμματα των υπολογιστών τους, να προσαρμόσουν τα νομικά έγγραφα και να αναμορφώσουν τα λογιστικά τους έγγραφα, λαμβάνοντας υπόψη τα αρνητικά επιτόκια.
Σε χώρες, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, το euribor (το επιτόκιο στη διατραπεζική αγορά του ευρώ) αποτελεί τη βάση του επιτοκίου για πολλά δάνεια, ιδιαίτερα τα στεγαστικά (σ.σ.: και στην Ελλάδα το euribor αποτελεί τη βάση για τον καθορισμό του επιτοκίου πολλών δανείων). Οι τράπεζες καθορίζουν τα επιτόκια πολλών δανείων με βάση ένα επιτόκιο αναφοράς, όπως το euribor, συν ένα μικρό ποσοστό ή μείον ένα μικρό ποσοστό (το λεγόμενο spread).
Καθώς τα επιτόκια αναφοράς έχουν μειωθεί, σε ορισμένες περιπτώσεις κάτω από το μηδέν, κάποιες τράπεζες αντιμετώπισαν το παράδοξο να πληρώσουν επιτόκιο σε όσους έχουν δανεισθεί χρήματα από αυτές. Οι τράπεζες στρέφονται στις κεντρικές τράπεζες για κατευθύνσεις, ελπίζοντας να αποφύγουν το κόστος της πληρωμής των δανειοληπτών. Αλλά, αυτά που ακούνε δεν είναι ευχάριστα, αναφέρει η WSJ.
Η πορτογαλική κεντρική τράπεζα αποφάσισε πρόσφατα ότι οι τράπεζες της χώρας θα πρέπει να πληρώσουν τόκο για τα υφιστάμενα δάνειά τους, εφόσον το euribor συν το όποιο πρόσθετο περιθώριο (spread) γίνει αρνητικό. Πάνω από το 90% των 2,3 εκατ. στεγαστικών δανείων στην Πορτογαλία είναι συνδεδεμένα με το euribor.
Στην Ισπανία, εκπρόσωπος της κεντρικής τράπεζας δήλωσε ότι το θέμα εξετάζεται. Για τη μεγάλη πλειονότητα των ισπανικών στεγαστικών δανείων, τα επιτόκια συνδέονται με το 12μηνο euribor, το οποίο διαμορφώνεται σήμερα στο 0,187%.
Οι Ιταλοί τραπεζίτες αναφέρουν ότι αναμένουν καθοδήγηση από την τραπεζική ένωση της χώρας, καθώς τα συμβόλαια των δανείων τους δεν περιλαμβάνουν καμία ρήτρα για την περίπτωση που το επιτόκιο αναφοράς γίνει αρνητικό. Περίπου τα μισά ιταλικά στεγαστικά δάνεια έχουν μεταβλητό επιτόκιο και στα περισσότερα από αυτά η βάση για το επιτόκιό τους είναι το euribor. Ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, χρησιμοποιούν συχνά δάνεια με σταθερό επιτόκιο.
Στην Πορτογαλία, τα επιτόκια των περισσότερων στεγαστικών δανείων συνδέονται με τον μέσο μηνιαία όρο του euribor 3 μηνών και 6 μηνών. Και τα δύο αυτά επιτόκια αναφοράς κυμαίνονται σήμερα ελάχιστα πάνω από το μηδέν.
Στην Ισπανία, η Bankinter αναγκάσθηκε να μειώσει τις πληρωμές ορισμένων πελατών της για το κεφάλαιο του δανείου τους, επειδή το επιτόκιο αναφοράς ήταν αυτό του ελβετικού φράγκου, το οποίο υποχώρησε σε αρνητικό έδαφος. Τον Ιανουάριο, η ελβετική κεντρική τράπεζα τερμάτισε την πολιτική του κατώτατου ορίου της ισοτιμίας του φράγκου έναντι του ευρώ, ωθώντας το φράγκο στα ύψη έναντι του ευρώ και του δολαρίου, ενώ μείωσε και τα επιτόκια καταθέσεων σε αρνητικό έδαφος.
Κατά τη διάρκεια της οικοδομικής φρενίτιδας στην Ισπανία, στα μέσα της περασμένης δεκαετίας, η Bankinter χορήγησε στεγαστικά δάνεια συνδεδεμένα με το διατραπεζικό επιτόκιο (Libor) ενός μήνα του ελβετικού φράγκου. Την περίοδο εκείνη, οι πελάτες προσελκύσθηκαν στην προσφορά αυτή, επειδή το Libor του φράγκου ήταν χαμηλότερο από το euribor, που αποτελεί το σύνηθες επιτόκιο αναφοράς για τα στεγαστικά δάνεια στην Ισπανία.
«Θα κορνιζάρω την ειδοποίηση της τράπεζας, που δείχνει ότι η Bankinter πληρώνει επιτόκιο για το στεγαστικό μου δάνειο. Αυτό είναι οικονομική ιστορία», δήλωσε πελάτης της τράπεζας που ζει στη Μαδρίτη. Ο πελάτης αυτός πήρε το 2006 ένα στεγαστικό δάνειο σχεδόν 500.000 ευρώ, με βάση το Libor του φράγκου, συν ένα spread μισής ποσοστιαίας μονάδας. Έκτοτε, το Libor του φράγκου μειώθηκε σε αρνητικό έδαφος, με αποτέλεσμα να γίνει αρνητικό και το επιτόκιο του δανείου (σ.σ.: το Libor του φράγκου για ένα σήμερα είναι -0,8%).
Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί «λαχείο» για τον πελάτη, καθώς παράλληλα έχει ανατιμηθεί το φράγκο έναντι του ευρώ, που σημαίνει ότι έχει αυξηθεί επίσης και η αξία του δανείου της Bankinter σε ευρώ, επειδή το νόμισμα αναφοράς είναι το ελβετικό φράγκο. Η Bankinter έχει λίγα τέτοια στεγαστικά δάνεια που συνδέονται με αρνητικό Libor, δήλωσε εκπρόσωπός της.
Στέλεχος άλλης ισπανικής τράπεζες δήλωσε ότι αυτή ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες να θέτει ένα κατώτατο όριο επιτοκίου για χιλιάδες βραχυπρόθεσμα επιχειρηματικά δάνεια που συνδέονται με τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις του euribor. To euribor 2 μηνών ανέρχεται σήμερα σε -0,004%. Για τα νέα δάνεια, η τράπεζα αυξάνει το spread που χρεώνει στους πελάτες της, επιπλέον του euribor. Εκατοντάδες χιλιάδες επιπλέον δάνεια θα επηρεασθούν, εάν το μεσοπρόθεσμο euribor περάσει σε αρνητικό έδαφος, δήλωσε το τραπεζικό στέλεχος. Το euribor 6 μηνών ανέρχεται σήμερα σε 0,078%.
